مطالعات قرآنی
سیده جمیله هاشم نیا؛ جواد ایروانی؛ احد فرامرز قراملکی؛ حسن خرقانی
چکیده
اطلاق «حرث» بر زنان در آیۀ 223 سوره بقره، مسئله شئ‌انگاری زن و ابزارانگاری او برای منافع مرد را به‌میان آورده است؛ چراکه براساس ظاهر عبارت قرآنی«نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُم»، به مردان خطاب می‌شود، «زنان کشت‌زار شما هستند». این برداشت که زن از منظر اسلام به‌نوعی طفیل مرد محسوب می‌شود با‌شواهد فراوان در قرآن و روایات ...
بیشتر
اطلاق «حرث» بر زنان در آیۀ 223 سوره بقره، مسئله شئ‌انگاری زن و ابزارانگاری او برای منافع مرد را به‌میان آورده است؛ چراکه براساس ظاهر عبارت قرآنی«نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُم»، به مردان خطاب می‌شود، «زنان کشت‌زار شما هستند». این برداشت که زن از منظر اسلام به‌نوعی طفیل مرد محسوب می‌شود با‌شواهد فراوان در قرآن و روایات که قائل به شأن و منزلت رفیع زن بوده و تنها ملاک برتری انسانی میان زن و مرد را تقوای ایشان دانسته، ناسازگار است. این پژوهش با بکارگیری روش کتابخانهای، توصیف و تحلیل دادهها، ضمن بیان دیدگاه لغویان و مفسران بهویژه علمای بلاغت ومفسران ادبی با هدف تبیین واژة حرث در مورد زنان، به بررسی معناشناسی شناختی آن در قرآن پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که ایجاد شبهة مذکور، ناشی از عدم شناخت کافی نسبت به نکات بلاغی به ویژه تشبیه بلیغ در قرآن است که نهتنها با استفاده از دیدگاههای ادبی قدمایی قابل دفاع است بلکه ازمنظر دانش نوین معناشناسی شناختی نیز بهوجهی مطلوب تأیید و تحسین می‌شود؛ چراکه از این تشبیه مفاهیم برجسته و فاخری همچون جایگاه و نقش حیاتی زن در بقاء و رشد نسل بشر و ضرورت توجه ویژۀ مرد به وی، بهشکلی مستدل و روشمند تحصیل می‌شود.
احد فرامرز قراملکی؛ مهدی باقری
دوره 1، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 123-144
چکیده
فهم معنای «خزائن الهی» با این مسأله روبرو است که چگونه میتوان نزد خدا (عند الله) خزائنی برای اشیاء تصور کرد؟ خزائن ظرف مکان برای اندوختههای مادی نظیر گنج و ثروت و خدا موجودی غیرجسمانی، نامحدود و بدون مکان است. برای پاسخ به این سوال در مقام کشف علت (و نه دلیل) میتوان از نظریۀ آمیختگی مفهومی بهره برد؛ کاربست انتقادی این نظریه ...
بیشتر
فهم معنای «خزائن الهی» با این مسأله روبرو است که چگونه میتوان نزد خدا (عند الله) خزائنی برای اشیاء تصور کرد؟ خزائن ظرف مکان برای اندوختههای مادی نظیر گنج و ثروت و خدا موجودی غیرجسمانی، نامحدود و بدون مکان است. برای پاسخ به این سوال در مقام کشف علت (و نه دلیل) میتوان از نظریۀ آمیختگی مفهومی بهره برد؛ کاربست انتقادی این نظریه نشان میدهد با بازسازی برخی سازوکارهای این رویکرد شناختی و توجه به گفتمان قرآنی در فعال نمودن فضای ذهنیِ «الهی» میتوان به معانی نوظهور در فضای آمیخته نهایی دست یافت؛ مطابق خوانش المیزان از خزائن الهی، رابطۀ خزائن الهی و اشیاء، رابطۀ نامحدود و محدود تلقی شده است؛ از این جهت همچنان میتوان خزائن الهی را واقعاً خزانههایی برای موجودات دانست و در عین حال عینیت ظرف و مظروف را لحاظ نمود.
قاسم درزی؛ احد فرامرز قراملکی؛ مهین ناز میردهقان
دوره 1، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 25-52
چکیده
زبان‌‌شناسی شناختی یکی از علوم نوپدید میان‌‌رشته‌‌ای است که به اصول ساختاری زبان از منظر شناخت انسانی می‌‌نگرد. آگاهی بر الگوهای شناختی زبان می‌‌تواند فرایند تحقق گفت‌وگوی میان‌‌رشته‌‌ای را تسهیل کند. سه الگوی تأثیرگذار در این علم عبارت‌اند از: «نگرش دائرة‌المعارفی به معرفت»، «طرح‌واره‌‌های تصویری»، و ...
بیشتر
زبان‌‌شناسی شناختی یکی از علوم نوپدید میان‌‌رشته‌‌ای است که به اصول ساختاری زبان از منظر شناخت انسانی می‌‌نگرد. آگاهی بر الگوهای شناختی زبان می‌‌تواند فرایند تحقق گفت‌وگوی میان‌‌رشته‌‌ای را تسهیل کند. سه الگوی تأثیرگذار در این علم عبارت‌اند از: «نگرش دائرة‌المعارفی به معرفت»، «طرح‌واره‌‌های تصویری»، و «استعاره». در این میان، استعاره اهمیت ویژهتری دارد و بهمنزلة محوری که دو الگوی دیگر پیرامون آن قرار دارند در نظر گرفته شده است. استعاره به همراه دو الگوی دیگر می‌‌تواند بهمنزلة باب ورود به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای در نظر گرفته شود. کلام بهوسیلۀ آنها ظرفیت ویژهای برای طرح مباحث میان‌‌رشته‌‌ای بهدست میآورد. از این منظر، بررسی تفاسیر مختلف از واژۀ قرآنی «شاکله» حاکی است که ظرفیت میان‌‌رشته‌‌ای بالای این واژه بهدلیل وجود الگوهای شناختیِ پیشگفته در آن است. تفسیر این واژه به «طریقت»، «توان و طاقت»، «طبیعت»، و «حال و ملکه» امکان پژوهش در رشتههایی از جمله جامعهشناسی، روانشناسی، و فلسفه را پدید آورده است.
