نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیاردانشگاه بوعلی سینا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

منابع روایی مسلمانان مملو از احادیثی است که مستقیم و غیر مستقیم مردان را بر طرد زنان و عدم مشارکت اجتماعی با آنان ترغیب کرده است. این روایات ذیل تفسیر برخی آیات قرآن کریم در تفاسیر مأثور رواج یافته است. آنان در تفسیر "و لاتؤتوا السّفهاء اموالکم" زنان ‏را مصداق اتم سفاهت دانسته‏اند. روایات عدم مشورت با زنان نیز ذیل آیات «انّ النفس لأمارة بالسوء الاّ ما رحم ربّی» و «انّ من ازواجکم و اولادکم عدواً لکم» آمده و مردان را به عدم تشاور با زنان ترغیب می‏کند. تاریخ ظهور این‏ گفمان، روایات قرن دوم تا قرن چهارم است که حاصل یک منظومه فکری و روشمندی است که جهت باور درونی در ذات اندیشه و تفکر دینداران، مردان را بر طرد اجتماعی زنان ترغیب کرده است؛ و فرآیند فلسفی- اجتماعی این گفتمان القاء نابرابری‏های جنسیتی در تعلیمات دینی و باورهای رسمی جامعه بوده است. ما در این مقاله با تاریخ‏گذاری روایات، به ناسازگاری آنها با روح کلی و گوهر اصیل دین پرداخته و تفاسیر معاصر را در اعراض از رویه تفاسیر روایی مورد بازخوانی قرار داده‏ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Consideration of narratives about "consultation with women" in narrating interpretations (emphasized on the history of appearance of the narratives)

نویسنده [English]

  • masoumeh rayaan

Assistant Professor of Bu Ali Sina University, Faculty of Literature and Human Sciences

چکیده [English]

References of Muslim's narratives are full of traditions which persuade men (directly & indirectly) to reject women and cancel social participation with. These narratives have been current appendix of interpretation of some verses of Holy Quran in tranemitted interpretations. They've accounted women as the full meaning of foolishness in interpretation: "And do not give away your property to the weak of understanding,4/5". The narratives about "Not consulting with women" also have been come appendix of these two verse: "Most surely (man's) self is wont to command (him to do) evil, except such as my lord had had mercy on, 12/53".
The date of appearance of this discourse is (narratives) from second to forth century which is resulted from intellectual and methodical system _as internal belief in believer's thought _ , to persuade men to reject women socially. Philasophical_social process of this discourse is to infuse inequality among men and women in religious teaches and formal beliefs in society. In this article dating narratives, we consider the incompatibility of narratives with religious total spirit and original essence, and contemporary interpretations as opposition to the process of narrating interpretations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "foolishness of women"
  • "Consultation with women"
  • "Dating narratives"
  • "Narrating interpretations"
قرآن کریم.
الآلوسی، ابوالفضل شهاب‌الدین محمود (بی‌‌تا)، تفسیر الآلوسی، بی‌‌جا.
الابشیهی، شهاب‌‌الدین محمد بن احمد (بی‌‌تا)، المستطرف فی کل فن مستظرف، بیروت: دار المکتبة الهلال.
الآملی، حیدر بن علی (1428 ق)، تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، قم: مؤسسة فرهنگی نشر نور علی نور.
اخوان الصفا (1376 ق)، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت: دار الصادر.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید (1379 ق)، شرح نهج البلاغة، قاهرة: مکتبة عیسی البابی الحلبی.
ابن‌‌حجر، شهاب‌‌الدین احمد بن علی العسقلانی (بی‌‌تا)، فتح الباری، بیروت: دار الفکر.
ابن‌‌حزم، علی بن احمد بن سعید (بی‌‌تا)، المحلی، بیروت: دار الفکر.
ابن‌‌حنبل، احمد (بی‌‌تا)، مسند احمد، بیروت: دار الصادر.
ابن سلامة القضاعی، محمد (1405 ق)، مسند الشهاب، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن‌‌العربی، محمد بن عبدالله (بی‌‌تا)، احکام القرآن، بیروت: دار الفکر.
ابو‏الفتوح الرازی، حسین بن علی بن محمد (1372)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی.
البغدادی، عبدالقادر بن عمر (1998 م)، خزانة الادب، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
البلاغی النجفی، محمدجواد (1420 ق)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت.
الثعلبی، احمد بن محمد (1422 ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الجرجانی، ابوالفتوح (1362 ش)، تفسیر شاهی، تهران: مؤید.
الحائری الطهرانی، علی (1338 ق)، تفسیر مقتضیات الدرر، تهران: دار الکتاب الاسلامیة.
الرازی، فخرالدین (بی‏تا)، تفسیر الرازی، بی‏جا.
ریعان، معصومه (1395)، تاریخ‏گذاری روایات مذمت اجتماعی زنان از دیدگاه فریقین، رسالة دکتری، دانشگاه قم.
الزبیدی، محمد مرتضی الحسینی الواسطی (1414 ق)، تاج العروس، بیروت: دار الفکر.
السبزواری، حاج ملاهادی (1374)، شرح مثنوی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
السلمی، عبدالرحمن (1421 ق)، حقائق الفسیر (تفسیر السلمی)، بیروت: دار الکتب العلمیة.
السهیلی، عبدالرحمن بن عبدالله (1409 ق)، الروض الأنف فی تفسیر السیرة لابن هشام، بیروت: دار الفکر.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌‌تا)، تفسیر المیزان، قم: مؤسسة النشر الاسلامی لجماعة المدرسین.
طبری، محمد بن جریر (1415 ق)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن (تفسیر الطبری)، بیروت: دار الفکر.
عاملی، ابراهیم (بی‏تا)، تفسیر عاملی (فارسی)، تهران: کتاب‌‌خانة صدوق.
عباسی، مهرداد (24/4/94)، «مطالعات قرآن و حدیث در غرب»، مصاحبه با روزنامة اطلاعات.
العجلونی، اسماعیل بن محمد (1408 ق)، کشف الخفاء و مزیل الالباس عما اشتهر من الاحادیث علی السنة الناس، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
العینی، بدرالدین محمود (بی‌‌تا)، عمدة القاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
غزالی، ابوحامد (بی‌‌تا)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتب العربی.
الفتنی، محمد طاهر بن علی (بی‌‌تا)، تذکرة الموضوعات، بی‌‌جا.
القاری، ملاعلی (بی‌‌تا)، شرح مسند ابی حنیفه، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
القاری، ملاعلی (1406 ق)، الاسرار المرفوعة فی الاخبار المرفوعة (الموضوعات الکبری)، بیروت: المکتب الاسلامی.
الکنانی، علی بن محمد بن عراق (بی‌‌تا)، تنزیه الشریعة المرفوعة عن الاخبار الشنیعة الموضوعة، مصر: مکتبة القاهرة.
المبار کفوری، محمد بن عبدالرحمن بن عبدالرحیم (1410 ق) تحفة الأحوذی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
المزی، یوسف (1406 ق)، تهذیب الکمال فی اسماء الرّجال، تحقیق عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة.
المصطفوی، حسن (1417 ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مؤسسة الطباعة والنشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی.
معارف مجید و سعید شفیعی (1394)، درآمدی بر مطالعات حدیثی در دوران معاصر، تهران: سمت.
مغنیه، محمدجواد (1987 م)، التفسیر الکاشف، بیروت: دار العلم الملایین.
مقاتل بن سلیمان (1424 ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار الکتب العلمیة.
مکارم شیرازی، ناصر (بی‏تا)، الامثل قی تفسیر کتاب الله الامنزل، بی‏جا.
المناوی، محمد عبدالرؤوف (1415 ق)،فیض القدیر شرح الجامع الصغیر من احادیث البشیر و النذیر، تصحیح احمد عبدالسلام، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
موتسکی، هارالد و دیگران (1394)، تاریخ‏گذاری حدیث روش‏ها و نمونه‏ها، به‌‌کوشش و ویرایش سیدعلی آقایی، تهران: حکمت.
النسفی، عمر بن محمد (بی‏تا)، مدارک التنزیل و حقائق التأویل (تفسیر النسفی)، بیروت: بی‏جا.
ورام بن ابی فراس، حسین (1368)، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورام، تهران: چاپ‌خانة حیدری.