مطالعات قرآنی
محمدحسن احمدی
چکیده
متون دینی تاریخی و حدیثی و بهصورت ویژه قرآن کریم، یکی از مؤلفههای هویتبخش «حافظه تاریخی» فرهنگ و تمدن اسلامی است. رویکرد رایج به این متون، متأثر از دستگاه فقهی و توجه صرف به مقام بیان گزارش است؛ حالآنکه یک متن دینی میتواند در فرا مقام بیان خود، از قالب «خبر واحد»(واحد خبری) خارج شود و از مؤلفههای حافظه تاریخی قلمداد ...
بیشتر
متون دینی تاریخی و حدیثی و بهصورت ویژه قرآن کریم، یکی از مؤلفههای هویتبخش «حافظه تاریخی» فرهنگ و تمدن اسلامی است. رویکرد رایج به این متون، متأثر از دستگاه فقهی و توجه صرف به مقام بیان گزارش است؛ حالآنکه یک متن دینی میتواند در فرا مقام بیان خود، از قالب «خبر واحد»(واحد خبری) خارج شود و از مؤلفههای حافظه تاریخی قلمداد گردد. از سویی دیگر، در پیشینه شناسی و تجزیهوتحلیل فرهنگ و تمدن اسلامی، دو نوع نگاه میتواند موردتوجه باشد. نگاه اول، رویکرد تجزیهای؛ به این صورت که تلاش کنیم تا تمدن را مبتنی بر یکان گزارشهای دینی اعم از قرآن و روایات، تحلیل کنیم. رویکرد دوم، رویکرد بر اساس حافظه تاریخی است. آنچه مهم است آن است که حافظه تاریخی، صرفاً در قالب گزارشهای تاریخی موصوف به «خبر واحد»، قابل توصیف نیست. بخش اعظمی از میراث تمدنی اسلامی در قالبهایی فراتر از گفتمان مبتنی بر اخبار آحاد قابل مستندسازی است. بسنده کردن به میراث مکتوب بهعنوان تنها بخش میراث تمدنی باید به توجه بایسته به حافظه تمدنی ارتقاء یابد.
