مطالعات قرآنی
محمد تیموری؛ محمدرضا آرام؛ سید محمد رضوی
چکیده
]چکیدهدر رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابۀ واحدی پیوسته»، سورههای قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد میتوان ارتباط منسجم و هماهنگ میان آیات سوره را کشف و از طریق بررسی متن و ارتباطات لفظی، ادبی و محتوایی سوره، ساختار آن را ...
بیشتر
]چکیدهدر رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابۀ واحدی پیوسته»، سورههای قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد میتوان ارتباط منسجم و هماهنگ میان آیات سوره را کشف و از طریق بررسی متن و ارتباطات لفظی، ادبی و محتوایی سوره، ساختار آن را به دست آورد و با استخراج موضوع محوری سوره به تفسیر اجزاء آن پرداخت. برای فهم تصویر و هندسه باطنی سوره با این رویکرد کل نگر و ساختارشناسانه، در وهله اول بایستی آیات، پاراگراف بندی (بخشبندی) شوند. در این نوشتار «سوره فتح» ابتدا به روشی نو (بدون توجه به محتوای آیات و صرفاً براساس شواهد لفظی) بخشبندی میشود، سپس پاراگرافهای همسیاقِ دارای وحدت موضوعی، به صورت یک «فصل» دستهبندی شده و در نهایت موضوع محوری سوره استخراج میگردد. کلیه مراحل بخشبندی، فصلبندی و استخراج موضوع محوری سوره، براساس اصول پاراگرافبندی است.کلید واژهها: قرآن کریم؛ پاراگرافبندی؛ انسجام سوره؛ ساختارشناسی؛ موضوع محوری سوره، شواهد لفظی؛ فتح
احمد قرایی سلطان آبادی
چکیده
در حیطه علوم مختلف، حدود سه معنای اصلی از تجربه اراده شده است:تجارب علمی وآزمایشگاهی،تجارب عرفانی و تجارب زیسته هر انسان که در طول عمرش شکل میگیرند و بخشی از مبانی فکری و پیشفرضهای ذهنی او میشوند. به روش توصیف و تحلیل در این جستار، کارکرد وجایگاه تجارب فوق به مثابه یک منبع تفسیری نزدمفسران مسلمان بررسی گردید و این نتایج بدست آمد ...
بیشتر
در حیطه علوم مختلف، حدود سه معنای اصلی از تجربه اراده شده است:تجارب علمی وآزمایشگاهی،تجارب عرفانی و تجارب زیسته هر انسان که در طول عمرش شکل میگیرند و بخشی از مبانی فکری و پیشفرضهای ذهنی او میشوند. به روش توصیف و تحلیل در این جستار، کارکرد وجایگاه تجارب فوق به مثابه یک منبع تفسیری نزدمفسران مسلمان بررسی گردید و این نتایج بدست آمد که موضوع ظرفیت معرفتی تجارب بشری نزدمفسران مسلمان به عنوان یک منبع مستقل زیاد مطرح نبوده است، فقط اینکه به تناوب روزگار، از تجارب مبتنی بر حس و مشاهده مستقیم امور و تجارب ناشی از کشف و شهودهای عرفانی سخن به میان آمده است و در مقام عمل، مواردی در تفاسیر فریقین وجود دارد که برای مثال در تبیین علت برخی از احکام شرعی، اثبات یا نفی بعضی دیدگاهها، شناخت بهتر محیط و افراد، ابزاری برای تفکر و عبرت و پندگیری به تجارب علمی و عملی بشر استناد کردند. اما از تجارب زیسته هر فرد به عنوان یک منبع تفسیری کمتر یاد کردند. حال آنکه، تجارب زیسته بشر قلمرو وسیعی از معلومات و اطلاعات را در خود دارد که به مفسران قرآن، امکان مواجهه واقعبینانه و تفسیر آیات بر محور تجربیات خود و دیگران را عطا میکند.
قاسم درزی؛ زهرا بشارتی
چکیده
نگاهی کلنگر و سیستمی، یکی از جدیدترین رویآوردها در شناسایی و استخراج ساختارها و گفتمانهای حاکم بر متون میباشد. استخراج ساختارها و گفتمانهای مرتبط با جنسیت در قرآن و نهجالبلاغه برهمین نگاه کلنگر و سیستمی مبتنی است. دو گفتمان اساسی را در این ارتباط میتوان مشاهده کرد: گفتمان مردانه و گفتمان تساویطلبانه-زنانه. با وجودیکه ...
بیشتر
نگاهی کلنگر و سیستمی، یکی از جدیدترین رویآوردها در شناسایی و استخراج ساختارها و گفتمانهای حاکم بر متون میباشد. استخراج ساختارها و گفتمانهای مرتبط با جنسیت در قرآن و نهجالبلاغه برهمین نگاه کلنگر و سیستمی مبتنی است. دو گفتمان اساسی را در این ارتباط میتوان مشاهده کرد: گفتمان مردانه و گفتمان تساویطلبانه-زنانه. با وجودیکه گفتمان مردانه و گونههای آن بهشکل گستردهای در قرآن قابل رصد است امّا موارد متعددی مرتبط با گفتمانِ تساویطلبانه و زنانه نیز قابل مشاهده است. هیچگاه در قرآن کریم صریحاً نگاههایی که همراه با تعمیم، جنس زن را مورد هجمه قرار داده باشد قابل مشاهده نیست. در نهج البلاغه نیز شاهد ظهور و بروز وسیع رویکرد مردانه هستیم امّا در مواردی نیز به ظاهر هجمههایی به جنسِ زن مشاهده میشود. از این جهت تمایز بارزی میان گفتمان قرآن ونهج البلاغه در اتخاذ رویکرد مردانه دیده میشود. این در حالیست که کاربست گفتمان تساویطلبانه-زنانه در نهجالبلاغه در وضعیتِ کمینه و حداقلی آن است. سبک قرآن کریم در کاربستِ تلفیقیِ گفتمانهای مرتبط با جنسیت نمایشگر سبکِ پیشرو آن است و میتواند به عنوان ملاکی برای جرح و تعدیل روایاتی که رویکردی مخالف با آنرا اتخاذ کردهاند و نقد متنی آنها به حساب بیاید.
سیده شیرین حجازی؛ پروین بهارزاده؛ آزیتا افراشی
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 1-20
چکیده
قرآن کریم شامل ظهور گسترده استعارهها میباشد که در تعریف استعاره سنتی، جنبه زیبایی شناسی دارند. اما امروزه استعاره به عنوان یکی از الگوهای شناختی زبان میتواند عاملی برای مباحث میانرشتهای گردد و نقش بسزایی در تبیین جهانبینی حاکم بر قرآن داشته باشد. قرآن، زندگی انسان را بهصورت حرکت به سوی خداوند در قالب استعاره بیان میکند. ...
بیشتر
قرآن کریم شامل ظهور گسترده استعارهها میباشد که در تعریف استعاره سنتی، جنبه زیبایی شناسی دارند. اما امروزه استعاره به عنوان یکی از الگوهای شناختی زبان میتواند عاملی برای مباحث میانرشتهای گردد و نقش بسزایی در تبیین جهانبینی حاکم بر قرآن داشته باشد. قرآن، زندگی انسان را بهصورت حرکت به سوی خداوند در قالب استعاره بیان میکند. بر همین اساس برای درک ارتباط مفاهیم حرکتی در قالب استعاره با مفهوم زندگی، استعارههای مفهومی با حوزه مبدأ حرکت در قرآن کریم، با رویکرد شناختی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که افعال حرکتی چون جاء، اتی، تاب، ارسل، انزل، هدی و ضلل، به عنوان حوزههای مبدأ در درک استعاری حوزههای مقصد مانند: وحی، نبوت، سعادتمندی، گمراهی، قیامت، عذاب، مرگ، تغییر، پذیرش، اعمال و ... نقشآفرینی کردهاند. همچنین مشخص شد کاربرد هر یک از افعال حرکتی برای مفاهیم حوزه مقصد، علاوه بر انتقال ویژگی حرکت، ماهیت حرکت را نیز در هر یک از حوزههای مقصد تبیین میکنند. در نهایت استعارههای مفهومی حرکت استخراج شده در این مقاله، تحت پوشش استعاره بنیادی [زندگی سفر است] انسجام مییابند و به عنوان جنبههایی از مفهوم زندگی از دیدگاه قرآن کریم در خدمت تحقق بخشیدن به هدف قرب الهی قرار میگیرند.