محمدحسین اخوان طبسی؛ محمدمهدی فرهی؛ حسین شجاعی
چکیده
ماده ثلاثی «وسط»، ماده‌ای است که با صورت‌های مختلف در قرآن کریم به‌کار رفته و مهمترین کاربرد آن در مفهوم «أمت وسط» (بقره/143) بازتاب یافته است. لغت‌شناسان برای این ماده دو معنای مجزا (میانه/ برتر) و برخی معانی حاشیه‌ای دیگر ذکر کرده‌‌اند. مفسران قرآن کریم نیز مبتنی بر این معانی، نظرات مختلف و گاه متشتتی را در ذیل آیات مربوطه، ...
بیشتر
ماده ثلاثی «وسط»، ماده‌ای است که با صورت‌های مختلف در قرآن کریم به‌کار رفته و مهمترین کاربرد آن در مفهوم «أمت وسط» (بقره/143) بازتاب یافته است. لغت‌شناسان برای این ماده دو معنای مجزا (میانه/ برتر) و برخی معانی حاشیه‌ای دیگر ذکر کرده‌‌اند. مفسران قرآن کریم نیز مبتنی بر این معانی، نظرات مختلف و گاه متشتتی را در ذیل آیات مربوطه، بهویژه امت وسط ابراز داشتهاند. معانیای چون عدل، برگزیده، میانهروی و یا واسطه میان امت و پیامبر (ص)، مهمترین این نظرات هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش ریشه‌شناسی واژگان، همزادهای وسط در زبان‌های سامی را مطالعه کرده تا مؤلفههای معنایی در ریشه وسط کشف و آشکار گردد و بر اساس آن، میان اقوال داوری شود. این پژوهش به این نتیجه دست یافت که ماده وسط در زبان عربی، یک مشترک لفظی است که خود برگرفته از دو ریشهی کاملا مجزا با دو معنای کاملا متفاوت است. این ماده در ترکیب «امت وسط» نه معنای میانه یا معتدل، که معنای «توانمند، پیشرو و متقدر» را دارد.
محمود مکوند؛ امیرحسین فلاح پور
چکیده
واژه قرآنی «حَصور» تنها یک‌بار در آیه 39 سوره آل‌عمران و در توصیف یحیی نبی(ع)، آمده است. با این‌حال ریشه آن، «ح-ص-ر»، شش بار در قرآن کریم به‌کار رفته است. عموم مفسران و مترجمان، این واژه را با عدم تمایل یحیی(ع) به ازدواج و عفت وی نسبت به زنان مرتبط دانسته‌اند. این مفهوم خود خاستگاه بعضی اختلافات فقهی در باب استحباب نکاح و ...
بیشتر
واژه قرآنی «حَصور» تنها یک‌بار در آیه 39 سوره آل‌عمران و در توصیف یحیی نبی(ع)، آمده است. با این‌حال ریشه آن، «ح-ص-ر»، شش بار در قرآن کریم به‌کار رفته است. عموم مفسران و مترجمان، این واژه را با عدم تمایل یحیی(ع) به ازدواج و عفت وی نسبت به زنان مرتبط دانسته‌اند. این مفهوم خود خاستگاه بعضی اختلافات فقهی در باب استحباب نکاح و نیز برخی مسائل کلامی درباره انبیاء(ع) شده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی واژه «حَصور» در ادبیات کهن عربی، مشتمل بر اشعار جاهلی و مخضرمین پرداختهایم و آن را در زبان‌های سامی ریشهیابی کردهایم. این مطالعه نشان میدهد که مفهوم بنیادین ریشه «ح-ص-ر» در زبان‌های سامی عبارت است از: تنگ گرفتن، احاطه کردن، دیوار کشیدن(دورِ مکانی)، زندان، زمین زراعی محصور و مانند آن. افزون بر این با تبیین ارتباط معنایی واژه قرآنی «حَصور» با مفهوم بنیادین پیشگفته، این نتیجه حاصل شد که واژه بر پرهیزکاری سختگیرانه، خویشتن داری یا کفّ نفس یحیی(ع) دلالت دارد. این معنا با آیاتی از قرآن و کتابمقدس تأیید میشود. با اینهمه، برای تأیید معنای جاافتاده و فراگیر در تفاسیر و ترجمههای قرآن هیچ شاهدی به دست نیامد.
