نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی دانشکده الهیات و ادیان

2 دکترای زبان و ادبیات عرب استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده ادبیات و زبانها

چکیده

قرآن کریم مجموعه‌ای از لایه‌های معنایی متعدد است. این ویژگی، زمینه را برای به‌کارگیری مکاتب گوناگون زبانی در مطالعات قرآنی فراهم می‌سازد. بهره‌گیری از ابزارها و دانش‌های جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است. سکوت، عنصری معنادار در کلام است و همچون بخشی از زبان، نقش مهمی در انتقال پیام و تاثیر­گذاری بر مخاطب دارد؛ به توسعه دلالت­های متنی می­انجامد و اشتیاق خواننده را برای درک معنا می­­افزاید. کاربرد این شیوه در آثار ادبی، علاوه بر موجزگویی، شگردی برای اقناع عقلی و عاطفی بشمار می­آید بر این اساس نوشتار حاضر سعی دارد تا با رویکرد نظریه گفتمان سکوت و با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، قصه قرآنی مریم (س)،که در آیات (74-35 سوره آل عمران) و آیات( 15-34 سوره مریم) مطرح شده، مورد واکاوی قرارگیرد. تأمل در این آیات گویای آن است که مصادیق سکوت گفتمانی در سطوح ساختاری، معنایی و کاربردشناختی، زمینه ساز  ایجازگویی­ها، تصویرسازی­­ها و همچنین دستیابی به غرض هدایتی قصه­ مریم(س) شده است. در این راستا غلبه کاربست سکوت پیش انگاشتی و محوریت موضوعی تعامل عفیفانه مریم(س)، مخاطب را به ژرف نگری فرا می‌خواند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discourse Silent Types in the Tale of Mary (SA)

نویسندگان [English]

  • marzieh mohases 1
  • fateme akbarizade 2

1 Faculty member in shahid Beheshti University

2 PhD Arabic Language and Literature Assistant Professor and Faculty Member of Al-Zahra University, Faculty of Literature and Languages

چکیده [English]

Holy Quran is a collection of several semantic layers. This feature provides the ground for the use of various linguistic schools in the Quranic studies. The use of new knowledge and tools of knowledge and language is a kind of systematic attention in verses and examples.
Silence is a meaningful element in theology, and as a part of the language, it plays an important role in conveying the message and affecting the audience; it develops the development of textual implications and adds to the reader's passion for understanding meaning.
The use of this method in literary works is, in addition to being well-known, a tool for rational and emotional persuasion. This article responds to this question which role does silent discourse play in the process of meaning and guidance of theQur'an?
Accordingly, the present paper tries to approach the theory of silent discourse and rely on the descriptive-analytical method, the story of the Qur'anic Mary (sa), which is mentioned in the verses(35-74) and the verses (15-34) of the surah of Maryam To be analyzed.
The result is that this approach is recommended for the extraction and explanation of the creation, illustrations, and the attainment of guidance for the Qur'anic stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistics
  • Quranic Stories
  • Discourse of Silence
  • Maryam (sa)
- قرآن کریم
2- آلوسی، محمود بن عبدالله(1415)، روح المعانی،بیروت، دار الکتب العلمیه.
3- ابن ابی حاتم، عبدالرحمان بن محمد، التفسیر، به کوشش اسعد محمد طیب، صیدا، المکتبه العصریه.
4- ابن عاشور، محمد بن عطیه،(1420)، التحریر و التنویر، بیروت، موسسه التاریخ.
5- ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف،(1420) ،البحر المحیط، بیروت، دارالفکر.
6-افراشی، آزیتا،(1381)،اندیشه هایی در معنی شناسی،تهران، فرهنگ کاوش.
7- ایگلتون، تری ،(1368)،پیش در آمدی بر نظریه ادبی،ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
8- بستانی، محمود،(1376)، پژوهشی در جلوه های هنری داستانهای قرآن، ترجمه موسی دانش، مشهد، آستان قدس رضوی.
9-پروینی، خلیل،(1379)،تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان های قرآن، تهران، فرهنگ گستر، 1379ش.
10-تودوروف، تزوتان،( 1379)، بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران، آگاه، 1379ش.
11- تفتازانی، مسعود بن عمر،(1411)،مختصر المعانی، قم، دارالفکر.
12- ثعلبی،احمد بن ابراهیم، (1423)، الکشف و البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
13- جندی، درویش،(1969)،النظم القرآنی فی کشاف الزمخشری، قاهره، دار النهضه.
14- حسومی، ولی الله ،(1392)،« تحلیل زبان ادبی قرآن»، فصلنامه فلسفه و الاهیات، سال 18، شم4.
16- حسینی، محمد،( 1382 )،ریخت شناسی قصه های قرآن، تهران، ققنوس.
17- حوی، سعید،(1424) ،الاساس فی التفسیر، قاهره، دار السلام.
18- داوری اردکانی، رضا و دیگران،(1391)، زبان استعاری و استعاره های مفهومی، تهران، انتشارات هرمس.
19-زرکشی، محمد بن بهادر،(1977)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دار المعرفه.
20- زمخشری، محمود بن عمر، (1407)، الکشاف، بیروت، دار الکتاب العربی.
21- سجودی، فرزان،( 1388) ،نشانه شناسی: نظریه و عمل، تهران، نشر علم.
22- سعیدی روشن، محمد باقر،(1389)،زبان قرآن و مسائل آن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
23- سکاکی، یوسف بن ابی بکر، مفتاح العلوم،(1937)،مصر، مطبعه البابی و الحلبی.
24- سمین، احمد بن یوسف،(1414)،الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون، بیروت، دارالکتب العلمیه.
25- قطب، سید شاذلی، ابراهیم،(1412)،فی ظلال القرآن، قاهره، دارالشروق.
26- صادقی، لیلا،(1392)،کارکرد گفتمانی سکوت در ادبیات معاصر فارسی، تهران، نقش جهان.
27----------(1378)،« گفتمان دلالی سکوت از دیدگاه زبان شناسی»، پژوهش علوم انسانی، سال نهم، شم24، پاییز و زمستان.
28------------ و سجودی، فرزان،(1389)،«کارکرد گفتمانی سکوت در ساخت روایت داستان کوتاه»، فصلنامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، سال اول، شم2، تابستان.
29صفوی،کوروش،( 1384)، فرهنگ توصیفی معنی شناسی،تهران، فرهنگ معاصر.
30--- ------ ، ( 1379)،آشنایی با معنی شناسی،تهران، سوره مهر.
31- طالقانی، محمود،( 1362ش)، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار.
32- طباطبایی،محمد حسین،( 1417)،المیزان، قم، جامعه مدرسین.
33-طبرسی، فضل بن حسن،(1372)، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو.
34- طبری، محمد بن جریر،( 1955)،جامعه البیان، به کوشش خلیل میس و صدقی جمیل عطار، بیروت، دار الفکر.
35- عبدالقاهر، جرجانی،(1412)، اسرارالبلاغه، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، مطبعه المدنی.
36- فتوحی، محمود،( 1390)، سبک شناسی: نظریه،رویکردها و روشها،تهران، سخن.
37- گ.کر، کریستوفر،( 1392)، واژه ها بدون معنی،ترجمه کورش صفوی، تهران، انتشارات علمی.
38- لطفی پور ساعدی، کاظم،( 1371)، در آمدی براصول وروش ترجمه،تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
39- محمد رضایی، علی رضا و اکبری زاده، فاطمه (1392 ) ،« گفتمان سوه مریم: زن در تعامل با عرف و عفاف»، فلسفه دین، سال دهم، شم3، پاییز.
40- مدرسی، محمد تقی،(1419)، من هدی القران،تهران، دار المحبی الحسین.
41. معرفت، محمد هادی،( 1423)، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم، موسسه التمهید.
42- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران،( 1374)، تفسیر نمونه، تهران، اسلامیه.
43- مونتگمری وات، ویلیام،( 1384)، حقیقت دینی دوران ما، ترجمه اسدالله آزاد، تهران، کتابدار.
44- میبدی، احمد بن محمد،( 1371)،کشف الاسرار و عده الابرار،تهران، امیر کبیر.
45- میر، مستنصر،(1378)، ادبیت قرآن، ترجمه محمد حسن محمدی مظفر، قم، انتشارات ادیان و مذاهب.
46- میر حسینی، یحیی،( 1393)،« کارکرد اجتماعی حرفه قصص در سده های نخستین اسلامی: کوششی برای تحلیل زبان شناسه تاریخ یک انگاره»، صحیفه مبین،شم56، سال بیستم، پاییز وز مستان.
47- میر صادقی، جمال،(1376)، عناصر داستان، تهران، سخن.
48- یول، جرج،( 1385)،کاربردشناسی زبان، ترجمه محمد عموزاده مهدیرجی و منوچهر توانگر،تهران، سمت.
49- Lambrecht, K.,(1994). Information Structure and sentence from Topic, Focus And Mental Representation of Discourse Refrents, Cambridge, University Press.
50_DerRida, J.,(1973). Speech and Phenomena,and Other Essays on Husserl.s theory Of Signs ,tr David B.Allison, Evanston, Northwestern University Press.
51-Halliday, M.A. K.AND Hasan,R., (1976). Cohesion in EngliSh,London,Longmans
52-Huckin,t,”(2002). Textal Silence and the Discourse of Homelessness,” Discourse and Society,Vol.13(3).
53- Kurzon,D., (1997). Discourse of silence, Amsterdam,John BenJaMins,8.
54- Stiver,Dan R.,(1996) The phiIlosphy of Religious Language,Sign, SymboL, and Story, Oxford, Blackwell PubliSheres.