Document Type : Research Article
Authors
Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Kosar University of Bojnourd, Iran
Abstract
One of the blessings of the believers in Paradise referred to the verse 21 of Surah “alTur” is the annexation of their offspring on condition that they follow them in faith. Commentators have expressed differing views on What does the word "Zurriyyah" (offspring) mean and on what terms they can join their fathers. It is important to address this issue because how and the terms of this annexation, can play an important role the worldly function and otherworldly expectations of the Muslim. For example, if the understanding of this verse is that believers can join their believer ancestors in Paradise, the motivation to perform and increase the righteous acts among the children of believers is reduced and it is assumed that Muslims They can attain the highest levels of Paradise among their ancestors by attaining a minimal level of faith. Analyzing the commentators' comments suggests that the most appropriate conception of the verse is that we should first, refer “Zurriyyah” only to the children, not to the later generations, and annexation to the meaning of companionship, not to being equal in degree.
Keywords
قرآن کریم (1418 ق)، ترجمۀ محمد‌مهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
آلوسی، محمودبن عبدالله (1415 ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
ابنابیزمنین، محمدبن عبدالله (1424 ق)، تفسیر ابنابیزمنین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
ابن‌ابی‌جامع، علیبن حسین (1413 ق)، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، تحقیق مالک محمودی، قم: دار القرآن الکریم.
ابن‌جزی، محمدبن احمد (1416 ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق عبدالله خالدی، بیروت: شرکة دار الارقم بن ابی الارقم.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن علی (1422 ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌بن محمد (1419 ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمد طیب، ریاض: مکتبۀ نزار مصطفی الباز.
ابن‌عاشور، محمد طاهر (1420 ق)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن‌عربی، محمدبن عبدالله (1408 ق)، احکام القرآن، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت: دار الجیل.
ابن‌عربی، محمدبن علی (1410 ق)، رحمة من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن، تحقیق محمود محمود غراب، دمشق: مطبعة نضر.
ابن‌عرفه، محمدبن محمد (2008 م)، تفسیر ابن‌عرفه، بیروت: دار الکتب العلمیۀ منشورات محمد علی بیضون.
ابن‌عجیبه، احمد (1419 ق)، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق احمد عبدالله قرشی رسلان، قاهره: حسن عباس زکی.
ابن‌عطیه، عبدالحق‌بن غالب (1422 ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت: دار الکتب العلمیۀ منشورات محمد علی بیضون.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (1419 ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسین شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ منشورات محمد علی بیضون.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوحیان، محمدبن یوسف (1420 ق)، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر.
ابوالسعود، محمدبن محمد (1983 ق)، تفسیر ابی‌‌السعود (ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی (1408 ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، بتصحیح محمد‌مهدی ناصح و محمد‌جعفر یاحقی، مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
امین، نصرت بیگم (بی‌‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، بی‌نا: بیجا.
بغوی، حسین‌بن مسعود (1420 ق)، تفسیر البغوی المسمی معالم التنزیل، تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بقاعی، ابراهیم‌بن عمر (1427 ق)، نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور، تحقیق عبدالرزاق غالب مهدی، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر (1418 ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
پانی‌‌پتی، ثناءالله (1412 ق)، التفسیر المظهری، کویته: مکتبة رشدیة.
ثعلبی، احمدبن محمد (1422ق)، الکشف والبیان المعروف تفسیر الثعلبی، تحقیق ابی‌محمد ابن‌عاشور و نظیر ساعدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ثقفی تهرانی، محمد (1398 ق)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران: برهان.
جرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمن (1430ق)، درج الدرر فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد ادیب شکور و طلعت صلاح فرحات، عمان: دار الفکر.
جزایری، ابوبکر جابر (1416 ق)، ایسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر، مدینۀ منورۀ: مکتبة العلوم و الحکم.
جمل، سلیمان‌بن عمر (1427 ق)، الفتوحات الالهیه، بتوضیح التفسیر الجلالین للدقایق الخفیه، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
جوادی آملی، عبدالله (1395)، متن پیاده‌‌شدۀ درس تفسیر سورۀ طور، جلسۀ چهارم به تاریخ 17/11/1395، بارگیری‌‌شده به تاریخ (18/04/1398) از پایگاه اینترنتی:
حائری طهرانی، علی (1338 ش)، مقتنیات الدرر، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
حاجی‌اسماعیلی، محمدرضا و سیدمهدی سلطانی رنانی (1393)، «تبیین ساختار زبانی واژۀ ذریه در قرآن و بررسی برخی از تأثیرات آن در فقه امامیه»، دوفصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی پژوهش‌‌های زبان‌شناختی قرآن، س 3، ش 1.
حجازی، محمدمحمود (1413 ق)، التفسیر الواضح، بیروت: دار الجیل.
حقی بروسوی، اسماعیل‌بن مصطفی (بی‌‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
حوی، سعید (1424 ق)، الاساس فی التفسیر، قاهره: دار السلام.
حویزی، عبدعلی‌بن جمعه (1415 ق)، تفسیر نور الثقلین، تصحیح هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان.
خازن، علیبن محمد (1415 ق)، تفسیر الخازن المسمی لباب التأویل فی معانی التنزیل، تصحیح عبدالسلام محمدعلی شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
خطیب شربینی، محمدبن احمد (1425 ق)، تفسیر الخطیب الشربینی المسمی السراج المنیر، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
خطیب، عبدالکریم (1424 ق)، التفسیر القرآنی للقرآن، بیروت: دار الفکر العربی.
دخیل، علی محمد علی (1422 ق)، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
دروزه، محمد عزه (1421 ق)، التفسیر الحدیث: ترتیب السور حسب النزول، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
دینوری، عبدالله‌بن محمد (1424 ق)، تفسیر ابن‌وهب المسمی الواضح فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412 ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت: دار الشامیۀ.
رسعنی، عبدالرزاق‌بن رزق‌الله (1429 ق)، رموز الکنوز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالملک‌بن دهیش، مکه مکرمه: مکتبة الاسدی.
زحیلی، وهبه (1411 ق)، التفسیر المنیر فی العقیدۀ و الشریعۀ و المنهج، دمشق: دار الفکر.
زمخشری، محمودبن عمر (1407 ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تحقیق مصطفی حسین احمد، بیروت: دار الکتاب العربی.
زیدبن علی (1412ق)، تفسیر الشهید زیدبن علی المسمی تفسیر غریب القرآن، تحقیق حسن‌بن محمد تقی حکیم، بیروت: الدار العالمیۀ.
سفیان الثوری، ابوعبدالله سفیان‌بن سعید (1403 ق)، تفسیر الثوری، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، (برگرفته از کتاب‌خانۀ دیجیتالی مدرسۀ فقاهت: <http://lib.efatwa.ir/41758/1/0>.
سمرقندی، نصر‌بن محمد (1416 ق)، تفسیر السمرقندی المسمی بحر العلوم، تحقیق عمر عمروی، بیروت: دار الفکر.
سیواسی، احمدبن محمود (1427 ق)،ق)، عیون التفاسیر، تحقیق بهاء الدین دارتما، بیروت: دار صادر.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن ابیبکر (1404 ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتاب‌خانۀ عمومی حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی.
شاه‌‌عبدالعظیمی، حسین (1363 ش)، تفسیر اثنی‌‌عشری، تهران: میقات.
شبر، عبدالله (1410 ق)، تفسیر القرآن الکریم، قم: مؤسسة دار الهجرة، چاپ دوم.
شوکانی، محمد (1414 ق)، فتح القدیر، دمشق: دار ابن‌کثیر.
شیخ‌‌زاده، محمدبن مصطفی (1419 ق)، حاشیه محیی‌الدین شیخ‌‌زاده علی تفسیر القاضی البیضاوی، تصحیح محمد عبدالقادر شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
صادقی تهرانی، محمد (1406 ق)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنۀ، قم: فرهنگ اسلامی.
صاوی، احمدبن محمد (1427 ق)، حاشیه الصاوی علی تفسیر الجلالین، تصحیح محمد عبدالسلام شاهین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
صنعانی، عبدالرزاق‌بن همام (1411 ق)، تفسیر القرآن العزیز المسمی تفسیر عبدالرزاق، بیروت: دار المعرفۀ.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1390 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
طبرانی، سلیمان‌بن احمد (2008 م)، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، اربد: دار الکتاب الثقافی.
طبرسی، فضل‌بن حسن (1372 ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران: ناصرخسرو، چاپ سوم.
طبرسی، فضل‌بن حسن (1412 ق)، تفسیر جوامع الجامع، تصحیح ابوالقاسم گرجی، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
طبری، محمدبن جریر (1412 ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفۀ.
طنطاوی، محمد سید (1997م)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
طوسی، محمدبن حسن (بی‌‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمدبن عمر (1420 ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
فراء، یحیی‌بن زیاد (1980م)، معانی القرآن، تحقیق محمد علی نجار و احمد یوسف نجاتی، قاهره: الهیئة المصریۀ العامة للکتاب، چاپ دوم.
فرات کوفی، فرات‌بن ابراهیم (1410 ق)، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمد کاظم، تهران: وزارة الثقافۀ و الارشاد الاسلامی، مؤسسۀ الطبع و النشر.
فراهیدی، خلیل‌‌‌بن احمد (1410 ق)، کتاب العین، قم: هجرت.
فضل‌الله، محمد حسین (1419 ق)، من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک.
فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی (1415 ق)، تفسیر الصافی، تصحیح حسین اعلمی، تهران: مکتبة الصدر، چاپ دوم.
فیومی، احمدبن محمد (1414 ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الهجرة.
قرطبی، محمدبن احمد (1364 ش)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
قشیری، عبدالکریم‌بن هوازن (2000 م)، لطائف الاشارات: تفسیر صوفی کامل للقرآن الکریم، تحقیق ابراهیم بسیونی، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ سوم.
قطب، سید (1425 ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
قمی، علیبن ابراهیم (1363 ش)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب، چاپ سوم.
قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا (1368 ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تحقیق حسین درگاهی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قونوی، اسماعیل‌بن محمد (1422 ق)، حاشیه القونوی علی التفسیر الامام البیضاوی و معه حاشیه ابن التمجید، تصحیح عبدالله محمود عمر، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
کاشانی، فتح الله‌بن شکرالله (1423 ق)، زبدة التفاسیر، تحقیق بنیاد معارف اسلامی، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیة.
ماتریدی، محمدبن محمد (1426 ق)، تأویلات اهل السنه (تفسیر الماتریدی)، تحقیق مجدی باسلوم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
ماوردی، علیبن محمد (بی‌‌تا)، النکت و العیون، تحقیق سید‌بن عبدالمقصود عبدالرحیم، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
محلی، محمدبن احمد و عبدالرحمن‌بن ابیبکر سیوطی (1416 ق)، تفسیر الجلالین، بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
مدرسی، محمدتقی (1419 ق)، من هدی القرآن، تهران: دار محبی الحسین.
مراغی، احمد مصطفی (بی‌‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: دار الفکر.
مغنیه، محمد جواد (1424 ق)، التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.
مقاتل‌بن سلیمان (1423 ق)، تفسیر مقاتل‌بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ، چاپ دهم.
مکی‌بن حموش (1429)، الهدایۀ الی بلوغ النهایۀ، شارجه: جامعۀ الشارقۀ، کلیة الدراسات العلیا و البحث العلمی.
میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه (1361 ش)، معارج التفکر و دقائق التدبر، دمشق: دار القلم.
نحاس، احمدبن محمد (بی‌‌تا)، کتاب الناسخ و المنسوخ فی القرآن الکریم، بیروت: مؤسسۀ الکتب الثقافیة.
نووی، محمد (1417 ق)، مراح لبید لکشف معانی القرآن المجید، تصحیح محمد امین ضناوی، بیروت: دار الکتب العلمیۀ، منشورات محمد علی بیضون.
نهاوندی، محمد (1386 ش)، نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة البعثة، مرکز الطباعة و النشر.
نیشابوری، محمودبن ابوالحسن (1415 ق)، ایجاز البیان عن معانی القرآن، تحقیق حنیف قاسمی، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
واحدی، علیبن احمد (1415 ق)، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت: دار القلم.
هواری، هود‌بن محکم (1426 ق)، تفسیر کتاب الله العزیز، بیجا: دار البصائر.
)