نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران.

1022034/isqs.2020.5518

چکیده

پیوستگی آیات در سوره‌های قرآن از دیرباز مورد توجه قرآن‌پژوهان و دانشمندان علوم قرآنی بوده است. از آنجا که در نگاه نخست، ارتباط و پیوستگی میان الفاظ و عبارات قرآن خیلی روشن نبوده و ممکن است پیام قابل درکی از آن دریافت نشود لذا برخی قرآن را از ارتباط ساختاری برخوردار نمی‌دانند. مقاله پیش رو، سورۀ سبأ را از این دیدگاه مطالعه موردی قرار داده و بر اساس مدل ارتباطی نیل رابینسون (Neal Robinson)، که بر پایة تکرار شدن الفاظ استوار است، به تحلیل امکان پیوستگی آیات این سوره پرداخته است. با تعیین بخش‌های سوره، مشخص شد که اگر تنها بخش‌های پنج‌گانه مورد بررسی قرار گیرد صرفاً رابطه تقارن بین بخش اول و پنجم در سوره نمایان خواهد بود ولی چنانچه بخش‌ها بر اساس ارتباط معنایی به چند زیربخش تقسیم شوند، نظم معکوس بین زیربخش‌های سوره خود را نشان خواهد داد. زیر بخش اول از بخش اول و زیر بخش آخر از بخش آخر یعنی آیات ابتدایی و انتهایی سوره نیز به عنوان تابلوی افتتاح و اختتام سوره هستند.
از رابطه نظم معکوس در سوره سبأ می‌توان رابطه ولایت با معاد را مشخص نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying and explaining the continuity of the verses of Surah Saba according to the method of Neil Robinson

نویسنده [English]

  • Roohallah Mohamad Alinejad Omran

Department of Quranic Sciences and Hadith, School of Theology, Allameh Tabatabai University, Tehran

چکیده [English]

The continuity of verses in Quranic chapters has long been considered by Quranic scholars and scholars of Quranic sciences. The present article studies Surah Saba from this point of view and analyzes the possibility of the continuity of the verses of this Surah based on the communication model of Neal Robinson, which is based on the repetition of words. By determining the sections of the surah, it was found that if only the five sections are examined, only the symmetry relationship between the first and fifth sections in the surah will be visible, but if the sections are divided into several subsections based on semantic relationship, the inverse order between the subsection sections shows itself. will give. The first part of the first part and the last part of the last part, ie the initial and final verses of the surah, are also used as the opening and closing signs of the surah.
From the relationship of reverse order in Surah Saba, it is possible to determine the relationship between the province and the resurrection.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saba Surah
  • cohesion of the verses
  • compound symmetry
  • chiasmus composition
  • Robinson
قرآن کریم.
آیتی، عبدالمحمد(1374ش). ترجمه قرآن. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سروش. چاپ چهارم.
الهی­قمشه­ای، مهدی(1380ش). ترجمه قرآن. قم: فاطمه الزهراء. چاپ دوم.
انصاریان، حسین(1383ش). ترجمه قرآن. قم: اسوه. چاپ نخست.
بقاعی، ابراهیم بن عمر(1427ق). نظم الدرر فی تناسب الأیات و السور. تحقیق: عبدالرزاق غالب مهدی. بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون. چاپ سوم.
توکلی محمدی، نرجس؛ پویازاده، اعظم(1396ش). واکاوی کارکرد تحلیل گفتمان در اثبات پیوستگی متن قرآن کریم با تأکید بر رهیافت نیل رابینسون. مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، پیاپی4، صص 25-54.
خرم­دل، مصطفی(1384ش). تفسیر نور. تهران: احسان. چاپ چهارم.
خویی، سید ابوالقاسم(1401ق). البیان فی تفسیر القرآن. انوار الهدی.
دهقانی، فرزاد؛ علیزاده منامن، عیسی؛ شهریاری نسب، سروش(1396ش). بررسی دیدگاه‌ها درباره نظم قرآن. سراج منیر، سال 8، شماره 29، صص 31-56.
رابینسون، نیل. مقاله دستان باز قرائتی دوباره از سوره مائده. ترجمه محمد کاظم شاکر و انسیه عسکری، قبسات، شماره 1، 156-190
.................... . مقاله ساختار و تفسیر سوره مؤمنون. ترجمه ابوالفضل حرّی، حسنی، شماره8، 16-46.
رامیار، محمود(1369ش). تاریخ قرآن. تهران: امیر کبیر. چاپ سوم.
سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن(1403ق). تناسق الدرر فی تناسب السور. بیروت: دار الکتب العلمیه، در 1 جلد
شاکر، محمد کاظم(1399ش). رویکردی نو به اعجاز قرآن کریم. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی(ره). چاپ نخست
شریفی، علی(1384ش). مقاله با قرآن پژوهان جهان؛ نیل رابینسون. گلستان قرآن. شماره 207. صص 35.
شریفی، علی؛ شهریاری نسب، سروش؛ علیزاده منامن، عیسی؛ دهقانی، فرزاد(1396ش). تحلیل چگونگی نظم قرآن در سطح معنا- بنیاد خُرد با رویکرد زبانشناسی. پژوهشنامه معارف قرآنی، سال 8، شماره 28، صص 127-152.
شهریاری نسی، سروش؛ علیزاده منامن، عیسی؛ دهقانی، فرزاد(1398ش). زبانشناسی در خدمت نظم. تبریز: عاصم.
طباطبایی، محمدحسین(1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. چاپ دوم.
طبرسی، فضل بن حسن(بی‌تا). مجمع البیان لعلوم القرآن. بیروت: دارالمعرفه
فقهی­زاده، عبدالهادی(1393ش). پژوهشی در نظم قرآن (مبانی تاریخی و مسائل علم تناسب تحلیل علل پراکنده­نمایی و عدم تفکیک موضوعی در قرآن). تهران: انتشارات سخن. چاپ نخست.
فولادوند، محمدمهدی(1418ق). ترجمه قرآن. به تحقیق: هیئت علمی دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی) تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی. چاپ سوم.
لسانی فشارکی، محمد علی و مرادی زنجانی، حسین(1385ش). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. زنجان، قلم مهر.
مؤدب، سید رضا(1388ش). اهم مبانی تفسیر قرآن از منظر مفسران شیعه. فصلنامه علمی‌ پژوهشی شیعه شناسی، سال هفتم، شماره 28.
.............................. (1386ش). مبانی تفسیر قرآن. قم: دانشگاه قم.
معرفت، محمد هادی؛ مولائی نیا همدانی، عزت الله(1373ش). تناسب آیات. قم: بنیاد معارف اسلامی.
........................... (1412ق). التمهید فی علوم القرآن. قم: موسسه النشر الاسلامی.
محمدعلی‌نژاد عمران، روح‌الله؛ امامی دانالو، حسام(1399). تبیین پیوستگی آیات سوره علق بر اساس روش نیل رابینسون. دوفصلنامه علم زبان علمی، دوره هفتم، شماره 12.
 
Robinson N. (2001) Hands outstretched: Towards a re-reading of surat al-ma'ideh. Journal of Quranic Studies 3:1, 1-19.