نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 عضو گروه پژوهشی مطالعات میان رشته ای قرآن کریم، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران
3 گروه زبان‌شناسی حوزه نظری، پژوهشکده زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران،
چکیده
بر اساس نظریه استعاره مفهومی، مفاهیم انتزاعی بر اساس مفاهیم تجربه‌پذیر درک می‌شوند. در قرآن کریم نیز شواهد گسترده‌ای از این گونه مفهوم‌سازی، وجود دارد. در پژوهش حاضر، پیکره‌ای شامل 129 آیه مرتبط با مفاهیم شیطان/ابلیس، با هدف تحلیل الگوی مفهوم‌سازی شیطان در قرآن بر مبنای طرحواره نیرو مطالعه شده است. بررسی‌ها نشان داد که در قرآن انواع هفتگانه طرحواره نیرو در مفهوم‌سازی شیطان به کار رفته و علاوه بر آن نیروی مسلط جهت‌مند نیز معرفی شده است. طرحواره نیرو، شیطان را از دو منظر مفهوم‌سازی کرده است: 1- درحالی‌که شیطان تصویری قدرتمند و غالب از خود ارائه می‌دهد، خداوند او را به صورت منبع نیرویی بی‌اثر به تصویر می‌کشد. 2- درحالی‌که شیطان با زیبا جلوه دادن پیامدهای کفر، انسان را به تبعیت از خود سوق می‌دهد، قرآن با تکیه بر تجربیات نامطلوب انسان از مفاهیمی هم‌چون گم شدن، برخورد با مانع، از دست دادن تعادل و مانع در مسیر، شیطان را عامل پیامدهایی مشابه، معرفی و به این ترتیب تصویری منفی و نامطلوب در ذهن فرد/جامعه از تبعیت از شیطان ایجاد می‌کند که مانع از گرایش به سمت شیطان خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Analyzing the effect of force schema on the conceptualization of Satan in the Holy Quran: A cognitive approach
نویسندگان [English]
- Fatemeh Abadi 1
- Fathiyeh Fattahizadeh 2
- Azita Afrashi 3
1 Department of Quranic studies and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran, Iran
2 Professor at Department of Quranic studies and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran, Iran
3 Department of Theoretical Linguistics, Institute of Linguistics, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]
According to conceptual metaphor theory, abstract concepts are understood based on experiential concepts. There are many types of this kind of conceptualization in the Holy Quran. In this study, 129 verses related to the concepts of Satan / Iblis were studied with the aim of analyzing the pattern of conceptualization of Satan in the Qur'an based on the force schema that plays a central role in human physical experiences. Studies show that in the Quran, seven types of force schemas are used, and in addition, another type of force is introduced as the dominant directional force. The force scheme conceptualized Satan from two perspectives: 1- While Satan presents a powerful and dominant image of himself, God presents him as an ineffective source of power. 2- Satan leads man to obedience by showing ugly deeds beautifully, but the Qur'an, relying on man's undesirable experiences of getting lost, encountering obstacles, and losing balance, introduces Satan as the cause of similar consequences and a negative image. It creates undesirable in the mind of the individual/society from following the devil, which will prevent the tendency towards the Satan
کلیدواژه‌ها [English]
- Satan
- Iblis
- Force Scheme
- Holy Quran
- Conceptualization
- قرآن کریم
- آلوسی، محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- آیتی، عبدالمحمد (1374) ترجمه قرآن کریم، تهران: سروش.
- ابن درید، محمد بن حسن (1988) جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
- ابن سیده، علی بن اسماعیل (1421). المحکم والمحیط الاعظم، محقق عبدالحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابن فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغة، محقق عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- ابن منظور، محمدبن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
- ازهری، محمد بن احمد (1421). تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- افراشی، آزیتا (1397). استعاره و شناخت، تهران: پژوشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- الهی قمشه‌ای، مهدی (1380). ترجمه قرآن کریم، قم: فاطمة الزهراء.
- انصاریان، حسین (1383). ترجمه قرآن کریم، قم: اسوه.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان (1416). البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، تهران: بنیاد بعثت.
- جانسون، مارک (1398). بدن در ذهن: مبنای جسمانی معنا، تخیل و استدلال، مترجم جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
- جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، محقق محمد حسین الهی زاده، قم: اسراء.
- جوهری، اسماعیل بن حماد (1376). الصحاح، مصحح: احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
- رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران (1383). ترجمه قرآن کریم، قم: دارالذکر.
- زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتب العربی.
- شعرانی، ابوالحسن (1374). ترجمه قرآن کریم، تهران: انتشارات اسلامیه.
- شیبانی، اسحاق بن مرار (1975). کتاب الجیم، به کوشش ابراهیم ابیاری، قاهره، الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه.
- صاحب، اسماعیل بن عباد (1414). المحیط فی اللغة، محقق محمد حسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتب
- طاهری قزوینی، علی اکبر (1380). ترجمه قرآن کریم، تهران: انتشارات قلم.
- طباطبایی، محمد حسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
- عسکری، حسن بن عبدالله (1400). الفروق فی اللغة، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
- فارسی، جلال الدین (1369). ترجمه قرآن کریم، تهران: انجام کتاب.
- فخر رازی، محمد (1420). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- فرامرز قراملکی، احد؛ ناسخیان، علی‌اکبر (1396)، قدرت انگاره، تهران، نشر مجنون.
- فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین، قم: نشر هجرت.
- قرشی، علی اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة
- کمال‌الدین، حازم علی (2008). معجم مفردات المشترک السامی، قاهره: مکتبة الآداب.
- کووچش، زلتان (1393). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، مترجم شیرین پورابراهیم، تهران: سمت
- کووچش، زلتان (1396). استعاره‌ها از کجا می‌آیند؟ شناخت بافت در استعاره. مترجم جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
- گرمارودی، سیدعلی (1384). ترجمه قرآن کریم، تهران: انتشارات قدیانی.
- لیکاف، جورج؛ نونز، رافائل (1396). ریاضیات از کجا می‌آیند؟، مترجم: جهانشاه میرزا بیگی، تهران: آگاه
- مشکور، محمد جواد (بی‌تا). فرهنگ تطبیقی زبان عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران.
- مشکینی، علی (1381). ترجمه قرآن کریم، قم: الهادی.
- مصطفوی، حسن (1430). التحقیق فی کلمات القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- مکارم شیرازی، ناصر (1373). ترجمه قرآن کریم، قم: دارالقرآن الکریم.
- هاشمی، احمد (2010). جواهرالبلاغة فی المعانی والبیان و البدیع، مصحح محمد صدقی العطار، بیروت: دارالفکر.
- یاسری، محمود (1415). ترجمه قرآن کریم، قم: انتشارات بنیاد امام مهدی (عج).
- Forceville, Charles (2016). “The FORCE and BALANCE schemas in JOURNEY metaphor animations.” In: Carla Fernandes (ed.), Multimodality and Performance (8-22). Newcastle-upon-Tyne: Cambridge Scholars
- Oakley, Todd (2007). "Image Schemas" In: The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Edited by Dirk Geeraerts & Hubert Cuyckens. Oxford University press, New York.
- Brun, S.J. (1895). Dictionarium Syriaco-Latnum, Typo. PP. Soc. Jesu, Beryti Phoeniciorum.
- Costaz, L. (2002) Dictionarie Syriaque-Francais/ Syriac-English Dictionary, Beirut: Dar El-Machreq.
- Dillmann, A. (1865). Lexicon Linguae Aethiopicae, Lipsiae: T. O. Weigel.
- Evans, V. Green, M. (2006) cognitive Linguistics: An introduction, Edinburgh: Edinburgh university press
- Gesenius, W. (1939) A Hebrew and English Lexicon of the Old Testsment, New York: Oxford university press.
- Jastrow, M. (1903) A Dictionary of the Targumin, The Talmod babli and Yerushalmi and the Midrashic literature, London: Luzac.
- Jeffery, A. (2007). The Foreign Vocabulary of the Quran, Brill, Boston.
- Johnson, M. (1987) The body in the mind: The bodily basis of meaning, imagination, and reason, Chicago: The university of chicago press.
- Kovecses, Z. (2010) Metaphor: A Practical Introduction, Oxford: Oxford University Press.
- Langacker, R. W. (2008) Cognitive grammar: A basic Introduction, New Yourk: Oxford University Press.
- Leslau, W. (1991). Comparative Dictionary of Geʻez, Wiesbaden, Harrassowitz.
- Macuch, R. (1963). A Mandaic Dictionary, Oxford university press, London.
- Orel, V. & Stolbova, O. (1995). Hamito-semitic Etymological Dictionary, Brill: New York.
- Zammit, M. (2002). A Comprative Lexical Study of Qurʼanic Arabic, Brill, Boston.
)