نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولی عصر رفسنجان

10.22034/isqs.2022.39319.1882

چکیده

در حیطه علوم مختلف، حدود سه معنای اصلی از تجربه اراده شده است:تجارب علمی وآزمایشگاهی،تجارب عرفانی و تجارب زیسته هر انسان که در طول عمرش شکل می‌گیرند و بخشی از مبانی فکری و پیش‌فرضهای ذهنی او می‌شوند. به روش توصیف و تحلیل در این جستار، کارکرد وجایگاه تجارب فوق به مثابه یک منبع تفسیری نزدمفسران مسلمان بررسی گردید و این نتایج بدست آمد که موضوع ظرفیت معرفتی تجارب بشری نزدمفسران مسلمان به عنوان یک منبع مستقل زیاد مطرح نبوده است، فقط اینکه به تناوب روزگار، از تجارب مبتنی بر حس و مشاهده مستقیم امور و تجارب ناشی از کشف و شهودهای عرفانی سخن به میان آمده است ‌و در مقام عمل، مواردی در تفاسیر فریقین وجود دارد که برای مثال در تبیین علت برخی از احکام شرعی، اثبات یا نفی بعضی دیدگاهها، شناخت بهتر محیط و افراد، ابزاری برای تفکر و عبرت و پندگیری به تجارب علمی و عملی بشر استناد کردند. اما از تجارب زیسته هر فرد به عنوان یک منبع تفسیری کمتر یاد کردند. حال آنکه، تجارب زیسته بشر قلمرو وسیعی از معلومات و اطلاعات را در خود دارد که به مفسران قرآن، امکان مواجهه واقع‌بینانه و تفسیر آیات بر محور تجربیات خود و دیگران را عطا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the function of human lived experiences as an interpretive source

نویسنده [English]

  • ahmad gharaee

مدیر گروه علوم قرآن و حدیث

چکیده [English]

In the field of various sciences, there are about three main meanings of the experience of the will: scientific and laboratory experiences, mystical experiences and lived experiences of each person that are formed during his life and become part of his intellectual foundations and mental assumptions. Through the method of description and analysis in this paper, the function and position of the above experiences as an interpretive source for Muslim commentators was examined and it was concluded that the issue of epistemological capacity of human experiences among Muslim commentators has not been raised as an independent source. The periodicity of times, experiences based on sense and direct observation of affairs and experiences resulting from mystical discoveries and intuitions have been discussed, and in practice, there are cases in the interpretations of the two parties, for example, in explaining the cause of some religious rulings, proving or denying Some views, citing a better understanding of the environment and individuals, as a tool for thinking and learning, relied on human scientific and practical experiences. But they did not mention each person's lived experiences as a source of interpretation. ..

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • Lived experiences
  • the human
  • Interpretive source
 
آلوسی، سید محمود(1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی،بیروت، دارالکتب العلمیة.
ابوزهره، محمد(بی­تا)، زهرة التفاسیر، بیروت، دارالفکر.
ابن عبد ربه، احمد بن محمد(1404) ، العقد الفرید، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414)، لسان العرب،  بیروت، دار صادر.
استیس، والتر(1384) ، عرفان و فلسفه، ترجمه : بهاءالدین خرمشاهی، تهران، نشر سروش.
اقبال لاهوری، محمد(1346)، احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه: احمد آرام، تهران،مؤسسه فرهنگی.
بنت الشاطئ، عائشه عبدالرحمان(1404)، الاعجاز البیانی للقرآن، القاهرة ، دارالمعارف.
جاحظ معتزلی، عمرو بن بحر بن محبوب(1424) ، الحیوان، بیروت، دارالکتب العلمیة.
حسینی شیرازی، سید محمد(1424)، تقریب القرآن إلی الأذهان، بیروت، دار العلوم.
حکیم، محمد باقر(1417) علوم القرآن، قم، مجمع الفکر الإسلامی.
حمدان، نذیر (1416)، حکمة القرآن و الحضارة،  دمشق، دار کلم الطیب و دار ابن کثیر.
خوئی، ابوالقاسم(بی­تا)، البیان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة الاحیاء الآثار الإمام الخوئی.
دامن پاک مقدم، ناهید(1380)، بررسی نظریه عرفی بودن زبان قرآن، تهران، نشر تاریخ و فرهنگ.
دیلتای،ویلهلم،(1394) تشکل جهان تاریخی درعلوم انسانی،ترجمه‌: منوچهر صانعی دره­بیدی، تهران: ققنوس.
رجبی،محمود(1383)، روش تفسیر قرآن، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
زحیلی،وهبة بن مصطفی(1418)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت ـ دمشق، دار الفکر المعاصر.
سید رضی، محمد بن حسن (1414)، نهج البلاغه، تحقیق: صبحی صالح ، قم، دار الهجرة.
سید قطب ، ابراهیم ( 1412) ، فی ظلال القرآن، بیروت ، دارالشروق.
صادق عبدالرضا، علی(1411)، القرآن و الطب الحدیث، بیروت، دار المؤرخ العربیّ.
صدر، محمدباقر (بی­تا) ، المدرسة القرآنیة، بیروت، دارالتعارف. 
طباطبائی،محمدحسین(1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طریحی، فخرالدین(1375)، مجمع البحرین و مطلع النیرین، تحقیق: سید احمد الحسینی، تهران، انتشارات مرتضوی.
غزالی،محمدبن محمد(1403) جواهر القرآن،بیروت، دار الآفاق الجدیدة.
ــــــــــــــــــــ (بی­تا) ، المنقذ من الضلال، حققه و قدّم له: جمیل صلیبا وکامل عیاد، بیروت، دار الأندلس.
فخر رازی، محمد بن عمر(1422)، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
فضل الله، محمدحسین(1419)، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعةو النشر.
فیض کاشانی، ملا محسن(1415)، تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر .
قاسمی، محمد جمال الدین(1418)، محاسن التأویل، بیروت، دار الکتب العلمیة.
مجلسی،محمدباقر(1403)، بحارالأنوار،تحقیق: محمدباقر محمودی وعبدالزهراء علوی، بیروت، دارإحیاءالتراث العربی.
مدرسی، سید محمدتفی(1419)، من هدی القرآن، تهران، دار محبّی الحسین.
مراغی، احمد بن مصطفی(بی­تا)، تفسیر المراغی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
معرفت، محمد هادی(1423)، شبهات و ردود حول القرآن، قم، مؤسسة التمهید.
مغنیه، محمد جواد(1424) تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی و همکاران(1374ش)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر (1421)، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع).
نجاتی، محمد عثمان(1381)، قرآن و روان­شناسی، ترجمه: عباس عرب، مشهد، به نشر آستان قدس رضوی.
یوسف الحاج، احمد(بی­تا)، موسوعة الإعجاز العلمی فی القرآن و السنّة، دمشق، مکتبة دار ابن حجر.