نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 مدرس/آموزش و پرورش
2 استاد دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
آیه ایلاء از جمله آیات مرتبط با حقوق زنان در قرآن است که درباره حکم موجود در آن، نگره‌های مختلفی بیان شده است. جستارِ کتابخانه‌ای حاضر با نظرداشتِ پیوند میان حکم مزبور با حق جنسی زنان، با بهره‌گیری از روش متن‌پژوهی و با تکیه بر دیدگاههای قرآن‌پژوهان و باتوجه به سیر زمانی نگاشته‌ها، به بررسی نگره‌های مختلف پرداخته و بدین رهیافت رسیده است که: از دوران متقدم تا کنون، 3 نگره درباره ایلاء مطرح شده است که عبارت‌اند از: 1- پذیرش مطلق ایلاء؛ 2- پذیرش مشروط ایلاء؛ 3- نسخ تمهیدی ایلاء. از میان سه دیدگاه مزبور، دیدگاه سوم بر پایه ادله ذیل ارجحیت دارد: 1- رویکرد اسلام در اصلاح فرهنگ‌های نادرست جاهلی، رویکردی تدریجی بوده اما فعلیت‌بخشیِ تمام و کمال به این اصلاحات در دوران محدود رسالت میسر نبوده است؛ 2- با توجه به تلاش اسلام برای احیاء و ارتقای جایگاه زن، حکم ایلاء با کرامت زن و حق جنسی او تنافی دارد؛ 3- اسلام، به عواملِ ظلم‌آمیزِ ایلاء تبصره‌ای نزده بلکه تنها زمان آن را تقلیل داده است، که این مسئله نیز از عدم جاودانگی حکم مزبور حکایت دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An analytical approach to the meaning of Ayah Ila with emphasis on examining its conflict with women's sexual rights
نویسندگان [English]
- rezvan jalalifar 1
- susan alerasol 2
- Mahdi Mehrizi 3
1 teacher
2 professorProfessor of Theology Faculty of Islamic Azad University, Karaj branch
3 Associate Professor of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
An analytical approach to the meaning of Ayah Ila with emphasis on examining its conflict with women's sexual rights
Ayah Ila is one of the verses related to women's rights in the Qur'an, where various views have been expressed about the ruling in it. The current library research - in a new approach and without a specific background - considering the connection between the aforementioned ruling and the sexual rights of women, using the method of textual research and relying on the views of the Qur'an scholars of Fariqin, to examine different views. and has come to the conclusion that: because of the conflict with the sexual rights of women and the general lines of the Holy Sharia, the ruling of Ila cannot be considered as a sign of Islam and a permanent ruling. found and based on this, it should be counted as one of the rulings for which the preliminary ruling is valid.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ila
- ignorance
- Women's sexual rights
- preliminary version
- Women's rights
قرآن مجید(1383). مترجم: حسین انصاریان، تهران: اسوه.
- ابن ادریس حلی، محمد بن منصور(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعۀ المدرسین
- ابن بابویه، محمد بن علی(1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی(1404ق). تحف العقول، قم: جامعه مدرسین
- ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب(1422ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیۀ
- ابن قدامه، عبدالله بن احمد(1421ق). المقنع فی فقه الامام احمد بن حنبل الشیبانی، جده: مکتبۀ السوادی.
- ابنالعربی، محمد بن عبدالله(بیتا). احکام القرآن، بیروت: دار الجیل.
- ابیاری، ابراهیم(1405ق). الموسوعۀ القرآنیۀ، قاهره: موسسۀ سجل العرب.
- احسانی، کیوان، طبیبی، علیرضا و مرتضوی، سید ابراهیم(1398). نقد نظریه نسخ عقلی از دیدگاه عقل، قرآن و حدیث، نشریه کتاب قیم، دوره9، شماره 21، ص63-83
- احمدینژاد، حسینیزاده و ابوترابی(1397). معناشناسی نسخ تدریجی، مشروط و تمهیدی از منظر آیتالله معرفت، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، دوره 15، شماره 1، ص7-23
- بروجردی، حسین(1386). منابع فقه شیعه، تهران: فرهنگ سبز.
- بلخی، مقاتل بن سلیمان(1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث
- جزیری، عبدالرحمن(1406ق). الفقه علی المذاهب الاربعه، (نسخه دیجیتال).
- جصاص، احمد بن علی(1405ق). احکام القرآن، بیروت- لبنان: دار الکتب العلمیۀ.
- بهجت پور، عبدالکریم(1394). شناختنامه تنزیلی سوره های قرآن کریم، قم: تمهید.
- پسندیده، عباس(1391). رضایت زناشویی، قم: دار الحدیث
- جوادی آملی، عبدالله(1388). تفسیر تسنیم، قم: اسراء
- حکیم، محمد سعید طباطبائی(1391). توضیح المسائل، قم، مهر ثامن الائمه.
- دامن پاک مقدم، ناهید(1380). بررسی نظریه عرفی بودن زبان قرآن، تهران: نشر تاریخ و فرهنگ.
- دروزه، محمد عزت(1383). التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
- رضایی اصفهانی، محمد علی(1386). روشها و گرایش های تفسیری، قم: پژوهش های تفسیر و علوم قرآن.
- زمخشری، محمود بن عمر(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
- سابق، سید(1397ق). فقه السنۀ، بیروت- لبنان: دار الکتاب العربی.
- شهابی، محمود(14117ق). ادوار فقه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
- شهرستانی، محمد بن عبدالکریم(بی تا). الملل و النحل،، تحقیق: محمد سید کیلانی، بیروت-لبنان: دار المعرفه.
- شوکانی، محمد بن علی(1414ق). فتح القدیر، دمشق- بیروت: دار ابن کثیر- دار الکلم الطیب.
- صادقی تهرانی، محمد(1388). ترجمان فرقان، قم: شکرانه
- --------------(1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی
- طباطبائی، سید محمد حسین(1374). المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین.
- -------------------(1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبری کیاهراسی، علی بن محمد(1405ق). احکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- طبرسی، فضل بن حسن(1372). مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: ناصر خسرو.
- طریحی، فخرالدین(1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
- طوسی، محمد بن حسن(بی تا). الخلاف، قم: موسسه النشر الاسلامی
- ...........................(بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی
- عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه(1415ق). تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
- فضل الله، محمد حسین(1389). دنیای زن، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی
- ...........................(1392). دشواره های فهم اجتهادی شریعت، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بین الملل.
- ..........................(1419ق). من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعۀ و النشر.
- فیاضی، مسعود(1394). ماهیت احکام امضائی، مطالعات اسلامی، فقه و اصول، سال چهل و هفتم، شماره پیاپی 102، ص 12-45
- فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی(1406ق). الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین(ع).
- قرطبی، محمد بن احمد(1405ق). الجامع لاحکام القرآن، تفسیر قرطبی، بیروت: دار احیاء التراث العربی
- کلینی، محمد بن یعقوب(1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- گیلانی و میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن(1413ق). جامع الاشتات فی اجوبۀ السؤالات، تهران: موسسه کیهان
- متقی هندی، علی بن حسام الدین(بیتا). کنز العمال، بیروت: دار الکتاب العلمیه.
- مجلسی، محمد تقی(بی تا). یک دوره فقه کامل فارسی، تهران، فراهانی.
- محقق داماد، مصطفی(1383). قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مدرسی، سید محمد تقی(1419ق). من هدی القرآن، تهران: دار محبی الحسین.
- مظاهری، حسین(1389). اخلاق در خانه، قم: اخلاق.
- معرفت، محمد هادی(1423ق). شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
- .......................(1388). التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
- ----------(1390). قرآن و فرهنگ زمانه، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
- ......................(1381). علوم قرآنی، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
- مغنیه، محمد جواد(1378). الکاشف، مترجم: موسی دانش، قم: بوستان کتاب.
- مکارم شیرازی، ناصر(1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامی.
- هواری، هود بن محکم(1426ق). تفسیر کتاب الله العزیز، الجزائر: دار البصائر.
- وسمقی، صدیقه(1387). زن، فقه، اسلام، تهران: صمدیه.
- ..................(1388). بضاعت فقه و گستره نفوذ فقهاء، بی جا: بی نا.
)