واکاوی معنای «مکظوم» در آیه‌ی «و هو مکظوم» در تفاسیر، ترجمه‌های فارسی و انگلیسی و تطبیق آن با عهد عتیق

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآنی، دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، قم، ایران

10.22034/isqs.2025.50146.2351
چکیده
مفسران و مترجمان فارسی و لاتین در معنا و ترجمه‌ی «مکظوم» در آیه‌ی «... وَ هُوَ مَکْظُوم‏» (قلم: 48) اختلاف نظر دارند. این آیه درباره‌ی حضرت یونس (ع) است که با حالتی خاص خداوند را ندا داد. معانیی چون غمناک، خشمناک، خشم فرو برده، مورد خشم واقع شده، محبوس، مأیوس و... برای آن ذکر شده است. مکان ندای حضرت یونس (ع) نیز مورد اختلاف است. شکم ماهی، تاریکی شب و تاریکی دریا، مکان-های مورد اختلاف است. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای با هدف دست یابی به معنای دقیق‌تر این واژه در آیه‌ی مذکور با روش مطالعه تاریخی تطبیقی همراه با تحلیل داده‌ها صورت پذیرفته است. واژه‌پژوهان چند معنا برای این واژه ثبت کرده اند. همچنین در روایات، معانی متفاوتی برای معنای «مکظوم» نقل شده است. به علاوه این موضوع در عهد عتیق نیز آمده است: بررسی منابع لغت، تفاسیر، ترجمه‌های فارسی و لاتین و تحلیل آن‌ها، ذکر روایات و تحلیل آن‌ها و نهایتا مقایسه موضوع در قرآن و عهدین جهت ارائه معنایی دقیق‌تر، فرایند پژوهش حاضر را شکل می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که برخی از معانی ترجیحی فاقد پیشتوانه لغوی یا روایی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Analyzing the meaning of "Makzoom" in the verse "And Ho Makzoom" in interpretations, Persian and English translations and comparing it with the Old Testament.

نویسنده English

mahdi davari dolat abadi
Assistant Professor, Department of Quranic Sciences, Holy Quran University of Sciences and Knowledge, Qom, Iran
چکیده English

Commentators and Persian and Latin translators disagree on the meaning and translation of "Makzoom", "مکظوم" in the verse "... wa huwa makzoom" (Qalam: 48)." (Qalam: 48). This verse is about Prophet Yunus who cried out to God in a special way. Meanings such as sad, angry, enraged, imprisoned, desperate, etc. have been mentioned for it. The location of Prophet Yunus is also disputed. This research was carried out using library resources with the aim of finding the more precise meaning of this word in the mentioned verse with the method of comparative historical study along with data analysis. Lexicographers have recorded several meanings for this word. Also, in hadiths, different meanings for the meaning of "Makzoom" have been mentioned. In addition, this topic is also mentioned in the Old Testament. Examining word sources, interpretations, Persian and Latin translations and analyzing them, mentioning traditions and analyzing them, and finally comparing the topic in the Qur'an and the Testaments in order to provide a more precise meaning, is the process of the present research. The results show that some preferred meanings do not have lexical or narrative prefixes.

کلیدواژه‌ها English

Yunus
Makzum
sad
angry
imprisoned
1. قرآن کریم، مترجم: محمد مهدی فولادوند. (1415ق). تهران: دار القرآن الکریم( دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامى).
2.عهد عتیق. ترجمه­ی مژده، هزار نو، قدیم (نرم افزار مژده).
3.ابن درید، أبو بکر محمد بن الحسن الأزدی. (1987م ). جمهرة اللغة، تحقیق رمزی منیر بعلبکی، بیروت: دار العلم للملایین.
4.ابن منظور، محمد بن مکرم‏. (1414 ق). لسان العرب‏ بیروت: دار صادر.
5. ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420 ق). التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏
6. ابن‌فارس، أحمد. (۱۴۰۴ ق). معجم مقاییس اللغة. مکتب الإعلام الإسلامی.
7. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم. (۱۴۱۱ ق). تفسیر غریب القرآن. دار و مکتبة الهلال.
8. ابوالفتوح رازى، حسین بن على. (۱۴۰۸ ق). ‌روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى‌.
9. ابوحیان، محمد بن یوسف. (۱۴۲۰ ق). ‌البحر المحیط فى التفسیر. دارالفکر.
10. ابوعبیده، معمر بن مثنی. (۱۳۸۱ ق). مجاز القرآن. مکتبة الخانجی.
11. ارفع، کاظم. (۱۳۸۵). ترجمه قرآن. فیض کاشانی.
12. اشرفی تبریزی، محمود، (1380 ش)، ترجمه قرآن، جاویدان.
13. انصارى، خوشابر مسعود، (1377 ش)، ترجمه قرآن، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز.
14. انصاریان، حسین. (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم. نشر تلاوت.
15. آلوسى، محمود بن عبدالله. (۱۴۱۵ ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. دار الکتب ‌العلمیة.
16. آیتی، عبدالمحمد. (۱۳۷۴). ترجمه قرآن. سروش.
17. برزی، اصغر. (۱۳۸۲). ترجمه قرآن. بنیاد قرآن.
18. بروجردى، محمدابراهیم.‌ (۱۳۶۶). ترجمه قرآن. کتابخانه صدر.
19. بیضاوی، ناصرالدین. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
20. پاینده، ابوالقاسم‌. (۱۳۵۷). ترجمه قرآن. جاویدان.
21. پورجوادی، کاظم. (۱۳۷۵). ترجمه قرآن. بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
22. ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (۱۴۱۸ ق). تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن. دار إحیاء التراث العربی.
23. حجتی، مهدی. (۱۳۸۴). گلی از بوستان خدا (ترجمه قرآن). بخشایش.
24. حلبی، علی‌اصغر، (1380 ش)، ترجمه قرآن، اساطیر.
25. خواجوی، محمد، (1369 ش)، ترجمه قرآن، انتشارات مولی.
26. دهلوی، شاه‌ولی‌الله احمد بن عبدالرحیم. (۱۳۹۴). قرآن کریم (فتح الرحمن بترجمه القرآن). احسان.
27. راغب إصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ ق). مفردات ألفاظ القرآن. دارالقلم والدار الشامیّة.
28. رضایى اصفهانى، محمدعلى و همکاران. (۱۳۸۳). ترجمه قرآن. موسسه تحقیقاتى فرهنگى دارالذکر.
29. رهنما، زین‌العابدین، (1354 ش)، ترجمه قرآن، تهران: سازمان اوقاف.
30. زحیلى، وهبه‏، (1422 ق). التفسیر الوسیط، دمشق: دارالفکر.
31. زمخشرى، محمود. (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
32. سراج، رضا. (۱۳۹۰ ق). ترجمه قرآن. سازمان چاپ دانشگاه.
33. سور آبادى، ابوبکر عتیق بن محمد. (1380 ش). تفسیر سور آبادى. تهران: فرهنگ نشر نو.
34. سمرقندى، نصر بن محمد. (۱۴۱۶ ق). تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم. دار الفکر.
35. شعرانی، ابوالحسن. (۱۳۷۳). قرآن مجید با ترجمه فارسی و خواص سور و آیات. کتاب‌فروشی اسلامیه.
36. صفارزاده، طاهره. (۱۳۹۴). ترجمه فارسی و انگلیسی قرآن. اسوه.
37. صفی‌علی‌شاه، محمدحسن بن محمدباقر. (۱۳۷۸). تفسیر صفی. منوچهری.
38. طاهری قزوینی، علی اکبر. (۱۳۸۰). ترجمه قرآن. انتشارات قلم.
39. طباطبایى، سید محمدحسین. (۱۳۷۴). المیزان فی تفسیر القرآن. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
40. طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ناصر خسرو.
41. طبری، محمد بن جریر. (۱۴۱۲ ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. دار المعرفه.
42. فارسی، جلا‌ل‌الدین، (1369 ش)، ترجمه قرآن، تهران: انجام کتاب.
43. فخررازی، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ ق). تفسیر مفاتیح الغیب. دار احیاء التراث العربی.
44. فراهیدی، خلیل بن أحمد. (۱۴۰۹ ق). کتاب العین. نشر هجرت.
45. فضل الله، سید محمدحسین. (۱۴۱۹ ق). من وحی القرآن. دار الملاک.
46. فولادوند، محمدمهدی. (۱۳۷۶). ترجمه قرآن. دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
47. قرطبى، محمد بن احمد. (۱۳۶۴). الجامع لأحکام القرآن. ناصرخسرو.
48. قمى، على بن ابراهیم. (۱۳۶۳). تفسیر القمی. دار الکتاب.
49. طوسى، محمد بن حسن‏، (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏
50. کاویان پور، احمد، (۱۳۷۸). ترجمه قرآن. انتشارات اقبال.
51. مجتبوى، سید جلال الدین، (1371 ش)، ترجمه قرآن، تهران: انتشارات حکمت.
52. مراغى، احمد مصطفى‏، (بی تا) تفسیر المراغى‏، بیروت: دار الفکر.
53. مشگینی، علی. (۱۳۸۱). ترجمه قرآن. انتشارات الهادی.
54. مصباح‌زاده، عباس. (۱۳۸۰). ترجمه قرآن. بدرقه جاویدان.
55. مصطفوى، حسن (1360)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
56. معزی، محمدکاظم. (۱۳۷۲). ترجمه قرآن. سازمان اوقاف و امور خیریه.
57. مقاتل بن سلیمان. (۱۴۲۳ ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. دار احیاء التراث العربی.
58. مکارم شیرازى، ناصر. (۱۳۷۳). ترجمه قرآن. ‌دار القرآن الکریم.
‌59. موسوی گرمارودی، سید علی. (۱۳۸۴). ترجمه قرآن. قدیانی.
60. نوبرى، عبدالمجید، (۱۳۹۶ ق). ترجمه قرآن. اقبال.
61. یاسری، محمود. (۱۴۱۵ ق). ترجمه و خلاصه تفسیر. بنیاد فرهنگی امام مهدی (ع).
دوره 9، شماره 2
تابستان 1404

  • تاریخ دریافت 28 مهر 1403
  • تاریخ بازنگری 06 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش 22 فروردین 1404