نویسنده

• مهدی مطیع

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان

چکیده

انگارة برادری و اخوت در زمان نزول قرآن به‌‌منزلة نهاد اجتماعی کارآمد و مؤثری در فضای حمیت و عصبیت جاهلی شکل گرفته بود. این انگاره تصوری خاص از برادری بر اساس پیوندهای خونی و سببی، پیمان‌‌های قومی و قبیله‌‌ای، یا عرف اجتماعی و فرهنگی بود که فارغ از حق یا باطل‌بودن در زندگی عرب جاهلی رواج داشت. با ظهور اسلام و نزول قرآن کریم مانند بسیاری دیگر از انگاره‌‌ها تغییر معناداری در این تصور اجتماعی ایجاد شد. روش مردم‌شناسی فرهنگی درصدد بررسی چگونگی پیدایی و رسوخ این انگاره در ذهن عرب پیش از قرآن است. در مرحلة اول انگارة برادری در فضای جاهلی بررسی می‌‌شود. در مرحلة دوم تغییرات قرآن در این انگاره پی‌‌جویی می‌‌شود و در مرحلة سوم فهم نهایی قابل استفاده در همة زمان‌‌ها و فرهنگ‌‌ها از قرآن برداشت می‌‌شود. تغییرات ایجادشده از جانب قرآن کریم در انگارة برادری را در هفت لایه می‌توان بررسی کرد که لزوماً ترتیب تاریخی ندارد، بلکه از ساختار متنی قرآن استنتاج می‌شود. توجه به مفهوم برادری و ریشة آن و ارائة معنایی خاص از آن؛ تحلیل نمونه‌‌های مثبت و منفی تاریخی؛ ارتقای مفهوم برادری به سطح ارتباط با برگزیدگان و پیامبران الهی؛ جهت‌دادن برادری به ارتباطی حقیقی و ارزش‌‌مدار؛ تغییر انگارة اجتماعی برادری؛ شکست سطوت توهم برادری جاهلانه؛ و پیش‌نهاد انگاره‌ای صحیح از مفهوم برادری که بر ایمان و اخلاق مبتنی می‌شود و هدف از آن حصول سعادت در جهان آخرت و کسب رضایت الهی است و ثمرة آن ایجاد فضایی آرام و سرشار از حمایت و هم‌راهی و حتی ایثار در میان افراد جامعه است. استفاده از این آموزة قرآن در جهان امروز، که در سراشیبی انحطاط اخلاقی است، هم پیوندهایی حقیقی در جامعه ایجاد می‌‌کند و هم دل‌‌ها را در راه رشد و کمال هم‌راه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• قرآن
• برادری
• مردم‌شناسی
• فرهنگ
• انگاره

عنوان مقاله [English]

Alternating the Imagination of “Brotherhood” in the Culture of the Holy Quran

نویسنده [English]

• Mahdi Motia

Associate Professor, Qur’an and Hadith Department of University of Esfahan

چکیده [English]

The imagination (idea) of brotherhood in the Quran had formed as a social efficient and effective institution in space of ignorance’s zealotry and nervousness in the time of revelation the Quran. This imagination was specific idea of brotherhood based on blood and relatively relations or ethnic and tribal alliances or social and cultural norms that regardless of value or anti-value, right or wrong was common in ignorance Arab’s live. With the appearance of Islam and revelation of the holy Quran, like many other imaginations, the meaningful change was created in the social thought. Methods of cultural anthropology seek to examine the emergence and penetration this idea in the mind of Arabs before the Quran. In the first stage the imagination of brotherhood checks in space of ignorant.
In the second step the alternation of Quran is checking in this imagination and in third step extracts the ultimate understanding of Quran for all times and all cultures. It seems that alternations that created in this imagination by Quran, can be studied in seven layers that necessarily doesn’t have any chronological order, but is deduced from the text of the Quran. According to the concept of brotherhood and its root and offer a certain sense of it; analysis the of positive and negative historical samples; promoting of the concept of brotherhood to the level of connection with the chosen people and prophets; directing the brotherhood to a real and valuable communication, alternating the social imagination of brotherhood, breaking the domination of ignorantly brotherhood, and presenting a right suggestion for the brotherhood imagination based on faith and morality to gain the felicity and god’s satisfaction that the result of it is a relaxed atmosphere, full of support and companionship, and even self-sacrifice among them that the Muslim community turned to an attractive focus to attract the hearts. Using of this Qur'anic doctrine in today's busy world that is at a steep of moral decline, both creates actual links between the society and joins the hearts in the way of growth and perfection.

کلیدواژه‌ها [English]

• Quran
• brotherhood
• Cultural Anthropology
• Culture
• imagination (idea)