ریشه شناسی واژه قرآنی

مکوند, محمود

نویسنده

محمود مکوند

گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

واژه قرآنی "محسور" تنها یکبار در آیه بیست و نهم سوره اسراء به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "حسر" دانسته اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی و آراء تفسیری هریک معادلی در برابر واژه نهاده اند. با این همه رهایی از تردید و تحیری که پیشینیان ما طی سده ها گرفتار آن بوده اند جز با تأمل دوباره درباب خاستگاه واژه امکان پذیر نیست. براین اساس در مقاله حاضر پس از بیان آراء و اقوال مذکور به جستجوی واژه و ریشه یابی آن در زبانهای سامی پرداخته ایم. نشان داده ایم که ریشه "حسر" در عموم زبانهای سامی به کار رفته است و با آنکه در زبانهایی مانند آرامی، سریانی و جز آن واژه ی "محسور" را نیافته ایم اما در زبان عبری و به صورت مشخص در عهد عتیق واژه را در سیاقی مشترک با کاربرد قرآنی آن بازیافته ایم. در پایان، مبتنی بر این ریشه یابی، معادلهای پیشینیان را ارزیابی کرده ایم و سپس خود معادل " نیازمند یا نادار" را برای واژه پیشنهاد کرده ایم. جهت درک اهمیت این پژوهش کافی است بدانیم که ریشه یابی واژه افزون بر تبیین معنا و ساخت واژه، نظم آیه را نیز تبیین می کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Etymology of the Quranic word “Mahsur”

نویسنده [English]

mahmood makvand

kharazmi university, quranic and hadith studies

چکیده [English]

The Quranic word "Mahsur" is used only once in the verse 29 of Surah al-Isra. Arabic lexicographers and Muslim commentators have explained that the word "Mahsur" is formed from the root "Hsr" and has different meanings. According to these lexical and interpretative views, the translators of the Holy Qur'an have quoted different equivalents for the word.
Accordingly, in the present article, after a detailed explanation of these views, we have examined and searched Semitic languages for the word and its origin.
We have shown that the root "Hsr" has been used in all Semitic languages. However we have not found the word "Mahsur" in the Semitic languages such as Aramaic, Syriac, and so on, but in Hebrew and specifically in the Old Testament, we have found it in a similar context.
In the end, based on this etymology, we have evaluated the equivalents of the Quranic word "Mahsur" and then we proposed our own equivalent; "destitute" or "poor".

کلیدواژه‌ها [English]

Mahsur
Quranic words
Semetic languages
Old Testament
etymology

مراجع

قرآن کریم؛

آیتی، عبدالمحمد، ترجمه قرآن، انتشارات سروش، تهران، 1374؛

ابن ابى حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، مکتبة نزار مصطفى الباز، عربستان سعودى، 1419ق؛

ابن درید، محمدبنالحسن، جمهرةاللغة، دارالعلمللملایین، بیروت، 1987م؛

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414 ق؛

ابوالفتوح رازى، حسین بن على، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1408ق؛

ارفع، کاظم، ترجمه قرآن، مؤسسه تحقیقاتى و انتشاراتى فیض کاشانى، تهران، 1381؛

ازهری، محمدبنأحمد، تهذیباللغة، دارإحیاءالتراثالعربی، بیروت، 2001م؛

اسفراینى، شاهفور بن طاهر، تاج التراجم فى تفسیر القرآن للاعاجم، انتشارات علمى و فرهنگى، تهران،1375؛

الهى قمشه‏اى، مهدى، ترجمه قرآن، انتشارات فاطمة الزهراء، قم، 1380؛

پاینده، ابوالقاسم، ترجمه قرآن، بی جا، بی تا؛

ترجمه تفسیر طبرى، مترجمان، انتشارات توس، تهران، 1356؛

التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، مجموعة من العلماء بإشراف مجمع البحوث الإسلامیة بالأزهر، الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة،1414ق/ 1993م؛

‏خلیل بن احمد، العین، انتشارات هجرت، قم، 1410ق؛

راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن‏، دارالعلم/ الدار الشامیة، دمشق/ بیروت، 1412؛

رهنما، زین العابدین، ترجمه و تفسیر رهنما، انتشارات کیهان، تهران، 1346؛

زمخشرى محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407؛

سمرقندى، نصربن محمد، بحرالعلوم، بی جا، بی تا؛

سیوطى، عبدالرحمنبنأبیبکر،الإتقانفیعلومالقرآن، الهیئةالمصریةالعامةللکتاب،1394ق/ 1974م؛

طباطبایى، محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، 1417؛

طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، 1372؛

طوسى، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تحقیق خرسان، تهران، 1407؛

عسکری، حسنبنعبدالله،معجمالفروقاللغویة، مؤسسةالنشرالإسلامی، قم، 1412ق؛

فخر رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربى، بیروت، چاپ سوم، 1420؛

فراء، یحیى بن زیاد، معانى القرآن، دارالمصریه للتألیف و الترجمه، مصر، بى تا؛

فضل الله، محمد حسین، تفسیر من وحى القرآن، دار الملاک للطباعة و النشر، بیروت، 1419 ق؛

فولادوند، محمد مهدی، ترجمه قرآن، دار القرآن الکریم، قم، 1378؛

قرشى، على اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، 1377؛

قمى، على بن ابراهیم، تفسیر قمى، دار الکتاب، قم، چاپ چهارم، 1367؛

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق؛

گرمارودى، علی، ترجمه قرآن، انتشارات قدیانی، تهران، چاپ دوم، 1384؛

مشکور، محمد جواد، فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی وایرانی، تهران، 1357؛

مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه ونشرکتاب، تهران،1360؛

مکارم، ناصر، ترجمه قرآن، تحقیق هیات علمی دار القرآن کریم، دار القرآن الکریم، قم،1380.

میبدى، احمد بن ابى سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1371؛

نسفى،عمر بن محمد، تفسیر نسفى، انتشارات سروش، تهران، 1367؛

Arberry, A.j, The Koran Interpreted, New York,1996;

Bell, R, The Qur'ān, Translated with a Critical Rearrangement of the Surahs, Pennsylvania, 1960;

Blachère, R, Le Coran, traduit de l’arabe, Paris, 1966;

Chouraqui, A, Le Coran, l’Appel, Paris, 1990;

Gesenius,William, A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, Oxford University Press, London, 1907;

Lane, E.W., Arabic- English Lexicon, London, 1863;

Omar, Abdul Mannān,The Dictionary of the Holy Qur’ān(Arabic Words - English Meanings, with Notes), Noor Foundation-International Inc., Hockessin (Delaware, USA), ۲۰۰5;

Paret, R, Der Koran, Kohlhammer, Stuttgart, 1966;

Shepard, William E.,“Age of ignorance,” Encyclopaedia of the Qurān, Editor :JaneDammen McAuliffe, Leiden–Boston: Brill, 2006, vol. 1, pp. 37-40” ;

Smith,J.Payne,A Compendious Syriac Dictionary, Oxford, London, 1908;

Zammit, Martin R ,A comparative lexical study of Quranic Arabic, Brill, Leiden, 2002 ;

Wilson, William, The Bible Student´s Guide, United States, 1870;

www.bible.com/bible.

مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی

ریشه شناسی واژه قرآنی "محسور"

مراجع

مراجع

Arberry, A.j, The Koran Interpreted, New York,1996;

دوره 1، شماره 3 - شماره پیاپی 3
مهر 1396
صفحه 83-97

ریشه شناسی واژه قرآنی "محسور"

مراجع

مراجع

Arberry, A.j, The Koran Interpreted, New York,1996;

دوره 1، شماره 3 - شماره پیاپی 3مهر 1396صفحه 83-97

دوره 1، شماره 3 - شماره پیاپی 3
مهر 1396
صفحه 83-97