نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، جهاددانشگاهی

2 دانشجوی دکتری دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم

چکیده

مطالعه و بررسی معنا در واژگان کلیدی یک متن اولین قدم برای فهم جهاننگری حاکم بر آن متن است. اهمیت این نوع بررسی ها برای شناسایی جهان نگری، در مطالعات متن مقدس به خوبی آشکار میشود؛ زیرا آگاهی از جهاننگری دینی برای اخذ و انطباق با آن نزد دینداران امری مهم تلقی میشود. در این مقاله از طریق بررسی تطور معنایی واژه و کشف معنای این واژه در قرآن، کوشش شده است تا معنای دقیقی از این واژه از « نفس » حیث زبانی و کاربرد قرآنی بدست آید و این نتیجه در کنار رویکرد تفسیری علامه به آزمونی دو سویه گذارده شود. نتیجه این تحقیق ارائه یک تعریف واحد برای این واژه در بود که از حیث معنایی با رویکرد تفسیری علامه « تشخص و فردیت شیء / فرد » معنای متفاوت است. رویکرد علامه در مواجهه با نفس در قرآن بیشتر مبتنی بر روش فلسفی ایشان (حکمت صدرایی) بوده و معنای لغوی دقیق و کاربرد قرآنی آن محور توجه در این رویکرد تفسیری نبوده است؛ زیرا تفسیر علامه ارائه رویکردی تبیینی برای فهم امروزیتر دغدغه پایبندی به معنای اصیل ،« نفس » از قرآن است و ضرورتاً در حوزه معنایابی واژه واژه را ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

...Semantic evolution of the word "soul" and the approach of Allameh to this word in the Quran

نویسندگان [English]

  • S. Hamid Reza Ra'uf 1
  • Zohreh Ghaderi 2

2 Ph.D. Candidate of Religious Studies, University of Religions and Religions, Qom

چکیده [English]

The study of the meaning of the key words of a text is the first step in understanding the worldview of a text. The issue of knowing it means knowing the meaning and purpose of the text. In the present article, through the study of the semantic evolution of the word "soul" and the study of the semantics of the term in the text of the Quran, an attempt has been made to obtain a precise meaning of the word in terms of its linguistic and Qur'anic usage, and this result, along with the Allamah interpretive approach to This term is a double-sided test.
The result of this research was to provide a single definition for this term in the sense of "individual and individuality of the object / individual" which, in terms of strict semantics, is inconsistent with the Allama's interpretive approach. Allameh's commentary provides an explanatory approach to the contemporary understanding of the Qur'an, which does not necessarily concern the meaning of the word "soul" in the sense of the meaning of the word.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soul
  • Semantics
  • Al Mazan
  • Allame Tabatabai
  • Individuality
  1. ابوعبیده، معمر بن مثنی (1381ق.)، مجاز القرآن، تحقیق فؤاد سزگین، مصر، مکتبة الخانجی.
  2. أخفش، سعیده بن مسعده (1423ق.)، معانی القرآن، تحقیق ابراهیم شمس­الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون.
  3. أزدی، عبدالله بن محمد (1387ش.)، کتاب الماء، تحقیق محمد مهدی اصفهانی، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل- دانشگاه علوم پزشکی ایران.
  4. الأزهری الهروی، أبومنصور محمد بن احمد (2001م.)، تهذیب اللغة، تحقیق محمد عوض مرعب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  5. إبن­عباد، اسماعیل بن عباد (1414ق.)، المحیط فی اللغة، تحقیق و تصحیح محمدحسن آل­یاسین، بیروت، عالم الکتاب.
  6. ابن­عباس، عبدالله بن عباس (1413ق.)، غریب القرآن فی شعر العرب، تحقیق احمد نصرالله و محمد عبدالرحیم، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه.
  7. إبن­قتیبه، عبدالله بن مسلم (1411ق.)، تفسیر غریب القرآن، شرح ابراهیم محمد رمضان، بیروت،دار و مکتبة الهلال.
  8. إبن­قتیبه، عبدالله بن مسلم (1423ق.)، تأویل مشکل القرآن، تحقیق ابراهیم شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه ـ منشورات محمدعلی بیضون.
  9. ابن­فارس، احمد بن فارس (1404ق.)، معجم المقاییس اللغه، تحقیق و تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
  10. ابن­منظور، محمد بن مکرم (1414ق.)، لسان العرب، تصحیح و تحقیق جمال­الدین میردامادی، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دارالصار.
  11. بدیع یعقوب، امیل (1417ق.)، المعجم المفصل فی شواهد اللغة العربیة، بیروت، دارالکتب العلمیة. 
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق.)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت ـ دمشق، دارالقلم ـ الدار الشامیة.
  13. زمخشری، محمد بن عمر (1979م.)، أساس البلاغه، بیروت، دار صادر.
  14. شاکر، محمدکاظم (1379ش.)، "وجوه معانی نفس در قرآنپژوهش­های فلسفی کلامی، شماره 4، تابستان 1379 (20ـ7).
  15. شیبانی، محمد بن حسن (1975م.)، کتاب الجیم، تحقیق و تصحیح ابراهیم ابیاری، قاهره، الهیئة العامة لشئون المطابع الامیریة.
  16. طباطبائی، محمدحسین (1390ق.)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  17. طباطبائی، سید محمدحسین (1366ش.)، ولایت­نامه، ترجمه همایون همتی، تهران، امیرکبیر.
  18. قرشی بنائی، علی­اکبر (1412ق.)، قاموس القرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
  19. فتال نیشابوری، محمد بن احمد (1375ش.)، روضة الواعظین و بصیرة المتعظمین، قم، انتشارات رضی.
  20. فراهیدی، خلیل إبن احمد (1409ق.)، کتاب العین، قم، نشر هجرت. 
  21. فراء، یحیی بن زیاد (1980م.)، معانی القرآن، تحقیق محمدعلی نجار و احمد یوسف نجاتی، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
  22. عسکری، حسن بن عبدالله (1428ق.)، تصحیح الوجوه و النظائر، تحقیق محمد عثمان، مصر ـ قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة.
  23. عسکری، حسن بن عبدالله (1400ق.)، الفروق فی اللغه، بیروت، دار الآفاق الجدیدة.
  24. لیثی واسطی، علی بن محمد (1376ش.) عیون الحکم و المواعظ، تصحیح حسین حسنی بیرجندی، قم، دارالحدیث. 
  25. مصطفوی، حسن (1368ش.)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  26. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی (بی­تا)، اسفار الأربعه فی حکمة المتعالیة، بی­جا، کتابچی.
  27. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی (1366ش.)، الشواهد الربوبیة، ترجمه جواد مصلح، تهران، سروش.
  28. یزیدی، عبدالله بن یحیی (1405ق.)، غریب القرآن و تفسیره، تحقیق محمد سلیم الحاج، بیروت، عالم الکتب.