مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

اعتبار نشریه

هزینه مقالات

همکاری با انجمن

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

راهنمای داوران

فرم تعهد نامه نویسندگان

فرم تعارض منافع

چگونگی ساخت و کاربست تصاویر سیاقی در قرآن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه قرآن، دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران.

1022034/isqs.2020.5758

چکیده

تصویر آفرینی، شیوه‌ای بلاغی و هنرمندانه برای بیان مطالب است که در متون گوناگون از آن استفاده می‌شود. آفرینش هنری یکی از شیوه‌های تأثیرگذار در انتقال مطالب بشمار می‌آید. عمده پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه عمدتاً به تصاویر مفرد و چگونگی ساخت آن منحصر شده و این در حالی است که به نظر می‌رسد این امکان وجود دارد که تصاویر مفرد ارتقاء یابند و از برساخت چند تصویرمفرد کنار هم یک تصویر سیاقی و کلان به وجود آید. در این پژوهش کوشش بر آن بوده که به این سؤالات پاسخ داده شود که تصاویر سیاقی در قرآن چگونه ساخته می‌شوند و تصاویر برساخته در انتقال مفاهیم چه تأثیری دارند؟ بررسی نمونه‌های مختلف نشان می‌دهد که سه گونه ساخت برای تصاویرسیاقی در قرآن محتمل است: تصاویر برساخته در یک آیه، تصاویر برساخته در چند آیه متوالی و تصاویر برساخته در چند آیه غیر متوالی. در این پژوهش با تکیه‌بر روش توصیفی- تحلیلی، جوانب گوناگون ساخت تصاویرسیاقی در قرآن موردمطالعه قرارگرفته است. نخست تصویر موجود در هر یک از هم‌بافت‌ها بررسی‌شده و سپس با تکیه‌بر تحلیل داده‌ها این کوشش انجام‌شده است که مشخص شود از کنار هم قرار گرفتن دو یا چند تصویر مفرد چگونه یک تصویر سیاقی کلان ساخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

How to make and use textured images in the Quran

نویسنده [English]

  • azadeh abbasi

Assistant Professor of Quran University and Hadith

چکیده [English]

Illustration is a rhetorical and artistic way of expressing content that is used in various texts. Artistic creation is one of the most effective ways to convey content. Most of the research in this field is mainly limited to single images and how to create them,while it seems that it is possible that single images will be upgraded and a single and large image will be created from the construction of several individual images together.In this study, an attempt has been made to answer the questions of how textual images are constructed in the Qur'an and what effect do the constructed images have on the transmission of concepts? Examination of various examples shows that three types of fabrications are possible for weaving images in the Qur'an: images made in one verse, images made in several consecutive verses, and images made in several non-consecutive verses. In this research, relying on the descriptive-analytical method, various aspects of making textual images in the Qur'an have been studied. First, the image in each of the weavings was examined, and then, based on the data analysis,an attempt was made to determine how a large textural image is constructed by juxtaposing two or more single images.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illustration
  • single image
  • textured image
  • contextual image
مراجع
قرآن کریم
1-   ابن ذریل، عدنان،1981 م، اللغة و الدلالة، منشورات اتحاد الکتاب العرب، دمشق
2-   ابن عاشور، محمد بن طاهر، بی‌تا، التحریر و التنویر، بی‌جا
3-   ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو، 1419، تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن کثیر)، دارالکتب العلمیة منشورات محمدعلی بیضون، بیروت
4-   ابن منظور، محمد بن مکرم؛ 1414، لسان العرب، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع؛ بیروت
5-   ابن‌عطیه‌اندلسی، عبدالحق بن غالب،1422، المحررالوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، دارالکتب العلمیة، بیروت
6-   احمدالراغب، عبدالسلام، 1422، وظیفة الصورة الفنیة، نشر فصلت، حلب
7-   احمدیان؛ عبد الله؛ 1382؛ قرآن شناسی؛ احسان؛ تهران
8-   اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف، 1420 ق، البحرالمحیط فی التفسیر، دارالفکر، بیروت
9-   ایازی، محمدعلی، 1380؛ فقه پژوهی قرآنی، صفحه: ۴۶۳، بوستان کتاب قم؛ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
10-          آلوسی، سید محمود، 1415 ق؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن؛ دارالکتب العلمیة، بیروت
11-          با طاهر، بن عیسی، 1420، المقابلة فی القرآن؛ دار عماد، عمان
12-     بحرانی، سید هاشم؛ 1461، البرهان فی تفسیرالقرآن، بنیاد بعثت، تهران
13-     البعلبکی، رمزی منیر،1990 م، معجم المصطلحات اللغویة، دارالعالم للملایین، بیروت
14-     بیضاوی، عبدالله بن عمر، 1418، انوارالتنزیل و اسرار التاویل، داراحیاء التراث العربی، بیروت
15-     الحسینی؛ محمدرضا؛ 1988؛ کیف نفهم القرآن؛ دارالفردوس، بیروت
16-     حسینی، جعفر، 1386، اسالیب المعانی فی القرآن، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم
17-     حسینی، جعفر، 1387، اسالیب البیان فی القرآن، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم
18-     حفناوی؛ محمد ابراهیم؛ 1422؛ دراسات اصولیة فی القرآن الکریم؛ مکتبة و مطبعة الاشعاع الفنیه؛ مصر
19-     الخولی، محمدعلی،1991 م، معجم علم اللغة النظری، مکتبة لبنان، بیروت
20-     دعاس، حمیدان؛ قاسم؛ 1425؛ اعراب القرآن الکریم؛ دارالمنیر و دارالفارابی؛ دمشق
21-     دیب البغا، مصطفی و مستو، محی الدین، 1418، الواضع فی علوم القرآن، دارالعلون الانسانیة، دمشق
22-     رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین؛ 1420، مفاتیح الغیب، داراحیاء التراث العربی، بیروت
23-     رضایی اصفهانی، محمدعلی، 1387 ه.ش، منطق تفسیر قرآن (1)، جامعة المصطفی العالمیة، قم
24-     زرکشی، محمد بن عبدالله؛ 1971 م؛ البرهان فی علوم القرآن، دارالکتب العلیمة، بیروت
25-     زمخشری، محمود، 1407، الکشاف عن حقائق الغوامض التنزیل؛ دارلکتب العربیة، بیروت
26-     سیوطی، عبدالرحمن اب بکر، بی تا معترک الاقران، دارالفکر العربی، بیروت
27-     الشافعی، محمد بن ادریس، بی‌تا، الرسالة، مکتبة العلمیة، بیروت
28-     شعیری، حمیدرضا،1393، تحلیل نشانه معناشناختی تصویر، نشرعلم، تهران
29-     صدر محمدباقر، 1379، المعالم الجدیدة للاصول، کنگره شهیدصدر، قم
30-     صدر؛ محمدباقر؛ 1405؛ دروس فی علم الاصول؛ دارالمنتظر؛ بیروت
31-     طباطبایی، سید محمدحسین، 1417، المیزان فی تفسیرالقرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم
32-     طبرسی، فضل بن حسن، 1372 ش، مجمع‌البیان لعلوم القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران
33-     ــــــــــــــ، بی‌تا، جوامع الجامع، النشر الاسلامی، قم
34-     طریحی، فخرالدین، 1375 ش، مجمع البحرین، کتاب‌فروشی مرتضوی، تهران
35-     طنطاوی، سید‌‌ محمد، بی‌تا، التفسیرالوسیط للقرآن الکریم، بی‌جا
36-     عاملی، علی بن حسین، 1413، الوجیز فی تفسیر القرآن؛ دار القرآن الکریم، قم
37-     عباسی، آزاده، 1393، زبان تصویر آفرینی یکی از رموز جاودانگی قرآن، نشرتعارف، تهران
38-     عبدالعال،محمدقطب، 1410، من جمالیات التصویر فی القرآن الکریم، العالم الاسلامی، مکه
39-     فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410، کتاب العین، انتشارات هجرت، قم
40-     فضل‌الله، سید محمدحسین،1419، تفسیر من وحی القرآن، دارالملاک للطباعة و النشر، بیروت
41-     قطان، مناع؛ 1421؛ مباحث فی علوم القرآن؛ موسسه الرسالة؛ بیروت
42-     قطب، سید،1415، التصویرالفنی فی القرآن، دارالشروق، بیروت
43-     ــــــــــــ،1412، فی ظلال القرآن؛ دارالشروق، بیروت
44-     ــــــــــــ، 2007، مشاهدالقیامة، دارالشروق، بیروت
45-     کوثر ، عباس، 1392، نقش سیاق در تفسیرقرآن و فقه ، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران
46-     مختاری، رمضان علی،1377، پایان‌نامه «تاثیرآگاهی از عوامل انسجامی درون‌متن در درک مطلب خواندن»، دانشگاه علامه طباطبایی
47-     مسلم، مصطفی، 1431، التفسیر الموضوعی لسورالقرآن الکریم، جامعة الشارقة، شارجة
48-     مصطفوی، حسن؛ بی تا، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ بنگاه ترجمه ونشر کتاب، تهران
49-     معمر بن مثنی، ابوعبیده، 1381 ق، مجازالقرآن، مکتبة الخانجی، قاهره
50-     مغنیه، محمدجواد، 1424 ق، الکاشف، دارالکتب الاسلامیة، تهران
51-     مکارم شیرازی، ناصر و دیگران؛1381؛ پیام قرآن؛ دارالکتب الاسلامیة؛ تهران
52-     نجمی، محمدصادق؛ 1387؛ قرآن شناخت؛ سازمان اوقاف و امورخیریه ـ اسوه؛ تهران
53-     نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد،1421، اعراب القرآن (نحاس)، دارالکتب العلمیة منشورات محمدعلی بیضون، بیروت
54-     نیشابوری، محمود بن ابوالحسن،1995 م، ایجاز البیان عن معان القرآن، دارالغرب الاسلامی، بیروت
55-     الهیان، الهه، 1391، مقاله «بررسی اهمیت بافت در پژوهش‌های ادبی» مجله پژوهش‌های ادبی، ش 36 و 37
56-     یاسوف، احمد، 1427، دراسات فنیة فی القرآن الکریم، دارالمکتبی، دمشق
مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی
دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 3
مهر 1399
صفحه 47-68
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 16 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 03 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 18 آبان 1399
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار