پژوهشی
نرگس شکربیگی؛ مرضیه راجی
چکیده
تأثیر جنسیت و پیش‌فرض‌های مرتبط با آن یکی از مباحثی مطرح در فهم متون دینی است. از این رو در دهه‌های اخیر و با ورود جریان فمینیستی و خوانش زنانه از متون دینی و به دنبال آن؛ بازیابی حقوق زنان روند روبه رشدی پیدا نمود. از جمله محققان معاصری که به بازخوانی آیات قرآن در حوزه زنان پرداخته است، آمنه ودود پژوهشگر امریکایی-افریقایی تبار و تازه ...
بیشتر
تأثیر جنسیت و پیش‌فرض‌های مرتبط با آن یکی از مباحثی مطرح در فهم متون دینی است. از این رو در دهه‌های اخیر و با ورود جریان فمینیستی و خوانش زنانه از متون دینی و به دنبال آن؛ بازیابی حقوق زنان روند روبه رشدی پیدا نمود. از جمله محققان معاصری که به بازخوانی آیات قرآن در حوزه زنان پرداخته است، آمنه ودود پژوهشگر امریکایی-افریقایی تبار و تازه مسلمان شده میباشد که متاثر از آراء فضلالرحمن به تفسیر آیات پرداخته است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی-تحلیلی و به وسیله ابزار اسنادی؛ ضمن تبیین اندیشه و روش آمنه ودود در تفسیر، به تطبیق آراء وی با اندیشههای آیت الله جوادی‌آملی بپردازد. نتایج حاصل از بررسی تحلیلی این دو شخصیت نشان می‌دهد که جنسیت مفسر، در تفسیر قرآن، درصورتی که تهی از هرگونه پیش فرض و تپیشفرضهای مرتبط با آن یکی از مباحثی مطرح در فهم متون دینی است. از این رو در دهه‌های اخیر و با ورود جریان فمینیستی و خوانش زنانه از متون دینی و به دنبال آن؛ بازیابی حقوق زنان روند روبه رشدی پیدا نمود. از جمله محققان معصبات جنسیتی باشد و اگرتفسیر او با روش و شیوه‌ای علمی و منصفانه صورت پذیرد؛ تأثیر بسزایی نخواهد داشت.
پژوهشی
شهین شیخ سنگ تجن
چکیده
فراگفتمان نگرشی جدید در تحلیل کلام است که در آن نویسنده به طرق مختلف به منظور تعامل با مخاطب حضور خود را در متن نشان می‌دهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی انواع نشانگرهای فراگفتمان تعاملی از قبیل: فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز، نگرش‌نما و تردیدنما بر اساس انگارۀ هایلند و تس (2004) در سورههای واقعه، حشر و الرحمن پرداختهایم. ...
بیشتر
فراگفتمان نگرشی جدید در تحلیل کلام است که در آن نویسنده به طرق مختلف به منظور تعامل با مخاطب حضور خود را در متن نشان می‌دهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی انواع نشانگرهای فراگفتمان تعاملی از قبیل: فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز، نگرش‌نما و تردیدنما بر اساس انگارۀ هایلند و تس (2004) در سورههای واقعه، حشر و الرحمن پرداختهایم. دلیل انتخاب این سورهها علاوه بر مفاهیم ارزنده و شگرف آیات، تأکید فراوان روایات اسلامی به قرائت مستمر آنهاست که خود نشان دهندۀ اهمیت والای این سه سوره در قرآن است. نتایج بررسی فراگفتمانها در سورههای فوق که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان داده است که اولا ًطبقهبندی آیات این سه سوره فراتر از تقسیمبندی هایلند و تس (2004) است. ثانیاً تنها فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز و نگرش‌نما با بسامدهای مختلف در سورهها مشاهده شدهاند، بطوریکه در سورۀ واقعه و الرحمن دخیلسازها و در سورۀ حشر، نگرشنماها از بسامد بالاتری برخوردار بودهاند. فراگفتمانهای تردیدنما در هیچ یک از سه سوره مشاهده نشدهاند که نشانگر اطمینان، یقین و راستی کلام قرآن نسبت به هر نوع متن نوشتاری دیگر است.
پژوهشی
آزاده عباسی
چکیده
تصویر آفرینی، شیوه‌ای بلاغی و هنرمندانه برای بیان مطالب است که در متون گوناگون از آن استفاده می‌شود. آفرینش هنری یکی از شیوه‌های تأثیرگذار در انتقال مطالب بشمار می‌آید. عمده پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه عمدتاً به تصاویر مفرد و چگونگی ساخت آن منحصر شده و این در حالی است که به نظر می‌رسد این امکان وجود دارد که تصاویر مفرد ارتقاء ...
بیشتر
تصویر آفرینی، شیوه‌ای بلاغی و هنرمندانه برای بیان مطالب است که در متون گوناگون از آن استفاده می‌شود. آفرینش هنری یکی از شیوه‌های تأثیرگذار در انتقال مطالب بشمار می‌آید. عمده پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه عمدتاً به تصاویر مفرد و چگونگی ساخت آن منحصر شده و این در حالی است که به نظر می‌رسد این امکان وجود دارد که تصاویر مفرد ارتقاء یابند و از برساخت چند تصویرمفرد کنار هم یک تصویر سیاقی و کلان به وجود آید. در این پژوهش کوشش بر آن بوده که به این سؤالات پاسخ داده شود که تصاویر سیاقی در قرآن چگونه ساخته میشوند و تصاویر برساخته در انتقال مفاهیم چه تأثیری دارند؟ بررسی نمونههای مختلف نشان می‌دهد که سه گونه ساخت برای تصاویرسیاقی در قرآن محتمل است: تصاویر برساخته در یک آیه، تصاویر برساخته در چند آیه متوالی و تصاویر برساخته در چند آیه غیر متوالی. در این پژوهش با تکیهبر روش توصیفی- تحلیلی، جوانب گوناگون ساخت تصاویرسیاقی در قرآن موردمطالعه قرارگرفته است. نخست تصویر موجود در هر یک از همبافتها بررسیشده و سپس با تکیهبر تحلیل دادهها این کوشش انجامشده است که مشخص شود از کنار هم قرار گرفتن دو یا چند تصویر مفرد چگونه یک تصویر سیاقی کلان ساخته می‌شود.
پژوهشی
سیدضیاء الدین علیانسب؛ رباب اتفاق؛ سیدمجید نبوی
چکیده
پژوهش حاضر سعی کرده، با تحلیل واژه‌ی «رحمن» در آیه‌ی ﴿بسم‌الله الرحمن الرحیم﴾ گامی درکمک به فهم دقیق‌تر واژه و گویایی ترجمه‌ی آن بردارد. ابتدا به بررسی توضیحات تفاسیر از «رحمن» به خصوص تفسیر تسنیم پرداخته، تا مفهومی دقیق و رسا به دست آورد، سپس با تحلیل ترجمه‌های مختلف، دلایل قرآنی و روایی خود بر تأیید یا رد هر ترجمه ...
بیشتر
پژوهش حاضر سعی کرده، با تحلیل واژه‌ی «رحمن» در آیه‌ی ﴿بسم‌الله الرحمن الرحیم﴾ گامی درکمک به فهم دقیق‌تر واژه و گویایی ترجمه‌ی آن بردارد. ابتدا به بررسی توضیحات تفاسیر از «رحمن» به خصوص تفسیر تسنیم پرداخته، تا مفهومی دقیق و رسا به دست آورد، سپس با تحلیل ترجمه‌های مختلف، دلایل قرآنی و روایی خود بر تأیید یا رد هر ترجمه را بیان کرده و به این نتیجه رسیدهاست که «رحمن»، رحمتی مطلق و فراگیر و بیمقابل است؛ بنابراین غضب الهی را نیز شامل می‌شود که رهبری آن با رحمت رحمانیه است. به دلیل کثرت و شمولیتی که از صیغهی فعلان فهمیده می‌شود، قرینهی سیاق آیههایی که «رحمن» در آن‌ها به کار رفته، روایتهایی که به توضیح پیرامون آن پرداختهاند، و مصادیقی که مفسران برای آن برمیشمارند، مهندسی عالم بر عهدهی رحمت رحمانیه است؛ به نظر می‌رسد، هیچ یک از ترجمه‌های فارسی بررسی شده، رسایی کامل بر این معنا را ندارد. عدمقابلیت زبان فارسی در مقایسه با زبان عربی و در برخی موارد عدمتخصصهای گوناگون لازم برای ترجمه از سوی مترجمان از جمله عوامل نارسایی ترجمه‌های فارسی است که در مورد واژه‌ی «رحمن»، مطلق بودن رحمت، که شامل غضب مستور الهی می‌شود مزید علت نارسایی ترجمه‌های آن شده است.
پژوهشی
فاطمه حبیبی؛ فتحیه فتاحی زاده
چکیده
حرکت، مفهومی اولیه، جهانی و پیچیده است که در زبان های گوناگون، با عناصر روساخت متفاوتی بازنمایی می شود. مطالعات تالمی در واقع شروع مطالعات زبان شناسی شناختی در موضوع حرکت محسوب می شود؛ تالمی روابط نظام مند میان روساخت ها و ژرفﹾ ساخت های زبانی را تبیین نموده است. مقاله حاضر به بررسی مفهوم سازی فعل حرکتی ذَهَبَ در قرآن بر مبنای الگوی ...
بیشتر
حرکت، مفهومی اولیه، جهانی و پیچیده است که در زبان های گوناگون، با عناصر روساخت متفاوتی بازنمایی می شود. مطالعات تالمی در واقع شروع مطالعات زبان شناسی شناختی در موضوع حرکت محسوب می شود؛ تالمی روابط نظام مند میان روساخت ها و ژرفﹾ ساخت های زبانی را تبیین نموده است. مقاله حاضر به بررسی مفهوم سازی فعل حرکتی ذَهَبَ در قرآن بر مبنای الگوی واژگانی شدگی تالمی پرداخته است.پیکره پژوهش حاضر56آیه مشتمل بر ماده«ذَهَبَ»است که از این تعداد، 48 روساخت فعل «ذَهَبَ» مشاهده شد و پس از تحلیل داده ها در بافت قرآنی، 28 نمونه استعاری و 20 مورد غیراستعاری و به معنای حرکت فیزیکیِ رفتن کشف شد. در مرحله بعد بسامد و نحوه کاربست مؤلفه های رویداد حرکت استخراج و نقش آن در بهبود و تدقیق تفسیر آیات قرآن مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمامی چهار مؤلفه اصلی رویداد حرکت و دو مؤلفه فرعی در گزاره های مورد مطالعه وجود دارد و بالاترین بسامد در میان مؤلفه های اصلی، مربوط به مؤلفه مسیر وجزءحرکتی(20مورد)سپس مؤلفه پیکر/زمینه(19مورد)و در مؤلفه های فرعی، سبب(13مورد) است. یکی دیگر از نتایج مقاله حاضر، تبیین وقوع بسط معنایی در روساخت مشترک مفهوم «رفتن» در قالب مفاهیم«برطرف شدن»،«نابود شدن» و «مردن» است.
پژوهشی
غلامرضا کریمی‌فرد؛ مهدی شاهرخ؛ علی بابایی دم‌طسوج
چکیده
از گذشته تاکنون نحویان در پرداختن به وجوه اعرابی، دلالت‌های معنایی آن‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند. در قرآن کریم که خود مهم‌ترین عامل تکوین و تکامل علم نحو بوده است، میان نقش‌های نحوی و دلالت‌های معنایی، پیوندی بسیار عمیق برقرار است، به‌گونه‌ای که در برخی آیات، نوعِ نقش مراد از یک واژه، بر دلالت معنایی آن تأثیر به‌سزایی ...
بیشتر
از گذشته تاکنون نحویان در پرداختن به وجوه اعرابی، دلالت‌های معنایی آن‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند. در قرآن کریم که خود مهم‌ترین عامل تکوین و تکامل علم نحو بوده است، میان نقش‌های نحوی و دلالت‌های معنایی، پیوندی بسیار عمیق برقرار است، به‌گونه‌ای که در برخی آیات، نوعِ نقش مراد از یک واژه، بر دلالت معنایی آن تأثیر به‌سزایی میگذارد. منظور از وجوه اعرابی در زبان عربی این است که یک واژه با عنایت به جایگاهش در جمله، ممکن است چندین نقش متفاوت داشته باشد و هر نقش میتواند جمله را دستخوش تغییرات معنایی کند. این مقاله با تکیه بر شیوۀ توصیفی تحلیلی درصدد آن است که با بهکارگیری علم نحو، بهعنوان ابزاری قوی در جهت آشکار نمودن نقش‌های متفاوت کلمات و با تکیه بر شواهد و نمونههایی از آیات سورۀ بقره، وجوه اعرابی مختلف و دلالت‌های معنایی آن‌ها را در قرآن کریم بررسی نماید. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین علل وجودِ وجوهِ اعرابی قرآن که سبب توسع و یا دگرگونی معنی آیات میگردد؛ عدم قطعیت اعراب واژه و جمله، مبهم بودن نوع ساختار صرفی کلمه، اشتراک چند نقش در یک علامت اعرابی و محلهای وقف در قرآن است.
