نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 گروه زبان وادبیات عربی ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی یکی از برجسته‌ترین نظریات معاصر زبانی است. این پدیده زبانی، ارتباط میان کارکرد زبان و بافت‏های اجتماعی وسیاسی بکار رفته در بستر آن را باز می‏ کاود. رویکرد گفتمان انتقادی روش‌هایی را بررسی می‌نماید که از آن طریق، زبان در ارتباطی دو طرفه از یک سو سبب ایجاد روابط اجتماعی گردیده و از سویی دیگر خود نیز در بستر این روابط شکل می‏گیرد. تحلیل‌گران انتقادی با تحلیل بافت متن و سپس تبیین و تفسیر نتایج آن، به بررسی ساخت متون پرداخته و ایدئولوژی‏های نهفته در سیاق متن را رمزگشایی می‌کنند. سوره بروج یکی از سوره‌های خاص قرآنی است که با ساخت واژگانی و بافت موقعیتی و داشتن اهداف تربیتی دارای ساختاری گفتمانی می‌باشد. امروزه تحلیل گفتمان انتقادی افق‏های جدیدی را در مطالعات دینی - قرآنی گشوده است.
این پژوهش بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، تمامی نشانه‏های معناداری را که در سوره بروج وجود دارد از منظر تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فیرکلاف(1989) در سه سطح توصیف، تبیین و تفسیر مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Surah Bruj from the perspective of Norman Fairclough

نویسندگان [English]

  • mohamad nabi ahmadi 1
  • fereshteh yazdani 2

1 professor of razi university

2 Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

Critical discourse analysis is one of the most prominent contemporary linguistic theories. This linguistic phenomenon rediscovers the connection between the function of language and the social and political contexts used in its context. The critical discourse approach examines the ways in which language in a two-way communication, on the one hand, creates social relations and, on the other hand, is formed in the context of these relations. Critical analysts analyze the structure of the text and then explain and interpret its results, examining the construction of texts and deciphering the ideologies underlying the context of text. Surah Al-Burooj is one of the special surahs of the Quran which has a discourse structure by constructing words and situational context and having educational goals. Today, critical discourse analysis has opened new horizons in religious-Quranic studies.
This research intends to analyze and examine all the significant signs that exist in Surah Al-Buruj from the perspective of Norman Fairclough (1989) critical discourse analysis in three levels of description, explanation and interpretation by descriptive-analytical method

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Surah Al-Burooj
  • Linguistics
  • Critical Discourse Analysis
  • Fairclough
قرآن کریم.
آقا‌گل‌زاده، فردوس (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
آقا‌گل‌زاده، فردوس (1386)، «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات»، ادبپژوهی، ش 1.
آلوسی، محمودبن عبدالله (1994)، روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (1992)، تفسیر ابن‌کثیر، بیروت: دار الکتب العلمیة.
بحراوی، حسن (1990)، بنیۀ الشکل الروائیۀ، بیروت: الدار البیضاء.
پالتریج، برایان (1395)، درآمدی بر تحلیل گفتمان، ترجمۀ طاهره همتی، تهران: نویسۀ پارسی.
جزینی، محمدجواد (1385)، الفبای داستان نویسی، تهران: هزارۀ ققنوس.
حقیقت، سیدصادق (1387)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
رازی، حسین‌بن علی (1371)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
رستمی، عواطف (1386)، تحلیل گفتمان انتقادی، رسالۀ دکتری، زبان‌شناسی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
سلطانی، علی‌اصغر (1387)، قدرت و گفتمان و زمان، تهران: نی.
طاووسی، ابوالقاسم (1421)، سعد السعود للنفوس، به‌کوشش فارس تبریزیان، قم: دلیل.
طبرسی، فضل‌بن حسن ( 1427)، مجمع البیان فی تفسیر قرآن، بیروت: دار المرتضی.
عضدانلو، حمید (1380)، گفتمان و جامعه، تهران: نی.
فتوحی، محمود (1385)، تصویر بلاغت قرآن، تهران: سخن.
فیرکلاف، نورمن (1379)، فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.
قرطبی، محمدبن احمد (2012)، تفسیر قرآن، ج 9، ضیاء القرآن.
قمی، علی‌بن ابراهیم (1363)، تفسیر قمی، قم: دار الکتاب.
معرفت، محمدهادی (1990)، تفسیر المنار، مصر، قاهره: الهیئۀ المصریۀ العامۀ للکتاب.
مکارم شیرازی، ناصر (1380)، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامی.
مکاریک، ایرنا ریما (1951)، دانش‌نامۀ نظریه‏های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
ملبونی، محمدتقی (1376)، تحلیل نو از قصص قرآن، ایران، تهران: امیرکبیر.
نیستانی، محمود (1379)، تحلیل گفتمان انتقادی در عمل، تفسیر، تبیین و جایگاه تحلیل‌گر؛ تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فیرکلاف، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‏ها.
ون دایک، تئون (1387)، مطالعاتی در تحلیل گفتمان؛ از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی، ترجمۀ شعبانعلی بهرامپور، تهران: دفتر مطالعات و رسانه‏ها.
یار‌محمدی، لطف‌الله (1383)، گفتمان شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.
یونسی، ابراهیم (1369)، هنر داستاننویسی، تهران: نگاه.