نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم-قم

2 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم- تهران

چکیده

وجوه معنایی یک کلمه در قرآن کریم، برای فهم مقاصد آن مهم است. محققین مختلفی در این زمینه تحقیق کرده‌ و تألیفاتی نگاشته‌اند و امروزه این مبحث در میان مباحث علوم قرآن جای گرفته است. نگریستن و بررسی آیات قرآن کریم آنجا که از "حق" سخن می‌گوید، نشان می‌دهد قرآن کریم برخی مفاهیم را حق یا همراه با حق دانسته که یکی از این مفاهیم "جهان آفرینش" است. این تحقیق با جستجو و یافتن آیات مرتبط با واژه "حق" درمورد جهان آفرینش، وجوه معنایی این واژه را در مفهوم مورد بحث، بررسی و استخراج کرده است. بر این اساس، آنچه به دست آمد این است که واژه حق در قرآن درباره نظام آفرینش سه مفهوم دارد که عبارت است از: 1. منسجم و خلل‌ناپذیر بودن جهان آفرینش؛ 2. هدف‌دار و جهت‌دار بودن جهان آفرینش؛ 3. قانون‌مند بودن و برنامه داشتن آن. در پایان این تحقیق، منشأ حق بودن جهان هستی مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آن با حق مطلق و ربوبیت خدا که خالق و مدبر هستی است، بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Aspects of the Qur'anic use of the word "right" in the system of creation

نویسندگان [English]

  • kazem khajavi 1
  • ali qazanfari 2

2 jj

چکیده [English]

The semantic aspects of a word in the Holy Quran are important for understanding its meanings. Various scholars have researched and written in this field, and today this topic is among the topics of Quranic sciences. Looking at the verses of the Holy Qur'an where it speaks of "truth" shows that the Holy Qur'an considers some concepts to be right or with the truth, one of which is "the world of creation". By searching for and finding verses related to the word "right" about the world of creation, this research has examined and extracted the semantic aspects of this word in the discussed concept. Accordingly, what has been achieved is that the word truth in the Qur'an about the system of creation has three meanings, which are: 1. The coherence and inviolability of the world of creation; 2. Purposefulness and directionality; 3. Being law-abiding and having a plan. At the end of this research, the origin of the right of existence is examined and its relationship with the absolute right and divine divinity is stated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • Word of Truth
  • Semantic Aspects
  • Creation System
ابن‌فارس، احمدبن فارس (1404)، معجم مقاییس اللغة، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
چرچمن، چارلز وست (1375)، نظریۀ سیستم‌ها، ترجمۀ رشید اصلانی، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
حسینی، بی‌بی زینب، حسین قائمی اصل، و رقیه بادسار (1399)، «نقش دانش ریشه‌شناسی در ره‌یافت فلسفی به واژۀ حق در قرآن کریم»، دو فصل‌نامۀ آموزه‌های فلسفه اسلامی، ش 26.
حسینی بهشتی، سیدمحمد (1382)، حق و باطل از دیدگاه قرآن، تهران: نشر بقعه.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دمشق: دار القلم، الدار الشامیة.
ساسانی، فرهاد و پرویز آزادی (1391)، «تحلیل مؤلفه‌های معنایی حق در قرآن کریم با بهره‌گیری از شیوۀ هم‌نشینی و جانشینی»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، ش 1.
سبحانی، جعفر (1383)، منشور جاوید، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
سیوطی، جلال‌الدین (1421)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
صافی، محمود (1418)، الجدول فی اعراب القرآن و صرفه و بیانه، دمشق: دار الرشید.
طباطبایی، محمدحسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طریحی، فخرالدین‌بن محمد (1375)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی.
فتحی، علی، محسن قاسم‌پور، و راضیه‌سادات سیدخراسانی (1398)، «تقابل‌های معنایی حق در قرآن براساس معناشناسی ساخت‌گرا»، دوفصل‌نامۀ پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن کریم، ش 2.
فخررازی، محمدبن عمر (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
فضل‌الله، محمدحسین (1419)، من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک.
مختاری، قاسم و فریبا هادی‌فر (1398)، «جایگاه معنایی واژۀ حق در قرآن کریم برپایۀ روابط هم‌نشینی واژگان»، دوفصل‌نامۀ پژوهش‌های قرآنی در ادبیات، ش 7.
مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1378)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
واسطی، عبدالحمید (1391)، نگرش سیستمی به دین، مشهد: مؤسسۀ مطالعات راه‌بردی علوم و معارف اسلام.