نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکزی، تهران، ایران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

در دوران معاصر ، تفسیر قران تحولات عمیقی را در پی داشته است که از نتایج بارز آن ، باز اندیشی ونواندیشی در فرایند تفسیر قرآن است . وجود چنین انگاره ای بین مفسران در یک صد ساله اخیر وکاربست آن در حوزه مطالعات تفسیری ، جریان تفسیر اجتماعی قرآن را رقم زده است .سید قطب از مفسرانی است که در روزگار خویش با نگارش تفسیر فی ظلال القران از سنت تفسیری گذشته فاصله گرفت وبا شعار بازگشت به قرآن - البته با خوانش خاص خود این مفسر- ، ظرفیت اجتماعی تفسیر را جان تازه ای بخشید. او بر این باور است با تبیین روز آمد آموزه های قرآنی وعصری نگری که محصول تحولات اجتماعی فرهنگی است ، می توان به نیازهای فردی اجتماعی جامعه اسلامی را پاسخ داد .این جستار به روش توصیفی وتحلیلی وبا مرور وتعمق بر آثار تفسیری و قرآنی سید قطب ، ضمن بررسی شاخصه های تفسیر عصری این مفسر به این نتیجه رسیده که رهیافت وی در پرتو مبانی ویژه تفسیری اش ، قابل ردیابی است .مقاله پیش زو با ذکر نمونه های تفسیری این شاخصه ها را مورد بررسی وتحلیل قرار داده است .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Sayyid Qutb's exegetic Principles on his Contemporary exegetic Approach

نویسندگان [English]

  • parvin shenasvand 1
  • Mohsen Ghasempour 2

1 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Central Tehran, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Mohsen Ghasempoor (Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The exegesis of the Qur'an in the contemporary era has led to profound changes, the obvious results of which include rethinking the process of exegesis of the Qur'an. The necessity of this rethinking between the commentators in the last one hundred years and its application in the field of exejetic studies has determined the stream of social exegesis of the Qur'an. Sayyid Qutb is one of the commentators who, in his time, distanced himself from the past exegetic tradition by writing Tafsir fi Zalal al-Qur'an, and revived the social capacity of exegesis with the slogan of returning to the Qur'an. He believes that by explaining the current Quranic and modernist teachings that are the product of socio-cultural developments, the individual social needs of the Islamic society can be answered. Examining the characteristics of this commentator's modern exegesis, he came to the conclusion that his approach can be traced in the light of his special interpretive principles; focusing on principles such as "the basis of returning to the Qur'an," or "the duality of Islam and ignorance" and "the Qur'an as a book for life" in Sayyid Qutb's commentary has highlighted his contemporary view. These principles have also led to his interpretive approach becoming a special social approach. The present article examines and analyzes these characteristics by mentioning exegeetic examples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sayyid Qutb
  • Fi Zalal Al-Quran
  • Social exegesis
  • Modern exegesis
  • Modern exegetic Approaches…
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله (1387 ق)، شرح نهج‌البلاغه، قاهرة: دار احیاء الکتب العربیة.
اصفهانی، ابوالفرج (1385 ق)، مقاتل الطالبیین، تصحیح کاظم مظفر، قم: منشورات المکتبة الحیدریة.
اسعدی، محمد و دیگران (1392)، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، ج 2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بازرگان، عبدالعلی (1380)، نظم قرآن، تهران: قلم.
پارسا، فروغ (1397)، خاورشناسان و جمع و تدوین قرآن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رشیدرضا، محمد (1990 م)، تفسیر المنار، مصر: هیئة المصریه العامة للکتاب.
رضوان السید (1397)، اسلام سیاسی معاصر در کشاکش هویت و تجدد، ترجمة مجید مرادی، قم: دانشگاه مفید.
سیدقطب، ابراهیم حسین شاذلی (1399 ق/ 1979 م)، معالم فی الطریق، بیروت: دارالشروق.
سیدقطب، ابراهیم حسین شاذلی (1412 ق)، فی ظلال القرآن، بیروت ـ قاهره: دارالشروق.
سیدقطب، ابراهیم حسین شاذلی (1415 ق)، خصائص التصور الاسلامی و مقوماته، قاهره: دارالشروق.
سیدقطب، ابراهیم بن شاذلی (1415 ق)، التصویر الفنی فی القرآن، بیروت: دارالشروق.
شاکر، محمدکاظم (1398)، رویکردی نوین به اعجاز قرآن، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
صلاح عبدالفتاح خالدی (1421 ق)، المنهج الحرکی فی ظلال القرآن، عمان: دار عمان.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، التیبان فی تفسیر القرآن، با مقدمة شیخ آقابزرگ تهرانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراستخواه، مقصود (1388)، سرآغاز نواندیشی معاصر، تهران: شرکت سهامی انتشار.
قاسم‌پور، محسن و دیگران (1398)، «بررسی تحلیلی روایات تفسیر عصری اهل بیت»، فصل‌نامة علمی تحقیقات علوم قرآن و حدیث، س 16، ش 3، تهران: دانشگاه الزهراء.
قاسم‌پور، محسن (1394)، «رویکرد آلوسی به تفسیر عرفانی»، نشریة علمی ادیان و عرفان، ش 2.
ماکس، وبر (1397)، جامعه‌شناسی دین، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: ثالث.
مستنصر، میر (1387)، ادبیات قرآن، ترجمة محمدحسن محمدی مظفری، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
مغنیه، محمدجواد (1428 ق)، الکاشف، قم: دار الکتاب الاسلامی.
مودودی، ابوالاعلی (1387 ق)، منهاج الانقلاب الاسلامی، قاهره: دار الانصار.
نفیسی، شادی (1397)، جریان‌شناسی تفسیر علمی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نفیسی، شادی (1385)، عقل‌گرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، قم: بوستان کتاب.
ورام بن ابی فراس (بی‌تا)، مجموعة ورام (تنبیه الخواطر)، قم: مکتبة فقیه.
هوشنگی، حسین و احمد پاکتچی (1390)، بنیاد‌گرایی و سلفیه، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
یاسوف، احمد (1388)، جمالیات المفرده القرآنیه (زیباشناسی واژگان قرآن)، ترجمة سیدحسن سیدی، تهران: علمی.