نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• البرز محقق گرفمی ¹
• حسن اسلام پورکریمی ²
• حسن خرقانی ³

¹ کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

² دکتری فلسفه غرب، حوزه علمیه قم، قم، ایران

³ دکتری علوم قرآنی ، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

دستگاه و جریان شبهه‌سازی و انتقال شبهات از مؤلفه‌های گوناگونی مانند کانون‌های شبهه‌گری، بسترهای ایجاد شبهه، مواد اولیه استدلال، فرآیند استدلال و رویّه‌های انتقال شبهات سامان یافته است. درین میان، شناخت علل و بنیان‌های ایجاد شبهه، نقش مهمی در فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات خواهد داشت. قرآن مجید، در قامت کتابی که به تبیین زیر بناها و پی رنگ‌ها می پردازد، افزون بر پاسخ‌گویی به موارد شبهه، به موضوع علل و بنیان‌های شکل‌گیری شبهه نیز توجه داشته است. پژوهش حاضر با درک گفتمان قرآنی درین موضوع، به روش اکتشافی- تحلیلی و مبنا قرار دادن قرآن و بهره از منابع کتابخانه ای، موضوع پیش گفته را به دو رده علل معرفتی و بنیان‌های روشی افراز کرده است. بر اساس دستاورد این نوشتار، مواردی چون شناخت ناکافی، خرافه گرایی، پیروی از سنن نادرست، کاربست پیش فرض‌های نادرست و جبر گرایی در شمار علل معرفتی ایجاد شبهات به شمار می روند. هم چنین روشهایی مانند قیاس نادرست، استقراء نادرست، پیگیری متشابهات، حصرگرایی روش شناختی، برخورد گزینشی و پیروی از گمراهان در سپهر روش شناختی قابل ارزیابی هستند.

کلیدواژه‌ها

• قرآن
• شبهه‌گری
• علل شناختی
• علل روشی

عنوان مقاله [English]

Cognitive foundations and causes and a method of forming doubts from the perspective of the Holy Quran

نویسندگان [English]

• alborz mohaghegh garfami ¹
• hasan islampour karimi ²
• hasan kharghani ³

¹ razavi islamic sience uni

² qom

³ razavi uni

چکیده [English]

The apparatus and flow of suspicion transmission is organized from various components such as suspicion centers, grounds for creating suspicion, the raw materials of reasoning, the process of reasoning, and the procedures for transmitting suspicion. In the meantime, recognizing the causes and foundations of suspicion will play an important role in the process of responding to suspicions. In the form of a book that explains the underpinnings and backgrounds of the Qur'an, in addition to answering the cases of doubt, it has also paid attention to the causes and foundations of the formation of doubt. The present study, understanding the Qur'anic discourse on this subject, using exploratory-analytical method, has divided the aforementioned subject into two categories of epistemological causes and methodological foundations. According to the achievement of this article, cases such as insufficient cognition, superstition, following false traditions, applying false presuppositions and determinism are among the epistemological causes of creating doubts. Also methods such as incorrect analogy, incorrect induction, pursuit of similarities, methodological exclusivism, selective approach and following the misguided can be evaluated in the methodological sphere.

کلیدواژه‌ها [English]

• Quran
• skepticism
• cognitive causes
• methodological causes