پژوهشی
الهام زرین کلاه؛ نصرت نیل ساز
چکیده
نسخۀ مستقل تفسیر مجاهد به شمارۀ 1075 در دارالکتب قاهره از جنبه‌های مختلف مانند ویژگی‌های سندی و متنی، پیوند با طرق گوناگون نقل آرای تفسیری مجاهد در تفاسیر متأخرتر از جمله جامع‌البیان، شیوه‌های نقل و امکان بازسازی شکل اصلی تفسیر مجاهد مورد بررسی قرار گرفته است. اشتاوت، ونزبرو، لیمهاوس و ورستیخ در پژوهش‌های مختلف به همه یا برخی از ...
بیشتر
نسخۀ مستقل تفسیر مجاهد به شمارۀ 1075 در دارالکتب قاهره از جنبه‌های مختلف مانند ویژگی‌های سندی و متنی، پیوند با طرق گوناگون نقل آرای تفسیری مجاهد در تفاسیر متأخرتر از جمله جامع‌البیان، شیوه‌های نقل و امکان بازسازی شکل اصلی تفسیر مجاهد مورد بررسی قرار گرفته است. اشتاوت، ونزبرو، لیمهاوس و ورستیخ در پژوهش‌های مختلف به همه یا برخی از این موارد، به تفصیل یا به اشاره پرداختهاند. در این مقاله دیدگاههای این خاورشناسان تبیین و سپس ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نقطۀ عزیمت همۀ مطالعات غربیان در اینباره نظریۀ سزگین مبنی بر «مکتوببودن منابع آثار روایی» و روش او برای «بازیابی منابع این آثار» و «بازسازی آثار از دسترفته براساس نقلهای موجود در منابع متأخر» و اشاراتی است که وی در این موارد به این نسخه و روایات مجاهد در تفسیر طبری داشته است. این نسخه بیش-ترین پیوند را با طریق عیسی بنمیمون از روایات مجاهد در جامع‌البیان دارد و قطعاً منبع طبری نبوده و همچنین گلچینی از تفسیر طبری هم نیست. مجاهد بن جبر مجاهد بن
پژوهشی
سیدمحمود طیب حسینی؛ محمدحسین شیرزاد؛ محمدحسن شیرزاد
چکیده
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی ...
بیشتر
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی تاریخی، قدیمترین معنای ریشه «أجر» در زبانهای سامی پیجویی شود، سیر تحولات معناییِ واژه «اجر» از زبان پیشاسامی تا عربیِ قرآنی به مطالعه گذاشته شود و وجوه معناییِ این واژه در آیات قرآنی بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که واژه «اجر» برای افاده سه معنا در قرآن کریم به کار رفته است: نخست، معنای «دستمزد» که قدیمترین معنای این واژه است و در 24 آیه قرآنی دیده می شود؛ دوم، معنای «پاداش» که در 70 آیه قرآنی به چشم می خورد؛ و سوم، معنای «مهریه» که تنها در 5 آیه قرآنی مشاهده می شود. از دیگر دستاوردهای مطالعه حاضر، پاسخ به این پرسش است که چرا قرآن کریم از واژه «اجر» برای اشاره به مفهوم «مهریه» بهره جسته است.
پژوهشی
وفاء محفوظی موسوی؛ سید حسین سیدی؛ امیر مقدم متقی
چکیده
یکی از جلوه‌های اعجاز قرآن کریم، تصویرپردازی است که قاعده اساسی سبک قرآن و ابزار برجسته در بیان محسوسات، امور ذهنی، معانی انتزاعی و مفاهیم والای دینی است و به الفاظ و عبارات جلوۀ زیبایی می‌بخشد و سرشار از حرکت و پویایی و حیات است که به عمق جانها نفوذ می‌کند. یکی از مسائل اعتقادی بنیادین مسلمانان، قیامت است که مفهومی انتزاعی است و ...
بیشتر
یکی از جلوه‌های اعجاز قرآن کریم، تصویرپردازی است که قاعده اساسی سبک قرآن و ابزار برجسته در بیان محسوسات، امور ذهنی، معانی انتزاعی و مفاهیم والای دینی است و به الفاظ و عبارات جلوۀ زیبایی می‌بخشد و سرشار از حرکت و پویایی و حیات است که به عمق جانها نفوذ می‌کند. یکی از مسائل اعتقادی بنیادین مسلمانان، قیامت است که مفهومی انتزاعی است و در قرآن کریم به گونههای مختلف به تصویر کشیده شده است؛ در این پژوهش، نگارندگان برآنند تا با روش توصیفی – تحلیلی، مفهوم قیامت در سورۀ انشقاق را واکاوی کنند و به این پرسشها پاسخ دهند که تصویر معنای حسّی و انتزاعی مفهوم قیامت در سورۀ انشقاق چگونه جلوهگر میشود؟ کارکرد تصاویر و بسامد آنها چگونه است؟ یافتهها حاکی از آن است که تصویر معنای حسّی و انتزاعی مفهوم قیامت در این سوره در قالب عناصر مختلف نمود یافته، ضمن تأثیرگذاری، هدف موردنظر را به مخاطب القا مینماید و کارکردهای آن، ضمن تبیین مفاهیم، با بافت آیات و عبارات درارتباط است و کارکرد روانی و کارکرد هنری بیشترین بسامد را دارا هستند.
پژوهشی
البرز محقق گرفمی؛ حسن اسلام پورکریمی؛ حسن خرقانی
چکیده
دستگاه و جریان شبهه‌سازی و انتقال شبهات از مؤلفه‌های گوناگونی مانند کانون‌های شبهه‌گری، بسترهای ایجاد شبهه، مواد اولیه استدلال، فرآیند استدلال و رویّه‌های انتقال شبهات سامان یافته است. درین میان، شناخت علل و بنیان‌های ایجاد شبهه، نقش مهمی در فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات خواهد داشت. قرآن مجید، در قامت کتابی که به تبیین زیر بناها ...
بیشتر
دستگاه و جریان شبهه‌سازی و انتقال شبهات از مؤلفه‌های گوناگونی مانند کانون‌های شبهه‌گری، بسترهای ایجاد شبهه، مواد اولیه استدلال، فرآیند استدلال و رویّه‌های انتقال شبهات سامان یافته است. درین میان، شناخت علل و بنیان‌های ایجاد شبهه، نقش مهمی در فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات خواهد داشت. قرآن مجید، در قامت کتابی که به تبیین زیر بناها و پی رنگها می پردازد، افزون بر پاسخ‌گویی به موارد شبهه، به موضوع علل و بنیان‌های شکل‌گیری شبهه نیز توجه داشته است. پژوهش حاضر با درک گفتمان قرآنی درین موضوع، به روش اکتشافی- تحلیلی و مبنا قرار دادن قرآن و بهره از منابع کتابخانه ای، موضوع پیش گفته را به دو رده علل معرفتی و بنیان‌های روشی افراز کرده است. بر اساس دستاورد این نوشتار، مواردی چون شناخت ناکافی، خرافه گرایی، پیروی از سنن نادرست، کاربست پیش فرضهای نادرست و جبر گرایی در شمار علل معرفتی ایجاد شبهات به شمار می روند. هم چنین روشهایی مانند قیاس نادرست، استقراء نادرست، پیگیری متشابهات، حصرگرایی روش شناختی، برخورد گزینشی و پیروی از گمراهان در سپهر روش شناختی قابل ارزیابی هستند.
پژوهشی
نوا مطمئن؛ علی نعمتی بابای لو؛ حسن صالحی
چکیده
کتیبه‌های قرآنی در ابنیه اسلامی متناسب با نیاز زمان و کاربرد بنا انتخاب می‌شدند و تحولات اجتماعی نقش به سزایی در انتخاب آیات برای کتیبه‌ها داشت. چنانچه حکام و سازندگان بناها این کتیبه‌ها را به عنوان تاییدی بر اعمال و اندیشه‌های خود بکار می‌بردند. قرن نهم هجری از منظر دگرگونی‌های اجتماعی رخ داده در ایران حائز اهمیت بسیاری است. ...
بیشتر
کتیبه‌های قرآنی در ابنیه اسلامی متناسب با نیاز زمان و کاربرد بنا انتخاب می‌شدند و تحولات اجتماعی نقش به سزایی در انتخاب آیات برای کتیبه‌ها داشت. چنانچه حکام و سازندگان بناها این کتیبه‌ها را به عنوان تاییدی بر اعمال و اندیشه‌های خود بکار می‌بردند. قرن نهم هجری از منظر دگرگونی‌های اجتماعی رخ داده در ایران حائز اهمیت بسیاری است. روی کار آمدن ترکمانان قراقویونلو که منجر به تقویت جریان گرایشهای شیعی در جامعه ایران گردید و در نهایت کار صفویان را برای رسمی شدن تشیع در ایران هموار کرد از جمله مهمترین این تحولات است. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال است که آیات در کتیبه‌های مسجد کبود بر چه اساسی انتخاب و استفاده شده و بازنمودی از چه اندیشه-ها یی در دوره خود است؟ برای پاسخ به سوال از روشهای توصیفی – تحلیلی و تاریخی – تفسیری استفاده شد. نتایج نشان میدهد که تلاش شده است از آیات در جهت ارائه آراء دینی و معنوی، تایید قدرت حاکم و نیز در برخی موارد مفاهیم متصوفه استفاده شود، در این مقاله ضمن بررسی آیات قرآنی بکار رفته در کتیبه‌ها به تحلیل مفاهیم آنها در بستر تحولات تاریخی و چرایی استفاده از این آیات پرداخته خواهد شد.
پژوهشی
فاضله میرغفوریان؛ مریم برادران حقیر
چکیده
پژوهش حاضر بر اساس گزاره‌های استخراج شده از آیات مبارکه سورة مزمل به بررسی الزامات ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می‌پردازد. برای تحقق این هدف، سورة مزمل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر مدل باردن واکاوی شده است. بدین‌ترتیب که پژوهشگران ضمن غور در آیات و مراجعه به تفاسیر، مضامین اصلی و فرضیه‌های بحث خود را شکل داده و سپس ...
بیشتر
پژوهش حاضر بر اساس گزاره‌های استخراج شده از آیات مبارکه سورة مزمل به بررسی الزامات ایفای مسئولیت‌های اجتماعی می‌پردازد. برای تحقق این هدف، سورة مزمل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر مدل باردن واکاوی شده است. بدین‌ترتیب که پژوهشگران ضمن غور در آیات و مراجعه به تفاسیر، مضامین اصلی و فرضیه‌های بحث خود را شکل داده و سپس با دقت در آیات و کدگذاری عبارات، در پی کشف معانی پنهان و روابط بین آنها برآمدند. یافتههای پژوهش در سه مؤلفة اصلی: سازوکار ایفای مسئولیتها، دلایل لزوم ارتباط با موجود برتر و کنش مناسب در مقابل مخالفان هویدا شدند. تحلیل یافتهها حاکی از آن است که سورة مبارکة مزمل به دغدغة اصلی انسانهای مسئولیتپذیر در یافتن یک سازوکار قابلاعتماد برای انجام مسئولیت‌های اجتماعیشان، پاسخ میدهد و در این رابطه سازوکارهای حداکثری و حداقلی را پیشروی آنها قرار داده است و بر واقعانگاری موانع طبیعی تأکید میورزد و ضمن توصیه به کنش مناسب برای رفع موانع و مخالفتها، در همة این مراحل لزوم ارتباط با موجود برتر را با ذکر دلایل برمیشمرد.
