نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد ، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

1022034/isqs.2021.38292.1827

چکیده

یکی از جلوه‌های اعجاز قرآن کریم، تصویرپردازی است که قاعده اساسی سبک قرآن و ابزار برجسته در بیان محسوسات، امور ذهنی، معانی انتزاعی و مفاهیم والای دینی است و به الفاظ و عبارات جلوۀ زیبایی می‌بخشد و سرشار از حرکت و پویایی و حیات است که به عمق جانها نفوذ می‌کند. یکی از مسائل اعتقادی بنیادین مسلمانان، قیامت است که مفهومی انتزاعی است و در قرآن کریم به گونه‌های مختلف به تصویر کشیده شده است؛ در این پژوهش، نگارندگان برآنند تا با روش توصیفی – تحلیلی، مفهوم قیامت در سورۀ انشقاق را واکاوی کنند و به این پرسش‌ها پاسخ دهند که تصویر معنای حسّی و انتزاعی مفهوم قیامت در سورۀ انشقاق چگونه جلوه‌گر می‌شود؟ کارکرد تصاویر و بسامد آنها چگونه است؟ یافته‌ها حاکی از آن است که تصویر معنای حسّی و انتزاعی مفهوم قیامت در این سوره در قالب عناصر مختلف نمود یافته، ضمن تأثیرگذاری، هدف موردنظر را به مخاطب القا می‌نماید و کارکردهای آن، ضمن تبیین مفاهیم، با بافت آیات و عبارات درارتباط است و کارکرد روانی و کارکرد هنری بیشترین بسامد را دارا هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reading the image of the sensory and abstract meaning of the concept of resurrection in Surah Al-Inshiqaq

نویسندگان [English]

  • vafa mahfouzi mousavi 1
  • Seyed Hosain Seyedi 2
  • Amir Moqaddam Mottaqi 3

1 Department of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.

2 Professor of Arabic Language and Literature. Department of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.

3 Associate Professor of Arabic Language and Literature. Department of Arabic Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Literature and Humanities. Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.

چکیده [English]

One of the manifestations of the miracle of the Holy Quran is illustration, which is the basic rule of the style of the Holy Quran and a prominent tool in expressing feelings, mental affairs, abstract meanings and sublime religious concepts. The depth of souls penetrates. One of the fundamental beliefs of Muslims is the resurrection, which is an abstract concept and is depicted in the Holy Qur'an in different ways; In this research, the authors intend to investigate the concept of resurrection in Surah Al-Inshiqaq with a descriptive-analytical method and answer the questions: How is the image of the sensory and abstract meaning of the concept of Resurrection in Surah Al-Inshiqaq manifested? What is the function of images and their frequency? The findings indicate that the image of the sensory and abstract meaning of the concept of resurrection in this surah is manifested in the form of various elements, while influencing, inducing the intended purpose to the audience and its functions, while explaining the concepts, are related to the context of verses and phrases. Psychology and artistic function have the highest frequency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Image
  • Sensory
  • Abstract
  • Resurrection
  • The Holy Quran
قرآن کریم.
ابن‌عاشور، محمد الطاهر ابن محمد (1984)، التحریر و التنویر، التونس: الدار التونسیه للنشر.
ابن‌فارس، احمد (بی‌تا)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام هارون، بیروت: دارالجیل.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (بی‌‌تا)، لسان‌العرب، القاهرة: دار المعارف.
احمد الراغب، عبدالسلام (1387 ش)، کارکرد تصویر هنری در قرآن کریم، تهران: سخن.
بسام ساعی، أحمد (۱۹۸۴)، الصورة بین البلاغة و النقد، القاهرة: مطبعة السعاده.
بکری، شیخ امین (1400 ق)، التعبیر الفنی فی القرآن، دار الشروق.
جاحظ، عمرو بن بحر (۱۹۴۸)، الحیوان، تحقیق عبدالسلام هارون، قاهره: مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان (۱۹۵۴)، اسرار البلاغة، اسطانبول: طبع هلموت ریتر.
دهقانی فارسانی، یونس (۱۳۸۷)، «ساختار سورة انشقاق»، فصل‌نامة بلاغ مبین، بهار، ش ۱۴.
سیدرضی، ابوالحسن محمد بن حسین (1407 ق)، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سیدی، سیدحسین (1390)، زیبایی‌‌شناسی آیات قرآن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سیدی، سیدحسین (1387)، «مؤلفه‌‌های تصویر هنری در قرآن»، فصل‌نامة اندیشة دینی دانشگاه شیراز، پیاپی ۲۷، تابستان.
الصافی، محمود بن عبدالرحیم (1418 ق)، الجدول فی إعراب القرآن، الناشر: دمشق: دارالرشید؛ بیروت: مؤسسة الإیمان.
طالقانی، سیدمحمود (1362)، پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌‌ای قائمیة اصفهان.
الطبرسی، فضل بن حسن (1415 ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، التحقیق و التعلیق: لجنه من العلماء و المحققین الأخصائیین، لبنان: بیروت، المطبعه: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
عبدالعزیز شادی، محمد ابراهیم (۱۹۹۱)، الصورة بین القدماء و المعاصرین، القاهره: مطبعة السعادة.
عصفور، جابر احمد (۱۹۹۲)، الصورة الفنیة فی التراث النقدی و البلاغی، المرکز الثقافی الغربی، الدارالبیضاء.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1395)، سبک‌‌شناسی، نظریه‌‌ها، رویکردها، و روش‌‌ها، تهران: سخن.
قرشی، سیدعلی‌‌اکبر (۱۳۷۱)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
قطب، سیدإبراهیم حسین (بی‌‌تا)، التصویر الفنی فی القرآن، مصر: مکتبه القرآن.
قطب، سیدإبراهیم حسین (1417 ق)، تفسیر فی ظلال القرآن، القاهرة: دارالشروق.
قطب، سیدابراهیم حسین (۱۳۴۹)، دورنمای رستاخیز در ادیان پیشین و قرآن، ترجمه و پژوهش غلام‌رضا خسروی حسینی، تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
محمدقاسمی، حمید (۱۳۸۶)، «جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن»، صحیفة مبین، ش ۴۰.
موسوی‌لر، اشرف‌‌السادات و سپیده یاقوتی (1394)، «تبیین جلوه‌‌های تصویری آیات قرآن با تکیه بر نظریۀ هنری سیدقطب»، جلوۀ هنر، پاییز و زمستان، ش 14.
هاوکس، ترنس (1380)، استعاره، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
یاسوف، احمد (1388)، زیباشناسی واژگان قرآن، ترجمة سیدحسین سیدی، تهران: سخن.