نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه دین‌پژوهی، دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب

2 پژوهشگر پسادکتری مطالعات قرآنی، مرکز الاهیات اسلامی دانشگاه پادربورن

چکیده

مروری بر آثار پرشمار مقایسه‌ای قرآن و کتاب مقدس در ایران نشان می‌دهد که بسیاری از آنها با معیارهای لازم فاصله دارند و به‌ندرت می‌توان پژوهشی را مشاهده کرد که در چارچوب معیارها و ملاک‌های پژوهش مقایسه‌ایِ علمی قرار بگیرد. برای بررسی مسائل موجود در این آثار و ارائه راهکارهایی برای حل آنها، در این پژوهش تمام مقالاتِ منتشر شده در زمینه مقایسه قرآن و کتاب مقدس در ده سال اخیر (دهة 1390) را در مجلات علمی‌-پژوهشی و نیز سه مجله تخصصی در این زمینه (هفت‌آسمان، مطالعات تطبیقی قرآن کریم و متون مقدس، و الاهیات تطبیقی) بررسی می‌کنیم. در جریان بررسی به این نتیجه رسیدیم که می‌توان آسیب‌های موجود را در دو گروه کلی دسته‌بندی کرد: ۱. اشکالاتی که در کلیت مطالعات تطبیقی یافت می‌شوند، مانند عدم التفات به نوع مقایسه،بی‌مسئلگی، تحصیل حاصل بودن، عدم تبیین وجه انتخاب طرفین مقایسه، روشن نکردن روش تحلیل یا یکسان گرفتن مفاهیم غیریکسان؛ ۲. اشکالات مختص به مطالعات قرآن و کتاب مقدس که یا ناشی از عدم شناخت کافی از متون است یا از فهم نادرست حاصل می‌شود و یا انتخاب نادرست آیات را دربردارد.همه این موراد با ذکر مثال‌هایی ملموس توضیح داده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Studies of the Qur'an and the Bible: Problems and Solutions

نویسندگان [English]

  • Fatima Tofighi 1
  • Mohammad Haghani Fazl 2

1 Religious Studies, Faculty of Religions, University of Religions

2 Postdoctoral fellow in Qur'anic Studies, Center for Islamic Theology, University of Paderborn

چکیده [English]

A survey of the numerous works of comparative studies of the Bible and the Qur'an in Iran shows that they are far from the necessary criteria  and there is seldom a research that can fit within appropriate academic comparative frameworks. To study the problems in these works and to offer solutions for them, we are reviewing all the peer reviewed articles published on a comparative scriptural study in the last ten years. We found out that the problems can be categorized in two groups: 1) Those found in all comparative works in religious studies, such as not clarifying the kind of comparison, starting with a non-problem, begging the quesiton, the ambiguity of the reason for the selection of the items, not stating the method of analysis,, or assuming the identity of non-identical concepts; and 2) those only existing in scriptural studies, such as the lack of knowledge of the text, offering a non-accurate understanding of the text,, and incorrect selection of the passages. These problems will be explained using tangible examples from the articles studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative Studies. Comparative Theology
  • Exegesis
  • Interreligious Dialogue
  • Methodology of Exegesis
آرمسترانگ، کارن (۱۳۸۵)، تاریخ خداباوری: ۴۰۰۰ سال جست‌وجوی یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمۀ بهزاد سالکی و بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
آقایی‌ میبدی، احمد و امیرعباس مهدوی‌فرد (۱۳۹۸)، «رفتار مسلمانان و مسیحیان در فتح اندلس و جنگ‌های صلیبی: انعکاس نگاه قرآن و کتاب مقدس به برخورد با دشمنان در جنگ»، معرفت ش ۲۶۰.
اشرفی، عباس و فاطمه قربانی (۱۳۹۰)، «مسیح‌شناسی در قرآن و عهد جدید»، پژوهش‌های قرآنی، ش ۶۵ و ۶۶.
پیترز،‌ فرانسیس ادوارد (۱۳۸۴)، یهودیت، مسیحیت، اسلام، ترجمۀ حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های ادیان و مذاهب.
توحیدی‌فرد، محمدحسین و ابراهیم نوری (۱۳۹۴)، «جایگاه عفو و گذشت در ادیان اسلام و مسیحیت (مطالعۀ موردی در قرآن کریم و کتاب مقدس مسیحیان)»، تغییرات اجتماعی ـ فرهنگی ش ۴۶.
توفیقی، حسین (۱۳۹۵)، تفسیر پنج موضوع قرآنی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
توفیقی، فاطمه (۱۳۹۰)، «مفهوم ”فرزندان خدا“ در کتاب مقدس و قرآن مجید»، هفت آسمان، ش ۵۰.
حسینی، سیدحسام‌الدین (۱۳۹۱)، «نقش فرشتگان در تدبیر جهان در قرآن و عهدین»، ادیان و عرفان، ش ۲.
حقانی‌فضل، محمد (1400)، تأثیر گفت‌وگوی ادیان بر تفسیر متون مقدس، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب (دردست انتشار).
زروانی، مجتبی و ابراهیم موسی‌پور (۱۳۸۴)، «نبوت در دین‌های یهود و مسیحیت (براساس کتاب مقدس)»، اسلام‌پژوهی، ش ۱.
سرشار، مژگان (۱۳۹۴)، «داستان هابیل و قابیل در تفاسیر اسلامی: نمونه‌ای از کابرد ادبیات کتاب مقدس برای فهم مبهمات قرآن کریم»، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، ش ۵۷.
سمنون مهدی، مرتضی و سمیه امینی کاظمی (۱۳۹۶)، «مقایسۀ مکالمات خداوند و پیامبران در قرآن و عهد عتیق»، پژوهشنامۀ معارف قرآنی، ش ۲۹.
شبانی، اعظم‌سادات و سهیلا جلالی کندری (۱۳۹۶)، «توصیفات قرآن کریم و کتاب مقدس یهودیان از دشمن»، انسان‌پژوهی دینی، ش ۳۸.
شبانی، اعظم‌سادات، سهیلا جلالی کندری، و لیلا هوشنگی (۱۳۹۵)، «تعامل با بیگانگان از منظر کتاب مقدس عبری، تلمود و قرآن کریم»، معرفت ادیان، ش ۲۷.
صادق‌نیا، مهراب (۱۳۹۷)، «الاهیات تطبیقی: تلاشی برای توسعۀ فهم متون مقدس»، مطالعات تطبیقی قرآن کریم و متون مقدس، ش ۱.
صالح، سیدمحمدحسن (۱۳۹۷)، «بررسی تطبیقی مکان‌ها و زمان‌های مقدس در قرآن و کتاب مقدس»، معرفت، ش ۲۴۷.
طباطبایی، محمدعلی و محمدعلی مهدوی راد (۱۳۹۷)، «تاریخ ‌انگارۀ تحریف بایبل در مجادلات مسیحی ـ اسلامی»، تاریخ اسلام، ش ۱۹.
کدکنی، هاشم و محمد فاکر میبدی (۱۳۹۷)، «بررسی تطبیقی انتخاب طالوت به‌عنوان پادشاه بنی‌اسرائیل در تفسیر قرآن و عهد عتیق»، مطالعات تفسیری، ش۳۳.
العکیلی، فاطمه (1394)، «بررسی حاکمیت زن از نگاه عهد قدیم و قرآن کریم با تکیه بر داستان ملکۀ سبا»، هفت آسمان، ش 65-66.
غفوری‌نژاد، محمود و مرضیه رسول‌خانی شهنانی (۱۳۸۸)، «مقایسۀ تطبیقی مجازات در ”متون“ یهود و اسلام، در سه جرم قتل، زنا، سرقت»، فقه و تاریخ تمدن، ش ۲۲.
قهرمانی مقبل، علی‌اصغر (۱۳۹۰)، «دلالت‌های معنایی ”قرن“ در زبان عربی و عبری و ارتباط آن با ”ذوالقرنین“ در قرآن کریم و کتاب مقدس»، پژوهشنامۀ نقد ادب عربی، ش ۲.
کاظمی‌راد، رضا، مهراب صادق‌نیا، و احمدرضا مفتاح (۱۳۹۷)، «اخلاق فرجام‌شناسانه؛ مقایسۀ اخلاق معطوف به آخرت در قرآن و کتاب مقدس با تأکید بر شیعه و کاتولیک»، عصر آدینه، ش ۲۶.
کاوه، محمد (۱۳۹۱)، «شفاعت عقوبت و نجات در قرآن و عهدین»، پژوهش‌های اعتقادی و کلامی، ش ۸.
کمیجانی، داوود و روشنک کاظمی مقدم (۱۳۹۷)، «بررسی تطبیقی حرمت نوشیدن شراب در قرآن کریم و عهدین»، مطالعات تطبیقی قرآن‌پژوهی، ش ۶.
محسنیان راد، مهدی و محسن الویری (۱۳۹۱)، «بررسی و تحلیل ضمانت‌های اجرایی منفی در تورات، انجیل و قرآن کریم»، اندیشۀ نوین دینی، ش ۲۸.
محسنیان راد، مهدی و محمدهادی همایون (۱۳۹۷)، «هنجارهای مرتبط با پیامبران در سه کتاب مقدس»، دین و ارتباطات، ش ۵۴.
محسنیان راد، مهدی و ناصر باهنر (۱۳۹۰)، «هنجارهای مرتبط با مکان‌ها و زمان‌های مقدس در سه کتاب مقدس»، الاهیات تطبیقی، ش ۵.
مصلایی پوریزدی، عباس و مرتضی قاسمی حامد (۱۳۹۳)، «بررسی تطبیقی فضایل اخلاقی و ویژگی‌های حضرت یوسف علیه‌السلام در قرآن کریم و تورات»، آموزه‌های قرآنی، ش ۲۰.
نعمتی پیرعلی، دل‌آرا (۱۳۹۲)، «”عهد“ در کتاب مقدس و قرآن کریم»، معرفت ادیان، ش ۱۴.
وحیدی، شهاب‌الدین و کبری بشیری‌نیا (۱۳۹۵)، «بررسی تطبیقی معاد در قرآن و عهدین»، کتاب قیم، ش ۱۴.
وصفی، محمدرضا و سیدروح‌الله شفیعی (۱۳۹۲)، «”نبی“ و ”رسول“ در کتاب مقدس و قرآن»، مطالعات تاریخ اسلام، ش ۱۸.
 
Hirschberg, Haim Z'ew (2006), “Eschatology”, Encyclopedia Judaica, Fred Slonik and Michael Berenbaum (eds.), Detroit: Thomson Gale.