نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، مربی آموزشی و عضو هیئت علمی مرکز زبان دانشگاه امام صادق(ع) . تهران، ایران.
2 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
چکیده
زیستن به سبک زندگی توحیدی که اساس آن ایمان به یگانگی خداوند و معاد باشد و رفتارهایی بر مبنای چنین باوری صورت پذیرد، همان قدم‌نهادن در صراط مستقیم و یک اصل برای انسان‌های خدامحور است. یکی از کلیدواژه‌های فهم این سبک از زندگی در قرآن واژهٔ «آیه/آیات» است. مطالعهٔ معناشناختی این واژه با رویکرد معناشناسی ساختگرا و با بهره‌گیری از روابط هم‌نشینی و جانشینی نشان می‌دهد که معنای اصلی آیه در قرآن «نشانه و علامت» است که مصادیقی چون آیات اصطلاحی قرآن و آیات آفاقی و انفسی را دربر می‌گیرد. همچنین با درکنارهم قراردادن این آیات، به این نتیجه می‌رسیم که برای راهیابی به یک سبک زندگی توحیدی، باید مسیری شش‌مرحله‌ای را طی کنیم که حاصلش تفصیل «ایمان و عمل صالح» مورد تأکید قرآن است. بررسی واژهٔ آیه در قرآن کریم نشان می‌دهد که صراط مستقیم تنها عبادت نیست، همچنانکه علوم الهی و توحیدی منحصر در علوم قرآنی، تفسیری و روایی نیست. بر این اساس علاوه‌بر آیات اصطلاحی، توجه به آیات آفاقی و انفسی نیز به همان اندازه ضروری است؛ بنابراین وظیفهٔ ماست که قوانین و سنتهای پدید‌ه‌ها را کشف کنیم تا بدین‌وسیله به اوامر قرآن ارج نهیم و علاوه بر شکر نعمات الهی، در صراط مستقیم گام برداریم.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A reflection on the monotheistic lifestyle based on the semantics of the word "ayeh" in the Holy Quran
نویسندگان [English]
- mahdi nouriafshan 1
- hamed fotovat ahmadi 2
1 Ph.D. in Qur'an and Hadith Sciences, Instructor and Member of the academic faculty of Imam Sadiq University. Tehran, Iran.
2 Master's student of Quranic Studies, Institute of Human Sciences and Cultural Studies, Tehran, Uran.
چکیده [English]
Living a monotheistic lifestyle based on belief in the oneness of God and the resurrection, and behaving according to such a belief, is the same as stepping on the straight path and a principle for God-centered human beings. One of the key words for understanding this way of life is "ayeh". The semantic study of this word shows that the main meaning of the verse in the Qur'an is "sign and symbol" which includes examples such as idiomatic verses of the Qur'an and horizon and soul verses. Also, we come to the conclusion that in order to lead to a monotheistic lifestyle, we must follow a path that results in the elaboration of "faith and righteous deeds". Examining the word verse in the Holy Qur'an shows that the straight path is not only worship, just as the divine and monotheistic sciences are not limited to the Qur'anic, interpretive and narrative sciences. in addition to the idiomatic verses, it is equally necessary to pay attention to the horizon and soul verses; it is our duty to discover the laws and traditions of the phenomena in order to respect the Qur'an and walk in the straight path.
کلیدواژه‌ها [English]
- ayeh
- lifestyle
- monotheism
- straight path
- science
قرآن کریم
- آذرتاش آذرنوش، (۱۳۹۹ش)، مدخل «آیه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، به آدرس: آیهorg.ir/fa/article/258806/.
- ابن درید، محمد بن حسن، (1988م)، جمهرة اللغة، بیروت، دار العلم للملایین.
- ابن سیده، علی بن اسماعیل، (۱۴۲۱ق)، المحکم والمحیط الأعظم، بیروت، دارالکتب العلمیة.
- ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، (۱۴۲۲ق)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت، دارالکتب العلمیة.
- ابن فارس، أحمد بن فارس، (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الأعلام الإسلامی.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چ3.
- ایزوتسو، توشیهیکو، (۱۳۶۱ش)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- بی‌یرویش، مانفرد، (۱۳۷۴ش)، زبان‌شناسی جدید، ترجمه محمدرضا باطنی، تهران، آگاه.
- پاکتچی، احمد، (۱۳۹۱ش)، جزوه گنج‌واژهٔ قرآن کریم، ساختار معنایی براساس یک رابطهٔ شبکه‌ای، مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق(ع).
- پالمر، فرانک، (۱۳۷۴ش)، نگاه تازه به معناشناسی، ترجمه کورش صفوی، تهران، نشر مرکز.
- جفری، آرتور، (۱۳۸۶ش)، واژه‌های دخیل در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، مشهد، انتشارات توس، چ۲.
- جوهری، إسماعیل بن حماد، (1376ق)، الصحاح؛ تاج اللغة وصحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم.
- رشیدرضا، محمد، (۱۹۹۰م)، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، مصر، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
- رهنما، هادی، (۱۳۸۲ش)، معناشناسی نام‌های معاد در قرآن کریم، دانشگاه امام صادق(ع)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
- روبینز، آر، اچ، (۱۳۷۰ش)، تاریخ مختصر زبان‌شناسی، ترجمه علی‌محمد حق‌شناس، تهران، نشر مرکز.
- زمخشری، محمود، (۱۴۰۷ق)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، چ۳.
- ساغروانیان، جلیل، (۱۳۶۹ش)، فرهنگ اصطلاحات زبان‌شناسی: موضوعی-توصیفی، ترجمه کورش صفوی، مشهد، انتشارات نشر نی.
- سلمان‌نژاد، مرتضی، (۱۳۹۱ش)، معناشناسی تدبر در قرآن کریم با سه رویکرد ساختاری، ریشه‌شناسی و تاریخ انگاره، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، استاد راهنما احمد پاکتچی، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
- صاحب، اسماعیل بن عباد، (1414ق)، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتب.
- صفوی، کورش، (۱۳۷۹ش)، درآمدی بر معناشناسی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، انتشارات سوره مهر.
- ---------- (۱۳۸۶ش)، آشنایی با معناشناسی، تهران، پژواک کیوان.
- طالقانی، سیدمحمود، (۱۳۶۲ش)، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، چ۴.
- طبرسی، فضل بن حسن، (۱۳۷۲ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمدجواد بلاغی، تهران، ناصرخسرو، چ۳.
- طباطبایی، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم، چ۵.
- طریحی، فخر الدین بن محمد، (1375ش)، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، چ۳.
- عبدالباقی، محمدفؤاد، (۱۳۶۴ق)، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، قاهره، دارالکتب المصریة.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409ق)، کتاب العین، قم، هجرت.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیة.
- قائمی‌نیا، علیرضا، (۱۳۹۹ش)، معناشناسی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- قاسم‌پور، محسن و سلمان‌نژاد، مرتضی، (۱۳۹۱ش)، معناشناسی تدبر در قرآن کریم با تکیه بر روابط هم‌نشینی و جانشینی، صحیفه مبین، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، شماره۵۲، صص۱۰۳-۱۲۴.
- قرطبی، محمد بن احمد، (۱۳۶۴ش)، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصرخسرو.
- گندمکار، راحله، (۱۳۹۶ش)، آشنایی با معناشناسی ساختگرا، تهران، نشرعلمی.
- گیررتس، دیرک، (۱۳۹۳ش)، نظریه‌های معناشناسی واژگانی، ترجمه کورش صفوی، تهران، نشر علمی.
- لسانی فشارکی، محمدعلی، اکبری‌راد، طیبه، (۱۳۸۶ش)، کاربرد روشهای معناشناسی در قرآن کریم، فصلنامه علمی‌پژوهشی صحیفه مبین، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، شماره۳۹، صص۶۲-۷۷.
- محمدی لایینی، محمدباقر و حسینی کارنامی، سیدحسین، (۱۳۹۳ش)، بررسی مؤلفه‌ها و امتیازات سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن و حدیث، ساری، الاهیات قرآنی، شماره۲، صص۹۱-۱۰۶.
- مختارعمر، احمد، (۱۳۸۵ش)، معناشناسی، ترجمه حسین سیدی، مشهد، انتشارات فردوسی مشهد.
- مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر.
- مشکور، محمدجواد، (۱۳۵۷ش)، فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
- مکارم شیرازی، ناصر، (۱۳۷۴ش)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
- نجفیان، آرزو، عامری، حیات و قیومی، صدیقه، (۱۳۸۹ش)، نگاهی نشانه‌شناختی به واژهٔ آیه در قرآن کریم، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، شماره۱۰، صص۱۷۵-۲۰۳.
)