نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان

10.22034/isqs.2023.43318.2062

چکیده

در تحلیل یک متن ادبی، اجزای مهم آن و نحوه کارکرد آن اجزا در متن قابل کشف است. در مقاله حاضر که حاصل بخشی از تحقیق گسترده ای درباره سوره احزاب می باشد، این سوره به عنوان یک متن مستقل و تام بر اساس قواعد تحلیل متن ادبی مورد بررسی قرار گرفته است.
 موضوع محوری سوره احزاب که با توجه به قواعد تحلیل متن، تعیین شده است، اطاعت از خدا و رسول است و لذا لفظ کلیدی سوره نیز اطاعت است و الفاظ نظیر اطاعت همچون تبعیت، تسلیم و قنوت نیز در صدد القای پیامهایی مرتبط با اطاعت هستند. غرض این سوره اصلاح سبک زندگی مؤمنین در سایه اطاعت از خدا، رسول و مطهرین از رجس است از این رو در ضمن تناسب کاملی که میان آیات وجود دارد، افراد مطاع و مورد تأیید الله معرفی شده‌اند. در این تحقیق بر اساس واژه کلیدی اطاعت، سیاق‌های سوره احزاب مورد تحلیل قرار گرفته که علاوه بر اثبات انسجام سوره، حاصل و نتیجه اطاعت از مطاع‌های ایمانی و غیر ایمانی نیز به دست آمده است.  پژوهش‌های انجام شده در سوره احزاب تاکنون با چنین شیوه‌ای به تحلیل این سوره نپرداخته‌اند و از این جهت، نوآوری برای این پژوهش محسوب می‌شود

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of three stories of the Quran based on the operational model of Pedam

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Mohammadi 1
  • ABBAS EGHBALY 2
  • maryam Jalaei Peykani 3
  • Hossein Imanian 4

1 PhD student in Arabic Language and Litrature, Faculty of Foreign Languges, University of Kashan

2 Ph.D. in Arabic Language and Litrature, Professor of of the Department of Foreign Languges , University of Kashan

3 - Ph.D. in Arabic Language and Litrature, Professor Associate of of the Department of Foreign Languges , University of Isfahan

4 Ph.D. in Arabic Language and Litrature Professor Associate of of the Department of Foreign Languges , University of Kashan

چکیده [English]

The suitability of the stories of the Qur'an with the culture of the time of the revelation of the Qur'an is one of the things that can be achieved through the analysis of critical discourse. In the present research, based on the model of Padam, and with the descriptive-analytical method of discourse as an example of two Quranic short stories (the crime worship of the time of Abraham, he considers the hundred-year dream of Uzir and compares it with the critical discourse of idolatry culture and the denial of resurrection at the time of revelation of the Qur'an are studied. Among the achievements of this research is that the subject of these stories are the same deviant issues of the age of revelation about oneness,polytheism and resurrection, which shows the similarity in adopting the way of the polytheists in imitating the way of the fathers. and the ancestors in believing in earthly and heavenly gods and denying the resurrection and not believing in God’s power to restore the dead  in different periods of history. The purpose of telling these stories is to prove the similarity of people's beliefs in the issue of monotheism and resurrection and to convince the audience with a simple statement. Also, to present a visual image of the resurrection Ma'adum lies in the expression of the hundred-year-old dream of Uzir, to answer the naysayers of the ResurrectionAlso, the teaching of emigration in emergency situations to the Prophet and his followers is in telling the story of the Companions of the Cave.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Text analysis
  • Surah Al-Ahzab
  • central topic
  • obedience
  • thematic coherence
*قرآن کریم
آیت‌اللهی، حبیب و محمد علی خبری و محمود طاووسی و سید حبیب‌الله لزگی(1386). تحلیل عناصر داستانی قصه یوسف در قرآن، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 7، صص:1-20.
ابراهیمی، ابراهیم ومجید زیدی جودکی(1397). بررسی وتحلیل نقطه اتصال واشتراک داستانهای سوره کهف، فصلنامه پژوهشهای ادبی قرآنی، سال ششم، شماره 4، صص: 115-95.
إبن عاشور، محمد طاهر(1420). التحریر والتنویر. بیروت: انتشارات مؤسسه التاریخ العربی.
أبوشادی، مصطفی عبدالسلام( 1992). الحذف البلاغی فی القرآن. القاهره: مکتبة القرآن.
الأنصاری، جمال الدین بن هشام(1979). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. محقق: الدکتور مازن المبارک ومحمد علی حمدالله، الطبعه الخامسه، بیروت: دار الکتب العلمیة.
الحوفی، احمد محمد (1393). الحیاة العربیة من الشعر الجاهلی، الطبعه الثالثه، بیروت: دار القلم.
الدسوقی، مصطفی محمد عرفه(1971). حاشیة الدسوقی علی مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، بیروت: دار الکتب العلمیة.
بشیر، حسین(1395). کاربرد تحلیل گفتمان در فهم منابع دینی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بشیرحسن و محسن رجبی و مرضیه تالی طبسی(1399). تحلیل گفتمان آیه تبلیغ در خطبه غدیر به روش عملیاتی تحلیل گفتمان پدام، فصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال 13، شماره 2، صص:107-128-
بشیر، حسن (1400). فرایند ساخت معنا در تحلیل گفتمان یا روش پدام با مطالعه موردی بیداری اسلامی، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 106، صص: 48-31.
بهرام‌پور، شعبانعلی و محمد رضا تاجیک (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
جوادی آملی، عبدالله.(1387ش). تفسیر تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
حقی بروسوی، اسماعیل. (بیتا). روح البیان. بیروت: دار الفکر.
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض القرآن. بیروت: دار الکتب العربی.
سیدقطب، ابراهیم شاذلی (1412). فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
 
طباطبایی، سید محمد حسین.( 1417). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1360). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
علی، جواد (1477). المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، جامعة بغداد: منشورات شریف رضی.
عرفان، حسن. (1412). کرانه‌ها (شرح مختصر المعانی). تهران: مؤسسه انتشارات هجرت.
فرزانه،سید بابک(1389). صور جمال در ساختار جمله‌های مجهول در قرآن، مجله مطالعات تاریخی قرآن وحدیث، شماره 47، صص:86-105.
قهرمانی،علی و صدیقه حسینی وآرزو شیدایی(1396). قاعده‌افزایی تکرار فعل قال در راستای تبدیل آن به الگوی گفت وگو در قرآن، پژوهشهای قرآنی، دوره بیست و دوم، شماره 2، صص:113-90.
محمد یوسف، عبدالکریم (2007). أسالیب الإستفهام فی القرآن، دمشق: مکتبة الغزالی.
مسبوق، سید مهدی و رسول فتحی مظفری و گلاویژ علیزاده(1395). تأثیر داستانهای قرآن بر سلامت روان( مطالعه موردی داستانهای سوره کهف). تحقیقات علوم قرآن وحدیث،  سال سیزدهم، شماره 2، صص:185-208.
معارف، مجید (1378). نگاهی به قصه، اهداف و ویژگی­های آن در قرآن، بصیرت وتربیت اسلامی، شماره 20، صص:154-132.
مطیع، مهدی ورضا شکرانی و هدی صادق زادگان(1390). بررسی روش گفتمان کاوی وچگونگی کاربست آن در مطالعات قرآنی، فصلنامه پژوهش، شماره 1، صص: 122-93.
مهدوی، سیدسعید(1381). قصه و نکات تربیتی آن در قرآن. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب. 
نجاریان، ماجد(1395). الدلالة الصوتیة فی القرآن الکریم. نجف: انتشارات کتابنامه.
ون‌دایک، تئون (1387). نظرات و ایدئولوژی­ها در مطبوعات. مترجم: زهرا حداد و کوثر شهنی، نشریه رسانه، شماره4، صص 85-118.
هاشمی، احمد(1384). جواهر البلاغه. چاپ پنجم. قم: حوزه علمیه.
یار محمدی، لطف الله(1383).گفتمان شناسی رایج انتقادی. تهران: انتشارات هرمس.