نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم دانش ¹
• فرامرز جلالت ²

¹ استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

² استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

چکیده

نقش قرآن کریم در تکوین ادبیات و تمدّن اسلامی-ایرانی انکارناپذیر است. از نمونه‌های این تأثیر، بازتاب قرآن کریم در محتوا، فرم و زبانِ قابوس‌نامه است که موجب غنای آن از جنبه‌های مختلفی شده‌است. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی، با ارائة شواهد متنی به بررسی روابط بینامتنی قرآن کریم و قابوس‌نامه بر اساس نظریِة ژرار ژُنت پرداخته، به این نتایج دست‌یافته‌ که وفور موضوعات، حکمت‌ها، تمثیلات و واژگان قرآنی در قابوس‌نامه نشان‌دهندة تأثیرِ محتوایی، ادبی، سبکی و زبانی قرآن کریم و استفادة بجای عنصرالمعالی از آن‌ها در اثر خویش است. وی در تبعیّت از شیوة تعلیمی-تربیتی جهان‌شمول قرآن کریم با وجود مخاطب قراردادن فرزندش، با ایجاد تنوّع زبانی، فرهنگی و موضوعی، کلّ ابناء بشر را مخاطب قرارداده، از معارف قرآن بهره‌مند کرده‌است. او از آموزه‌های حکمت‌آمیز قرآن کریم به تناسب ابواب، موضوعات و مخاطبان، به شیوه‌های گوناگون بینامتنی استفاده و آن‌ها را به زبانی ساده و تأثیرگذار بیان‌کرده‌است. رابطة کلانِ قابوس‌نامه با قرآن کریم، اخذ، تداوم و اشاعة آموزه‌هایِ آن است. این کتاب به عنوان متنی برجسته در فرهنگ و ادب اسلامی، نقشی رسانه‌ای در انتقال ادبی و هنری آموزه‌های اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی قرآن کریم به فارسی زبانان ایفاکرده‌است.

کلیدواژه‌ها

• بینامتنیّت
• مفاهیم
• عناصر
• قرآن کریم
• قابوس‌نامه
• ژُنت

موضوعات

• مطالعات قرآنی

عنوان مقاله [English]

Intertextual Analysis of Reflection of Quranic Concepts and Elements in Qaboosnameh Based on Gerard Genette's Theory

نویسندگان [English]

• Ebrahim Danesh ¹
• Faramarz Jalalat ²

¹ Assistant Professor, Department of Persian Language & Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

² Assistant Professor, Department of Persian Language & Literature, Ardabil branch, Islamic Azad university, Ardabil

چکیده [English]

Quran's role in the development of Islamic-Iranian literature and civilization is undeniable. An example of this influence is the reflection of the Quran in the content, form, and language of Qaboosnameh led to its richness in many aspects. This paper has investigated intertextual relationships of the Quran and Qaboosnameh in a descriptive-analytical method based on Gerard Genette's theory, and by providing textual evidence, has concluded that the abundance of Quranic themes, wisdom, allegories, and vocabulary in Qaboosnameh indicates the literary, stylistic and linguistic influence of Quran and Onsorolma’ali’s proper use of them in his work. In compliance with the universal educational method of the Quran, despite addressing his son, by creating linguistic, cultural, and thematic diversity, he has addressed all human beings and benefited them from Quranic knowledge. He has used the Quranic wisdom in proportion to chapters, subjects, and audiences in various intertextual ways and expressed them in simple and delightful language. Qaboosnameh's great intertextual relationship with Quran is obtaining, continuing, and extension of its teachings. As a prominent text in Islamic culture and literature, this book has played a media role in the literary and artistic transferring of the Quran's doctrinal, social, and cultural teachings to Persian speakers.

کلیدواژه‌ها [English]

• Intertextuality
• Concepts
• Elements
• Holy Quran
• Qaboosnameh
• Genette