مطالعات قرآنی
محمد حسین اخوان طبسی؛ امیرحسین حسین زاده ایوری
چکیده
اسراف، مفهومی مهم در نظام اقتصادی و اخلاقی قرآن کریم است. لغتشناسان مسلمان اسراف را عمدتا به زیادهروی (ضد میانهروی) معنا کردهاند؛ این درحالی است که برخی کاربردهای اسراف، با این معنا قابل توضیح نیست. نگارندگان برای کشف مؤلفههای معنایی اسراف در قرآن، از روش ریشهشناسی بهره برهاند. پرسش اصلی این پژوهش آن است که مولفههای معنایی ...
بیشتر
اسراف، مفهومی مهم در نظام اقتصادی و اخلاقی قرآن کریم است. لغتشناسان مسلمان اسراف را عمدتا به زیادهروی (ضد میانهروی) معنا کردهاند؛ این درحالی است که برخی کاربردهای اسراف، با این معنا قابل توضیح نیست. نگارندگان برای کشف مؤلفههای معنایی اسراف در قرآن، از روش ریشهشناسی بهره برهاند. پرسش اصلی این پژوهش آن است که مولفههای معنایی اسراف براساس روش ریشهشناسی، چیستند؟ از دستاوردهای این پژوهش آن است که ماده سرف بکار رفته در قرآن کریم حاصل ترکیب دو ریشه باستانی مختلف است: اول ماده باستانی «شرب» که معنای خوردن ونوشیدن میدهد و در طی تحولات زبانی در عربی بهصورت سرف درآمده و معنای خوردن ومصرف کردن را بهخود گرفته است؛ دوم ماده باستانی «سرف» که معنای گرما و آتش زدن میدهد و در طی تحولات زبانی درعربی بهصورت سرف درآمده و معنای حرص وولع و هیجانزدگی بخود گرفته است. از ترکیب معنای این دو ماده در عربی قرآنی دومولفهی مهم معنایی «خوردن/مصرف کردن» و «حرص، ولع و هیجانزدگی» در ماده قرآنی سرف وجود دارد که بادرنظر گرفتن این مولفهها میتوان کاربردهای این ماده در قرآن کریم را درک نمود.
محمدحسین اخوان طبسی؛ محمدمهدی فرهی؛ حسین شجاعی
چکیده
ماده ثلاثی «وسط»، مادهای است که با صورتهای مختلف در قرآن کریم بهکار رفته و مهمترین کاربرد آن در مفهوم «أمت وسط» (بقره/143) بازتاب یافته است. لغتشناسان برای این ماده دو معنای مجزا (میانه/ برتر) و برخی معانی حاشیهای دیگر ذکر کردهاند. مفسران قرآن کریم نیز مبتنی بر این معانی، نظرات مختلف و گاه متشتتی را در ذیل آیات مربوطه، ...
بیشتر
ماده ثلاثی «وسط»، مادهای است که با صورتهای مختلف در قرآن کریم بهکار رفته و مهمترین کاربرد آن در مفهوم «أمت وسط» (بقره/143) بازتاب یافته است. لغتشناسان برای این ماده دو معنای مجزا (میانه/ برتر) و برخی معانی حاشیهای دیگر ذکر کردهاند. مفسران قرآن کریم نیز مبتنی بر این معانی، نظرات مختلف و گاه متشتتی را در ذیل آیات مربوطه، بهویژه امت وسط ابراز داشتهاند. معانیای چون عدل، برگزیده، میانهروی و یا واسطه میان امت و پیامبر (ص)، مهمترین این نظرات هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش ریشهشناسی واژگان، همزادهای وسط در زبانهای سامی را مطالعه کرده تا مؤلفههای معنایی در ریشه وسط کشف و آشکار گردد و بر اساس آن، میان اقوال داوری شود. این پژوهش به این نتیجه دست یافت که ماده وسط در زبان عربی، یک مشترک لفظی است که خود برگرفته از دو ریشهی کاملا مجزا با دو معنای کاملا متفاوت است. این ماده در ترکیب «امت وسط» نه معنای میانه یا معتدل، که معنای «توانمند، پیشرو و متقدر» را دارد.