مطالعات قرآنی
جلیل اله فاروقی هندوالان؛ الهه خسروپرست؛ محمد حسین زنجیری
چکیده
پژوهش حاضر با رویکردی زبانشناختی و با تکیهبر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام میپردازد. برای این منظور، ابتدا دادههای این تحقیق بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری سپس براساس نظریه لاکلا و موفه تحلیل گردید. بررسی دادهها نشان میدهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در ...
بیشتر
پژوهش حاضر با رویکردی زبانشناختی و با تکیهبر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام میپردازد. برای این منظور، ابتدا دادههای این تحقیق بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری سپس براساس نظریه لاکلا و موفه تحلیل گردید. بررسی دادهها نشان میدهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در تقابل با گفتمان غیرمؤمنان با دال مرکزی «شرک» قرار میگیرد. غیرمؤمنان بهمنظور حفظ استیلا و قدرت خود، از طریق ایجاد شک و دودلی، بهانهجویی و نافرمانی اقدام به طرد و حاشیه رانی گفتمان خداوند میکنند اما خداوند، در مقابل، از طریق برجستهسازی گفتمان خود به بازنمایی هژمونی خود میپردازد. با توجه به نتایج پژوهش میتوان بیان نمود که خداوند مدلول مقتدری است که در کنار دال شناور «مهربان بودن»، «عقاب دهنده» نیز هست. نظام معنایی گفتمان خداوند نشان میدهد برخی از دالها در بازنمایی گفتمان هژمونیک خداوند نقش عمدهای را ایفا نمودهاند. یکی از این دالها، دال شناور «یکتا بودن» است؛ این دال به مدلولی که نظام هماهنگ و منسجم در عالم را خلق نموده اداره مینماید اشاره دارد. این دال با دال محوری گفتمان غیرمؤمنان که متمرکز بر پرستیدن الههها و معبودان متعدد است در تضاد است و نمیتواند آن را بپذیرد.
محمد نبی احمدی؛ فرشته یزدانی
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی یکی از برجستهترین نظریات معاصر زبانی است. این پدیده زبانی، ارتباط میان کارکرد زبان و بافتهای اجتماعی وسیاسی بکار رفته در بستر آن را باز می کاود. رویکرد گفتمان انتقادی روشهایی را بررسی مینماید که از آن طریق، زبان در ارتباطی دو طرفه از یک سو سبب ایجاد روابط اجتماعی گردیده و از سویی دیگر خود نیز در بستر ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی یکی از برجستهترین نظریات معاصر زبانی است. این پدیده زبانی، ارتباط میان کارکرد زبان و بافتهای اجتماعی وسیاسی بکار رفته در بستر آن را باز می کاود. رویکرد گفتمان انتقادی روشهایی را بررسی مینماید که از آن طریق، زبان در ارتباطی دو طرفه از یک سو سبب ایجاد روابط اجتماعی گردیده و از سویی دیگر خود نیز در بستر این روابط شکل میگیرد. تحلیلگران انتقادی با تحلیل بافت متن و سپس تبیین و تفسیر نتایج آن، به بررسی ساخت متون پرداخته و ایدئولوژیهای نهفته در سیاق متن را رمزگشایی میکنند. سوره بروج یکی از سورههای خاص قرآنی است که با ساخت واژگانی و بافت موقعیتی و داشتن اهداف تربیتی دارای ساختاری گفتمانی میباشد. امروزه تحلیل گفتمان انتقادی افقهای جدیدی را در مطالعات دینی - قرآنی گشوده است.این پژوهش بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، تمامی نشانههای معناداری را که در سوره بروج وجود دارد از منظر تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فیرکلاف(1989) در سه سطح توصیف، تبیین و تفسیر مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
فرشته معتمد لنگرودی؛ بی بی سادات رضی بهابادی؛ فاطمه اکبری زاده
چکیده
روش تحلیل گفتمان انتقادی از جمله روشهای تحلیل کیفی متن محسوب میشود که در واکاوی و کنش اجتماعی متون نقش مهمی دارد. گرچه این روش در حوزه علوم سیاسی و اجتماعی شناخته شده است، اما اخیراً توانسته در مطالعات میانرشتهای علوم قرآن و حدیث نیز راه یابد. تبیین قدرت و ایدئولوژی از جمله مسائل پیچیده در تحلیل انتقادی گفتمان است از اینرو، ...
بیشتر
روش تحلیل گفتمان انتقادی از جمله روشهای تحلیل کیفی متن محسوب میشود که در واکاوی و کنش اجتماعی متون نقش مهمی دارد. گرچه این روش در حوزه علوم سیاسی و اجتماعی شناخته شده است، اما اخیراً توانسته در مطالعات میانرشتهای علوم قرآن و حدیث نیز راه یابد. تبیین قدرت و ایدئولوژی از جمله مسائل پیچیده در تحلیل انتقادی گفتمان است از اینرو، این پژوهش قصد دارد تا با مطالعهای انتقادی پژوهشهای صورت گرفته در گفتمانکاوی متون دینی، توان کاربست این دو مفهوم را در متون دینی بررسی نماید. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی، پس از نقد پژوهشهای انجام شده در زمینه کاربست روش تحلیل گفتمان در متون دینی به تبیین مهمترین مبانی قدرت و ایدئولوژی میپردازد و در نهایت آسیب-های این روش در مواجهه با مطالعات میان رشتهای قرآن و حدیث را بیان میکند تا با آسیبشناسی این روش، جهت الگودهی و کاربست شایسته در مطالعات میان رشتهای قرآن و حدیث مورد اهتمام قرار گیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مبانی قدرت و ایدئولوژی در روش تحلیل گفتمان انتقادی با وجود تمام قابلیتهای روشی در تحلیل لایههای معناشناختی متون دارای آسیبهای معرفتشناختی، روششناختی و اصطلاحشناسی است و با این مفاهیم توان کاربست در بررسی متون دینی ندارد.
