نویسندگان

• سید علی اصغر سلطانی ¹
• مهدی مقدسی نیا ²
• حسین تک تبار فیروزجایی ²

¹ دانشیار وابستة پژوهشکدة مطالعات قرآنی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه قم

چکیده

صلوات بر محمد (ص) و آل محمد (س) عبارتی است که مسلمانان روزانه بارها آن را بیان می‌کنند یا از دیگران می‌شنوند. در نگاه اول، صلوات به ‌قصد قربت انجام می‌شود، اما با دقت بیش‌تر می‌توان دریافت که نقش کاربردی مهمی در ارتباطات اجتماعی روزمره ایفا می‌کند. مسئلة اصلی این پژوهش آن است که دریابد صلوات در تعاملات اجتماعی میان مسلمانان، در حوزة شفاهی، میان شیعیان ایرانی فارسی‌‌زبان و شیعیان عراقی عرب‌‌زبان چه نقش ارتباطی‌‌ای بازی می‌‌کند و آیا تفاوتی در نوع کاربرد صلوات در میان این دو گروه اجتماعی وجود دارد یا خیر؟ چهارچوب‌‌ نظری کلی این پژوهش کاربردشناسی زبان و به‌طور خاص نظریة کنش‌های گفتاری جان سرل است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که صلوات علاوه بر بعد بیانی ابعاد منظوری نیز دارد و به‌عنوان کنش گفتار ترغیبی، عاطفی، تعهدی، و اعلامی در شرایط کاربردی و اجتماعی مختلف به کار می‌رود. هم‌چنین، نتایج نشان می‌دهد کاربرد صلوات در کنش گفتارهای ترغیبی با هدف غیرمستقیم‌گویی به کار رفته است؛ در کنش‌های عاطفی افراد برای تشدید بیان احساس در وجود خویش از صلوات بهره می‌‌گیرند؛ در کنش‌های تعهدی نیز هدف از به‌‌کارگیری صلوات تقدس بخشیدن به تعهد است؛ و در کنش‌های اعلامی هم‌سو کردن دیدگاه‌ها و اعلام مواضع از یک ‌سو و جلب ‌توجه افراد به یک موقعیت، از طریق بالا بردن صدا، می‌تواند عامل تأثیرگذار در استفاده از صلوات باشد.

کلیدواژه‌ها

• صلوات
• کنش گفتار
• عبارات دینی ـ حوزة شفاهی

عنوان مقاله [English]

The Pragmatic Functions of Salawāt in the Speeches of Persian-Speaking Iranians and Arabic-Speaking Iraqis

نویسندگان [English]

• Seyed Ali Asghar Soltani ¹
• Mahdi Moqaddasinia ²
• Hossein Taktabar Firouzjaee ²

چکیده [English]

Salawāt upon the Prophet Mohammad and his family is a phrase frequently expressed or heard by Muslims in their daily life. Primarily, salawāt is communicated to admire the Prophet and his family; however, it has secondary pragmatic functions in Muslims’ daily communications and oral speeches. The main question this paper addresses to is what communicative functions salawāt plays in the social interactions of Iranian and Iraqi Shiite Muslims’ and if there is any difference in the functions of salawāt among these two communities. This research is done in the context of linguistic pragmatics and specifically John Searle’s speech acts theory. The research shows that in addition to its locutionary function, salawāt has illocutionary functions, such as directive, expressive, commissive, and declarative, as well. It also shows that the goal behind the directive usage of salawāt is indirectness. In the case of expressive function, the goal is foregrounding emotions. As for commissive function, salawāt helps to sanctify the commitment. In the declarative speech act of salawāt, the purpose is manufacturing consent and drawing attentions.

کلیدواژه‌ها [English]

• salawāt
• Speech Act
• religious expressions
• oral genre