مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی

عبادت مریم (س) به مثابه­ ی تشریعی نو؛ واکاوی تاریخی- تفسیری آیه­ ی 43 سوره ­ی آل عمران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

اعظم پویازاده 1
روح الله طالبی 2
حسام قربانی 3

1 گروه علوم قرآن و حدیث / دانشکده الهیات و معارف اسلامی / دانشگاه تهران /تهران / ایران

2 فقه و مبانی حقوق اسلامی، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 علوم قرآن و حدیث، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

1022034/isqs.2021.32736.1634
چکیده
شیوه­­ عبادت مریم (س) که آیه­ 43 سوره­ آل عمران از آن خبر می دهد، همواره در طول تاریخ تفسیر قرآن مورد بحث بوده است. طبق این آیه فرشتگان مریم را به قنوت، سجده و رکوع با رکوع­ کنندگان امر می­کنند. دو پرسش مهم در مورد این آیه قابل طرح است: یک این که آیا انجام این عبادت تشریعی جدید است و دیگر آن که چنین عبادتی ریشه در تاریخ سنت یهود دارد یا نه. نوشته­ حاضر کوشیده است علاوه بر به نمایش گذاشتن تعارضات آرای مفسران در این باب، با رویکردی تحلیلی-تاریخی این نقطه­ مبهم در تاریخ تفسیر قرآن را بکاود و با رجوع به متن مقدس یهودیان و مهم ترین تفسیر آن ، یعنی تلمود، به پاسخی قانع کننده دست یابد. نتیجه حاصل از این کاوش عبارت است از این که به گواهی تاریخ یهود، عبادت مذکور در آیه نمازی متداول میان یهودیان و مختص به مردان بوده که به شکل جمعی برگزار می شده است. قرآن هم از آن عبادت گزارش تاریخی می دهد و بنابراین ، مریم امر شده تا همان نماز را به همراه دیگران برپای دارد. از این روی، همراهی مریم با مردان در این نماز تشریع جدیدی بوده است.

کلیدواژه‌ها

نماز یهودی
نذیرگی
نماز جماعت
مریم در قرآن
وحی تشریعی
تفسیر تاریخی

عنوان مقاله English

Worship of Mary as a new legislation; Historical- Interpretive Analysis of verse 43 Surah Al-e-Imran

نویسندگان English

azam puyazadeh 1
Roohollah Talebi 2
Hesam Ghorbani 3
1 Quranic studies and Hadith department /Theology /University of Tehran/Tehran/Iran
2 Jurisprudence and Islamic Law/Faculty of theology /University of Tehran/ Tehran/Iran
3 Quran and Hadith studies/Faculty of theology /University of Tehran/ Tehran/ Iran
چکیده English

A way of Mary's worship,which is reported in verse 43 of Sura Al-e-Imran, had always been discussed throughout the history of the interpretation of the Quran. According to this verse,the angels command Mary to perform qunut, prostration and bowing with those who bow.There are two main questions about this verse: one is whether it is a new legislation and the other is whether such worship has its roots in the history of the Jewish tradition. The present article has tried to explore this ambiguous point in the history of Quranic interpretation with an analytic-historical approach in addition to showing the contradictions of the opinions of the commentators in this regard. And by referring to the Jewish scripture and it's most important commentary , the Talmud, to find a convincing answer. The result of exploration is that,according to the history of the Jewish tradition, the worship mentioned in the verse was a common worship among the Jews, which was held collectively and ,of course, was reserved for men.The quran also gives a historical account of that worship,and therefore, Mary is commanded to perform the same prayer with men. Therefore,Mary's association with men in this prayer has been a new legislation.

کلیدواژه‌ها English

Jewish prayer
Nazirite
congregational prayer
Mary in Quran
legislative revelation
Historical Interpretation

  1.  

    1. قرآن کریم، ترجمه­ی محمد مهدی فولادوند

    2. کتاب مقدّس(بر اساس کتاب مقدّس اورشلیم)(1393ش) ترجمه­ی پیروز سیّار، تهران: هرمس.

    3. آیتی، محمد ابراهیم (1366ش)، تاریخ پیامبر اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    4. ابن‏ابى‏جامع، على بن حسین (1413ق)، الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز (عاملى)، محقّق: محمودی، مالک، قم: دار القرآن الکریم.

    5. ابن‏جوزى، عبدالرحمن بن على (1422 ق)، زاد المسیر فى علم التفسیر، محقّق: مهدى، عبد الرزاق‏، بیروت: دار الکتاب العربی.

    6. ابن‏شهرآشوب، محمد بن على (1369 ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: بیدار.

    7. ابن‏عاشور، محمدطاهر (1420 ق)، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.

    8. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب (1422 ق)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، محقّق: محمد، عبدالسلام عبدالشافى‏، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.

    9. ابن فارس، أحمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، محقّق: هارون، عبد السلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.‏

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، محقّق: میر دامادى، جمال الدین‏، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
    2. ابوالفتوح رازى، حسین بن على (1408 ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مصحّح: ناصح، محمدمهدى‏؛ یاحقى، محمدجعفر، مشهد مقدّس: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى.
    3. اشتاین شالتز، آدین (1382ش)، سیری در تلمود، ترجمه­ی باقر طالبی دارابی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان.
    4. اشکوری، محمد بن على (1373 ش)، تفسیر شریف لاهیجى، مصحّح: محدث، جلال‏الدین‏، تهران: دفتر نشر داد.
    5. بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418 ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    6. بیومی مهران، محمد (1395ش)، بررسی تاریخی قصص قرآن، ترجمه­ی مسعود انصاری، تهران: علمی و فرهنگی.
    7. ثلایى، یوسف بن احمد (1423 ق)، تفسیر الثمرات الیانعة و الاحکام الواضحة القاطعة، صعدّه: مکتبة التراث الإسلامی.
    8. جزایرى، نعمت‏الله بن عبدالله (1388 ش)، عقود المرجان فی تفسیر القرآن، محقّق: موسسه فرهنگى ضحى‏، قم: نور وحى.
    9. جفری، آرتور (1385ش)، واژه های دخیل در قرآن مجید، مترجم: فریدون بدره ای، تهران: توس.
    10. جوادی آملی، عبدالله (1393ش)، تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1385ش)، زن در آینه­ی جلال و جمال، قم: اسراء.
    12. حسنى واعظ، محمود بن محمد (1381 ش)، دقائق التأویل و حقائق التنزیل، محقّق: صفاخواه، محمدحسین‏، تهران: مرکز پژوهشى میراث مکتوب.
    13. حسینی زبیدی، محمد مرتضى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، محقّق: هلالى، على؛ سیرى، على‏، بیروت: دارالفکر.
    14. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1424 ق)، تفسیر الراغب الاصفهانى من اول سوره آل عمران و حتى نهایه الآیه (113) من سوره النساء، محقّق: شدى، عادل بن على‏، ریاض: مدار الوطن للنشر.
    15. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق)، مفردات ألفاظ القرآن، محقّق: داوودى، صفوان عدنان‏، بیروت؛ دمشق: دار القلم- الدار الشامیة‏.
    16. زمخشرى، محمود بن عمر (1979م)،أساس البلاغة، بیروت: دار صادر.
    17. سبزوارى، محمد (1406 ق)، الجدید فى تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
    18. سمرقندى، نصر بن محمد (1416 ق)، تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم، محقّق: عمروى، عمر، بیروت:دار الفکر.
    19. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر (2007 م)، الاکلیل فى استنباط التنزیل، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    20. شبر، عبدالله (1407 ق)، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت: شرکة مکتبة الالفین.
    21. صدیق‏حسن‏خان، محمدصدیق(1420 ق)، فتح البیان فى مقاصد القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    22. صلیبا شمعون، المطران (2010م)، سیرة والدة الاله مریم، کردستان: دارالمشرق الثقافیه.
    23. طباطبایی، محمد حسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
    24. طبرانى، سلیمان بن احمد (2008 م)، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، اربد: دار الکتاب الثقافی.
    25. طبرسى، فضل بن حسن (1412 ق)، تفسیر جوامع الجامع، مصحّح: گرجى، ابوالقاسم‏، قم: حوزه علمیه قم - مرکز مدیریت.
    26. طبرسى، فضل بن حسن (1372 ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مصحّح: یزدى طباطبایى، فضل‏الله‏؛ رسولى، هاشم‏، تهران: ناصر خسرو.
    27. طریحى، فخرالدین بن محمد (1375 ش)، مجمع البحرین، محقّق: حسینى اشکورى، احمد، تهران: مرتضوى.
    28. طنطاوى، محمد سید (1997 م)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضة مصر.
    29. طیّب، عبدالحسین (1369 ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
    30. عیّاشى، محمد بن مسعود (1380 ق)، التفسیر (تفسیر العیاشی)، محقّق: رسولى، هاشم‏، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
    31. فخر رازى، محمد بن عمر (1420 ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    32. قاسمى، جمال‏الدین (1418 ق)، تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل، محقّق: عیون سود، محمد باسل‏، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    33. قرطبی، محمد بن احمد (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو.
    34. کلینی، محمد بن یعقوب (1430ق)، الکافی، قم: مرکز اسلامی دارالحدیث.
    35. گنیبر، شارل (1398ش)، عیسا، ترجمه­ی اصغر رستگار، تهران: نگاه.  
    36. ماتریدى، محمد بن محمد (1426 ق)، تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدى)، محقّق: باسلوم، مجدى‏، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    37. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (1403 ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)، محقّق: علوى، عبدالزهراء؛ محمودى، محمدباقر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    38. مصطفوى، حسن (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    39. مقاتل بن سلیمان (1423 ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، محقّق: شحاته، عبدالله محمود، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    40. مقدّسی، سیّد محمّد تقی (1381ش)، مبانی تشریع اسلامی، قم: نشر محبّان­الحسین (ع).
    41. مکارم شیرازى، ناصر (1371 ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    42. نویری، شهاب الدین احمد (1364ش)، نهایة الارب فی فنون الادب، ترجمه­ی محمد مهدی دامغانی، تهران: امیرکبیر.
    1. Babylon Talmud, www.sefaria.org.
    2. Cameron, Avril / Kuhrt, Amelie (2005), Images of women in antiquity, oxan: Routledge.
    3. Dolphin, lambert, "on the location of the first and second temples", www.templemount.org.
    4. ____ (1906), Encyclopedia Judaica, Leiden: Brill.
    5. Marshall, Taylor, "Did Jewish Temple Virgins Exist and was Mary a Temple Virgin?", www.taylormarshall.com.
    6. Meiselman, Moshe (1978), Jewish woman in Jewish law, New York: KTAV publishing house.
    7. Nutzman, Megan (2013), "A Jewish woman in the temple?", Greek: Roman, and Byzantine Studies.
    8. Pick, Bernhard (1910), "THE PERSONALITY OF JESUS IN THE TALMUD", Oxford: Oxford University Press.

  • تاریخ دریافت 15 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش 12 بهمن 1399

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما