نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری برنامه‌ریزی حمل و نقل، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

3 دانش آموختة دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

4 دانش‌آموخته دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران

10.22034/isqs.2023.41689.1987

چکیده

سنجش دین‌ داری به عنوان یکی از مباحث مهم جامعه‌شناسی دین، می‌تواند کمک زیادی به سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی بخصوص در جوامع دینی کند. به علاوه سنجش درست و علمی میزان دین‌داری می‌تواند انگاره‌های گوناگون در خصوص جایگاه دین و عملکرد دینی حاکمیت در کشور را اصلاح نماید. میزان خواندن قرآن و توجه به معنای آیات و ترجمه آنها به عنوان یکی از نمود‌های مهم و قابل سنجش و اندازه‌گیری رفتار دینی در سطح جامعه اسلامی، یکی از شاخص‌هایی است که علاوه بر نشان دادن وضعیت دینی، میزان موفقیت سیاست‌ها و برنامه‌های این حوزه را نیز روشن می‌کند. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق آمیخته و نیز بکار گیری روش پیمایش در سطح ملی، کوشش شده شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی در کشور به دقت بررسی و سنجیده شود. حجم نمونه برابر 1500نفر بوده است که به تفکیک جنس، مذهب، محل سکونت، سطح تحصیللات و سن نمونه گیری شده‌اند. از بررسی داده‌های به دست‌آمده پژوهش، این نتایج به دست آمده است: ارتباط معنا داری میان جنسیت و میزان قرآن خواند افراد وجود دارد. ارتباط مستقیمی میان سطح تحصیلات و قرآن خواندن روزانه و درک معنای آیات وجود دارد. ارتباط معناداری میان مذهب و میزان قرآن خواندن افراد به چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the rate of Quran reading and understanding the meaning and translation of the Quran in Iran (Based on the data of the National Survey measuring the indicators of the development of Quranic culture in 1400)

نویسندگان [English]

  • hamed jokar 1
  • majid hadavi 2
  • ahmad jamali gandomani 3
  • morteza salmani mahini 4

1 Department of Islamic Education, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

2 Ph.D in Transportation Planning, Sharif University of Technology, Tehran, Iran

3 Ph.D in Quran and Hadith, Quran and Hadith University

4 Ph.D. in Public Administration, University of Tehran, Farabi Campus

چکیده [English]

Assessing religiosity as one of the important topics in the sociology of religion can help a lot in policy-making and planning, especially in religious communities. In addition, a correct and scientific assessment of the level of religiosity can correct various ideas about the status of religion and the religious practice of the government in the country. The rate of reading the Qur'an is one of the indicators that show the religious status. In this research, by using the mixed research method and also using the survey method at the national level, an attempt has been made to carefully study and measure the indicators of the development of Quranic culture in the country. The sample size was 1500 people who were sampled by gender, religion, place of residence, level of education and age. Examining the data obtained from the study, the following results have been obtained: There is a significant relationship between gender and the amount of Quran recited by individuals. There is a direct relationship between the level of education and daily reading of the Qur'an and understanding the meaning of the verses. There is a significant relationship between religion and the amount of people reading the Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assessment of Religion
  • Quranic Literacy
  • Quranic Features
  • Understanding the Meaning of Quran
  • National Survey
آرون، ریمون.1386. مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی. با ترجمه، محسن ثلاثی، تهران: علمی و فرهنگی.
اوپنهایم، آلن. 1375. طرح پرسشنامه و سنجش نگرشها. با ترجمه مرضیه کریم‌نیا. مشهد: آستان قدس رضوی.
بهمنی، سعید. 1388. شاخص‌های مطلوب قرآنی. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
جلالی‌منش، عمار. 1392. شناسایی شاخص‌های ارزیابی موفقیت نظام قرآنی کشور با توجه به اهداف، سیاست‌‌ها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
حسن‌پور، زینب. 1397. بررسی وضعیت دین‌داری دانشجویان: مقایسه تطبیقی موج اول و دوم پیمایش دین‌داری در ایران (1389 - 1395). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
حسین‌زاده، مهدی، قاسم رجبی واسوکلائی، سیدمسعود موسوی، فاطمه پورشرعیاتی، و علی جوانی. 1395. “ارتباط انس با قرآن و سلامت روانی در بین دانشجویان دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران.” فصلنامه علمی پژوهشی طب و تزکیه 25: 29-36.
دورکیم، امیل. 1396. صور بنیانی حیات دینی. ششم. با ترجمه باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
سراج‌زاده، سیدحسین، سارا شریعتی‌مزینانی، و سیروس صابر. 1383. “بررسی رابطه میزان و انواع دین‌داری با مدارای اجتماعی.” علوم اجتماعی، دوره 1 شماره اول سال 4 109-142.
سراج‌زاده، سیدحسین، فاطمه جواهری، و ایرج فیضی. 1395. نگرش‌ها و رفتارهای دانشجویان؛ مرحله دوم پیمایش طول نگرشها و رفتار دانشجویان دانشگاههای دولتی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سراج‌زاده، سیدحسین، و سیده مهناز توکلی. 1380. “بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی.” نامه پژوهش، سال پنجم شماره 20 و 21 159-187.
سعیدی، محمدمسعود. 1391. “جامعه‌شناسی دین و رویکردهای متفاوت به دین .” فصلنامه علوم اجتماعی 74-82.
شجاعی‌زند، حسین، و علیرضا شجاعی‌زند. 1395. “بررسی روایی در پیمایش‌های سنجش دین‌داری در ایران.” جامعه شناسی کاربردی، سال 27، شمار 63 168-196.
شجاعی‌زند، علیرضا. 1394. “ضرورت و امکان سنجش دین‌داری.” مجلة مطالعات اجتماعی ایران، دوره 9 شماره 3 110-131.
شجاعی‌زند، علیرضا. 1384. “مدلی برای سنجش دین‌داری.” مجله جامعه شناسی ایران، 6: 34-66.
شکوری، مجتبی، و فریدونی محمدحسین. 1396. " طبقه‌بندی شاخص‌های دانشی و مهارتی پیامد انس با قرآن کریم از منظر کارشناسان حوزه آموزش و مدیریت امور قرآنی" تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، سال14 ،پیاپی3، 81-107
فاضلی‌دهکردی، مهدی، و سلمان رضوان‌خواه. 1389. “بررسی ذکر و یاد خدا به عنوان یکی از شاخصه‌های انس با قرآن و تأثیر آن در تربیت اخلاقی.” مطالعات قرآن و حدیث 7: 129-157.
فرجی، مهدی، و عباس کاظمی. 1388. “بررسی وضعیت دین‌داری در ایران: با تاکید بر داده‌های پیمایش‌های سه دهه گذشته.” فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم شماره 6 79-95.
فروغی، سیدعلیرضا. 1396. خبرگزاری بین المللی قرآن. بهمن 28.1396. https://iqna.ir/fa/news/3692189
فریدونی، محمدحسین، 1386، زمینه‌‌یابی و اعتبارسنجی راهکارهای ارتقای قرآنی دانشجویان، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران.
کاظمی‌پور، عبدالمحمد. 1383. “پیمایش‌هایی کارآمد برای شناخت روندها.” کتاب ماه علوم اجتماعی شماره 85-86 13-17.
مالکی، عمار، و پویان تمیمی‌عرب. 2020. گزارش نظرسنجی درباره «گرایش ایرانیان به دین». online، گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان «گَمان». https://gamaan.org/2021/01/19/gamaan-iran-religion-survey-2020/.
محبوبی، رضا. 1394. “ساخت مقیاس (بومی) برای سنجش دین‌داری.” مدیریت در دانشگاه اسلامی 4: 117-134.
محدثی، حسن. 1392. “امتناع اندازه‌گیری دین داری و امکان رتبه‌بندی نوع دین‌داری.” مطالعات اجتماعی ایران دوره 7 شماره 1 136-165.
محسنی‌‌تبریزی، علیرضا، و نعمت‌الله کرم‌الهی. 1388. “بررسی وضعیت التزام دانشجویان به ابعاد و نشانه‌های دین‌داری.” پژوهش نامه علوم اجتماعی 2: 7-33.
مهدی زاده طالشی، محمد. 1379. مطالعات فرهنگی: رهیافتی انتقادی به فرهنگ و جامعه نو. رسانه، 11(1)، 22-35. SID. https://sid.ir/paper/457617/fa
میریان، سیداحمد، رمضان حسن‌زاده، سیدحمزه حسینی، و سیده خدیجه سخائی. 1391. “رابطه انس با قرآن و سلامت روانی.” مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل 15: 66-71.
ویتگنشتاین، لودویگ. 1397. پژوهش های فلسفی. هشتم. با ترجمه فریدون فاطمی. تهران: نشر مرکز.
ویلم، ژان‌پل. 1377. جامعه‌شناسی ادیان. با ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: علم.
 
منابع انگلیسی
Glock، Charles Y.، and Rodney Stark. (1965). Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally.
Stevenson, J., Aune, K. (2016). Religion and higher education in Europe and North America: historical and contemporary contexts. Society for Research into Higher Education (SRHE) series. London, Taylor and Francis.
Wm. Alex McIntosh, & Alston, J. P. (1982). Lenski Revisited: The Linkage Role of Religion in Primary and Secondary Groups. American Journal of Sociology, 87(4), 852–882.
Wulff، D. M. (1991). Psychology of religion: classic and contemporary views. New York: Wiley.
Yeung, T. Y.-C. (2019). Measuring Christian Religiosity by Google Trends. Review of Religious Research, 61(3), 235–257. http://www.jstor.org/stable/45218994.
Zwingmann C, Klein C, Büssing A. (2011). Measuring Religiosity/Spirituality: Theoretical Differentiations and Categorization of Instruments. Religions.; 2(3):345-357.