میثم صادقی تورانپشتی؛ یحیی میرحسینی؛ احمد زارع زردینی
چکیده
یکی از تقسیمات متن قرآن در کنار آیه، سوره، حزب و جزء، «رکوع» نام دارد؛ مجموعه‌ای از آیات که در موضوع و معنا، قرابت بسیاری دارند و برخلاف غالب تقسیمات قرآنی، تعداد حروف و کلمات در تعیین دامنه‌اش دخالتی ندارد. رکوع با توجه به اهمیت شایان توجهی که در امر قرائت و تفسیر دارد، اما کمتر از دیگر همتایان خود مورد توجه بوده است. قدیم‌ترین ...
بیشتر
یکی از تقسیمات متن قرآن در کنار آیه، سوره، حزب و جزء، «رکوع» نام دارد؛ مجموعه‌ای از آیات که در موضوع و معنا، قرابت بسیاری دارند و برخلاف غالب تقسیمات قرآنی، تعداد حروف و کلمات در تعیین دامنه‌اش دخالتی ندارد. رکوع با توجه به اهمیت شایان توجهی که در امر قرائت و تفسیر دارد، اما کمتر از دیگر همتایان خود مورد توجه بوده است. قدیم‌ترین یادکرد بهیادگارمانده از رکوعات، به سده چهارم هجری بازمیگردد؛ جایی که برای نوافل شبانه ماه رمضان ، میبایست پس از فاتحةالکتاب، قطعاتی از قرآن خوانده شود. از آن پس، بهتدریج کاربست و ضرورت توجه به رکوعات فزونی گرفت تا آنکه نشانهاش در حاشیه برخی مصاحف، وارد شد. نوشتار حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی، میکوشد نخست با استفاده از مطالعات خوانش متن، ارتباط رکوعات را با بحث سازماندهی متون و پاراگرافبندی به بحث گذارد. آنگاه از جایگاه رکوعات قرآنی در فرهنگ اسلامی بگوید و در پایان، فواید آن را در قالب کارکردهای قرائت قرآن (جنبه تبلیغی و تعلیمی) و نگارش تفسیر (جنبه علمی) تبیین نماید.
البرز محقق گرفمی؛ حسن اسلام پورکریمی؛ حسن خرقانی
چکیده
دستگاه و جریان شبهه‌سازی و انتقال شبهات از مؤلفه‌های گوناگونی مانند کانون‌های شبهه‌گری، بسترهای ایجاد شبهه، مواد اولیه استدلال، فرآیند استدلال و رویّه‌های انتقال شبهات سامان یافته است. درین میان، شناخت علل و بنیان‌های ایجاد شبهه، نقش مهمی در فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات خواهد داشت. قرآن مجید، در قامت کتابی که به تبیین زیر بناها ...
بیشتر
دستگاه و جریان شبهه‌سازی و انتقال شبهات از مؤلفه‌های گوناگونی مانند کانون‌های شبهه‌گری، بسترهای ایجاد شبهه، مواد اولیه استدلال، فرآیند استدلال و رویّه‌های انتقال شبهات سامان یافته است. درین میان، شناخت علل و بنیان‌های ایجاد شبهه، نقش مهمی در فرآیند پاسخ‌گویی به شبهات خواهد داشت. قرآن مجید، در قامت کتابی که به تبیین زیر بناها و پی رنگها می پردازد، افزون بر پاسخ‌گویی به موارد شبهه، به موضوع علل و بنیان‌های شکل‌گیری شبهه نیز توجه داشته است. پژوهش حاضر با درک گفتمان قرآنی درین موضوع، به روش اکتشافی- تحلیلی و مبنا قرار دادن قرآن و بهره از منابع کتابخانه ای، موضوع پیش گفته را به دو رده علل معرفتی و بنیان‌های روشی افراز کرده است. بر اساس دستاورد این نوشتار، مواردی چون شناخت ناکافی، خرافه گرایی، پیروی از سنن نادرست، کاربست پیش فرضهای نادرست و جبر گرایی در شمار علل معرفتی ایجاد شبهات به شمار می روند. هم چنین روشهایی مانند قیاس نادرست، استقراء نادرست، پیگیری متشابهات، حصرگرایی روش شناختی، برخورد گزینشی و پیروی از گمراهان در سپهر روش شناختی قابل ارزیابی هستند.
علی رضا فخاری؛ فرزاد دهقانی
دوره 1، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 87-122
چکیده
لوح محفوظ مفهومی بنیادین است و از آنجا که تنها یک بار در قرآن کریم به کار رفته، میان قرآن پژوهان در چیستی مفهوم آن اختلاف نظر وجود دارد. روایات متعددی را در منابع فریقین می‌توان یافت که ویژگی‌هایی محسوس برای آن برشمرده‌اند. از جمله: مروارید سفید، زبرجد سبز و یاقوت سرخ. فارغ از صحت و سقم این روایات و بررسی صحت صدور آنها، وجود این روایات ...
بیشتر
لوح محفوظ مفهومی بنیادین است و از آنجا که تنها یک بار در قرآن کریم به کار رفته، میان قرآن پژوهان در چیستی مفهوم آن اختلاف نظر وجود دارد. روایات متعددی را در منابع فریقین می‌توان یافت که ویژگی‌هایی محسوس برای آن برشمرده‌اند. از جمله: مروارید سفید، زبرجد سبز و یاقوت سرخ. فارغ از صحت و سقم این روایات و بررسی صحت صدور آنها، وجود این روایات نشان از اهمیت شناخت لوح محفوظ برای مسلمانان از صدر اسلام دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی به دنبال مفهوم‌شناسی لوح محفوظ، از طریق بررسی روایاتِ یاد شده است. نتیجه آنکه لوح محفوظ حقیقتی معنوی، الهی و دست نیافتنی است و از آنجا که در برخی از این روایات اندازۀ آن (طول مابین آسمان و زمین و عرض مابین مغرب و مشرق) و محلش (سمت راست عرش و پیشانی اسرافیل)مشخص شده است، می‌توان برداشت مسلمانان از آن را بر علم خداوند انطباق داد و زبان تمامی این روایات را تمثیلی دانست. یعنی در این تشبیه (علم خداوند) مشبه و (جواهرات باارزش و کمیاب و دست نیافتنی) مشبه‌به اند و مفهوم‌شناسی نمادین ویژگی‌های محسوس، وجه شبه را روشن می‌سازد. در این تشبیه(تمثیل) از پیشینه ذهنی که در مورد قصرهای بهشت، قصرهای افسانه‌ای شاهان ایران، الواح موسی (ع) و لوح زمرّد وجود داشته، استفاده شده است. اکثر اخبار بیانگر درک بزرگان صحابه و تابعان از علم خداوند است که در آنها برای تقریب به ذهن مخاطبان از تمثیل استفاده شده است.
مطالعات قرآنی
عنایت شریفی
چکیده
سلامت معنوی به عنوان یکی از ابعاد سلامت در کنار سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی در بسیاری از نظام ها و مکاتب مورد توجّه قرار گرفته است و براساس مبانی خود در باره آن سخن گفته‌اند در این میان قرآن کریم با تبیین مفاهیم اخلاقی با وسعتی در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان، در صدد تبیین یک نظام فکری و معرفتی به نام«نظام اخلاقی» ...
بیشتر
سلامت معنوی به عنوان یکی از ابعاد سلامت در کنار سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی در بسیاری از نظام ها و مکاتب مورد توجّه قرار گرفته است و براساس مبانی خود در باره آن سخن گفته‌اند در این میان قرآن کریم با تبیین مفاهیم اخلاقی با وسعتی در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان، در صدد تبیین یک نظام فکری و معرفتی به نام«نظام اخلاقی» میباشد،که مشتمل بر سه عنصر مرتبط و منسجم؛ اهداف، مبانی و اصول میباشد. و با دور روش معرفتی و عملی در صدد تأمین و ارتقای سلامت معنوی انسان می باشد. از این رو این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روشهای معرفتی نظام اخلاقی قرآن چگونه بر سلامت معنوی انسان تأثیرگذار میباشند؟روشهای معرفتی در یک تقسیم بندی کلی به سه روش؛ نگرشی،گرایشی و کنشی تقسیم می‌شوند. تقویت باورها و اعتقادات، اعتقاد به مقدرات الهی، هدفمندی زندگی انسان و اراده و اختیار از مهمترین روشهای معرفتی نگرشی می باشند که در سلامت معنوی انسان نقش اساسی دارند.
مطالعات قرآنی
اعظم سادات شبانی؛ فروغ پارسا
چکیده
برخی خاورشناسان در جهت تثبیت نظریه اقتباس، انگاره خطاهای قرآنی درباره َاعلام و شخصیت‌های متون مقدس پیشین را مطرح کردهاند. مقاله حاضر با توجه به شیوه تفسیری «پیش‌نمون شناختی» در فرهنگ دینی کلیسایی و نیز استفاده از نظریات مفسران مسلمان پیشین درباره تعابیر قرآنی «اخت هارون» و «بنت عمران» به مریم3 ، به بازخوانی و حل ...
بیشتر
برخی خاورشناسان در جهت تثبیت نظریه اقتباس، انگاره خطاهای قرآنی درباره َاعلام و شخصیت‌های متون مقدس پیشین را مطرح کردهاند. مقاله حاضر با توجه به شیوه تفسیری «پیش‌نمون شناختی» در فرهنگ دینی کلیسایی و نیز استفاده از نظریات مفسران مسلمان پیشین درباره تعابیر قرآنی «اخت هارون» و «بنت عمران» به مریم3 ، به بازخوانی و حل مشکلات فهم این عبارات قرآنی پرداخته و نظریات خاورشناسان را به چالش کشیده است. مفسران مسیحی با استفاده از روش تفسیری پیش‌نمون شناختی (تیپولوژی)، شخصیت‌های تنخ را به افراد بعدی در عهدجدید، مرتبط میسازند. این پژوهش با کنکاش در این روش تفسیری به دنبال بررسی تاثیر آن در فهم عبارات قرآنی مذکور است. توجه به کاربرد نام «هارون» در تنخ و عهدجدید و همچنین استفادههای استعاری از واژگانی نظیر «اخت»، «بنت» و «ابن»، در بینامتنیت کتابمقدس و قرآنکریم، مورد توجه این پژوهش است. در مواجهه با تفسیر پیش‌نمون شناختی مسیحی، قرآن در مواردی با این نوع برداشتهای تفسیری همراهی دارد که در حد یک روش فهم قابل اعتنا میباشد
سید محمد هادی گرامی
چکیده
آیه سیزدهم سوره حجرات مهمترین آموزه اسلامی در نفی نژادپرستی، بازنمایی یگانگی هستی انسان‌ها و به رسمیت شناختن پرهیزگاری به عنوان تنها شاخص فضیلت انسان‌ها بر یکدیگر است. در واقع گرچه این آیه مهمترین آموزه اسلامی در زمین یکانگی هستی بشری و نفی هر نوع نژادپرستی و شاخص‌های غیراخلاقی برای برتری انسان‌ها بر یکدیگر است؛ اما همین آیه دستمایه ...
بیشتر
آیه سیزدهم سوره حجرات مهمترین آموزه اسلامی در نفی نژادپرستی، بازنمایی یگانگی هستی انسان‌ها و به رسمیت شناختن پرهیزگاری به عنوان تنها شاخص فضیلت انسان‌ها بر یکدیگر است. در واقع گرچه این آیه مهمترین آموزه اسلامی در زمین یکانگی هستی بشری و نفی هر نوع نژادپرستی و شاخص‌های غیراخلاقی برای برتری انسان‌ها بر یکدیگر است؛ اما همین آیه دستمایه تلاش گفتمانها و جریانهای مختلف در جهان اسلام برای غیریتسازی قرار گرفته است.این پژوهش با بررسی سیر تطور آراء مفسران اسلامی درباره این آیه، تلاش خواهد کرد نشان دهد چگونه درک از این آیه با گذار به دوره مدرن تغییر یافته است و گفتمان‌های مدرن در جهان اسلام بر تفسیر این آیه اثرگذار بودهاند. در تفاسیری که از این آیه ارائه شده است، در مجموع می‌توان ردپای چهار گفتمان فکری ـ اجتماعی در جهان اسلام را یافت: ملیگرایی ایرانی ـ شیعی، ملیگرایی عربی ـ سنی، پان ـ اسلامیسم و غربستیزی و ساینتیسم و مدرنیسم غربی. با اینکه همه این گفتمانها در نفی نژادپرستی همنوا هستند، اما عملا این آیه را دستمایهای برای غیریتسازی علیه یکدیگر ـ به شکل آشکارا یا پنهان ـ به خصوص براساس «ملیگرایی» قرار دادهاند.
مطالعات قرآنی
مریم صادری؛ محمود طباطبائی؛ علیرضا حیدرزادگان؛ محمدجواد عنایتی راد
چکیده
نگاه منفی قرآن به شادی، باعث طرح شبهاتی شده که در کتاب نقد قرآن «دکتر سها» طرح شده است. سها از این نگاه منفی، عدم وحیانی بودن قرآن را نتیجه می‌گیرد زیرا با فرض وحیانی بودن، خداوند باید تمامی نیازهای اساسی و روانی انسان نظیر شادی را به رسمیت بشناسد اما آیاتی نظیر آیۀ 10 سورۀ هود که شادی انسان در وقت نعمت را مذمت کرده و آن را در کنار ...
بیشتر
نگاه منفی قرآن به شادی، باعث طرح شبهاتی شده که در کتاب نقد قرآن «دکتر سها» طرح شده است. سها از این نگاه منفی، عدم وحیانی بودن قرآن را نتیجه می‌گیرد زیرا با فرض وحیانی بودن، خداوند باید تمامی نیازهای اساسی و روانی انسان نظیر شادی را به رسمیت بشناسد اما آیاتی نظیر آیۀ 10 سورۀ هود که شادی انسان در وقت نعمت را مذمت کرده و آن را در کنار تفاخر آورده است نقیض این امر است. این جستار با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد کتابخانهای، به این شبهه پاسخ داده است. دستاورد پژوهش حاضر گویای این است که سها بر اساس نگاه تجزیهگرایانه، نسبت صفت شادی همراه تفاخر به انسان را نقد کرده است؛ حال‌آن‌که متن قرآن براساس نص صریح آیاتش، هماهنگ و رعایت وجه انسجامی آیات (عنایت به سیاق آیه و سیاق سوره) در تفسیر آن لازم است. براساس نگاه انسجامی، علت مذمت حالت فرح و ذکر نسبت «فخور»، ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﮐﺮﺩﻥ ﻣﻨشأ ﻧﻌﻤﺖ و غفلت از خداوند است که اغلب، انسان بیایمان دچارش می‌شود. او چون همه چیز را از خودش میداند، خود را مستقل از قدرت خدا فرض می‌گیرد لذا مذمت می‌شود.
مطالعات قرآنی
فاطمه آبادی؛ فتحیه فتاحی زاده؛ آزیتا افراشی
چکیده
بر اساس نظریه استعاره مفهومی، مفاهیم انتزاعی بر اساس مفاهیم تجربه‌پذیر درک می‌شوند. در قرآن کریم نیز شواهد گسترده‌ای از این گونه مفهوم‌سازی، وجود دارد. در پژوهش حاضر، پیکره‌ای شامل 129 آیه مرتبط با مفاهیم شیطان/ابلیس، با هدف تحلیل الگوی مفهوم‌سازی شیطان در قرآن بر مبنای طرحواره نیرو مطالعه شده است. بررسی‌ها نشان داد که در قرآن ...
بیشتر
بر اساس نظریه استعاره مفهومی، مفاهیم انتزاعی بر اساس مفاهیم تجربه‌پذیر درک می‌شوند. در قرآن کریم نیز شواهد گسترده‌ای از این گونه مفهوم‌سازی، وجود دارد. در پژوهش حاضر، پیکره‌ای شامل 129 آیه مرتبط با مفاهیم شیطان/ابلیس، با هدف تحلیل الگوی مفهوم‌سازی شیطان در قرآن بر مبنای طرحواره نیرو مطالعه شده است. بررسی‌ها نشان داد که در قرآن انواع هفتگانه طرحواره نیرو در مفهوم‌سازی شیطان به کار رفته و علاوه بر آن نیروی مسلط جهتمند نیز معرفی شده است. طرحواره نیرو، شیطان را از دو منظر مفهوم‌سازی کرده است: 1- درحالیکه شیطان تصویری قدرتمند و غالب از خود ارائه میدهد، خداوند او را به صورت منبع نیرویی بیاثر به تصویر میکشد. 2- درحالیکه شیطان با زیبا جلوه دادن پیامدهای کفر، انسان را به تبعیت از خود سوق میدهد، قرآن با تکیه بر تجربیات نامطلوب انسان از مفاهیمی همچون گم شدن، برخورد با مانع، از دست دادن تعادل و مانع در مسیر، شیطان را عامل پیامدهایی مشابه، معرفی و به این ترتیب تصویری منفی و نامطلوب در ذهن فرد/جامعه از تبعیت از شیطان ایجاد میکند که مانع از گرایش به سمت شیطان خواهد شد.
محمد رضا شاهرودی؛ محمدتقی کبریت‌چی
چکیده
آیات قرآن کریم، به‌دنبال اسباب نزول خود، و هر دسته برای مخاطبان خاصی پدید آمده است؛ ازاین‌رو لازم است کشف دلالت آیات بر معنا، براساس فضای نزول و خطاب، و درنظرگرفتن گونه‌های مختلف مخاطبان انجام پذیرد. برای این منظور، مقاله‌ی حاضر با بهره‌گیری از آموزه‌های «معناشناسی کاربردی» و رویکرد «دلالت زبانی» سازوکار خطاب و دلالت ...
بیشتر
آیات قرآن کریم، به‌دنبال اسباب نزول خود، و هر دسته برای مخاطبان خاصی پدید آمده است؛ ازاین‌رو لازم است کشف دلالت آیات بر معنا، براساس فضای نزول و خطاب، و درنظرگرفتن گونه‌های مختلف مخاطبان انجام پذیرد. برای این منظور، مقاله‌ی حاضر با بهره‌گیری از آموزه‌های «معناشناسی کاربردی» و رویکرد «دلالت زبانی» سازوکار خطاب و دلالت را در قرآن مجید مطالعه میکند. برایناساس، در راستای فهم یک بستهی وحیانی و خطاب قرآنی، گذشته از «آیات قرآن» و «فضای خطاب»، شایسته است اسبابی چون: «متکلم»، «خطیب» و «مخاطبان» آن را در فضای نزول نیز در نظر گرفت و به بررسی نقش مخاطبانِ «خاص» و «عام» در درک معنای آیات پرداخت. مقاله‌ی حاضر نشان میدهد که هم آیات قرآن دارای مراتب و سطوح معنایی است و هم مخاطبان قرآن گونه‌های مختلفی را شامل می‌شوند؛ بهدیگرسخن آیات گوناگون قرآن، هریک درخور فهم دستهای از مخاطبان خود فراهم آمده است؛ لذا همگان جز «عالمان راستین قرآن»، قادر به ادراک معنای مشخص تمام آیات قرآن نیستند. سرانجام از این ره‌گذر لزوم رجوع به «عالمان قرآن»، یعنی پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله و اهلبیت علیهمالسلام، برای مخاطبان خاص و عام قرآن نیز اثبات میگردد.
فاطمه گنجی؛ محمد جعفری هرندی؛ فاطمه حسینی میر صفی
چکیده
واژۀ صلح یکی از مفاهیم بنیادین در قرآن کریم به شمار می رود. لذا بررسی واژه ی صلح در دامنه ی علم معنا شناسی وگونه شناسی مفهومی صلح و مشتقات آن، اهمیت بسیاری دارد.به عبارتی دیگر ، بررسی معنای واژگان قرآنی با کمک علوم دیگر(بررسی میان رشته ای ) فرصتی برای کنکاش بیشتر محتوای معارف الهی است. بر اساس همین ضرورت سوال اصلی پژوهش این است که صلح ...
بیشتر
واژۀ صلح یکی از مفاهیم بنیادین در قرآن کریم به شمار می رود. لذا بررسی واژه ی صلح در دامنه ی علم معنا شناسی وگونه شناسی مفهومی صلح و مشتقات آن، اهمیت بسیاری دارد.به عبارتی دیگر ، بررسی معنای واژگان قرآنی با کمک علوم دیگر(بررسی میان رشته ای ) فرصتی برای کنکاش بیشتر محتوای معارف الهی است. بر اساس همین ضرورت سوال اصلی پژوهش این است که صلح در قرآن کریم با چه واژگانی جانشینی معنایی و با کدام کلمات هم نشینی دارد؟ در این تحقیق با بهره مندی از دو روش تحلیل محتوا و معناشناسی زبانی ، مفهوم صلح از دیدگاه قرآن کریم و به عبارت دیگر «صلح قرآنی » مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد واژه ی صلح در قرآن کریم تنها در تقابل معنایی با جنگ قرار ندارد بلکه در معانی ترمیم روابط اجتماعی وخانوادگی (اصلاح )، رفع فساد ، دوری از گمراهی ، شایسته بودن عمل و عدم مخالفت با خدا و فرستادگان او نیز کاربرد معنایی دارد .و با مفاهیم : ایمان، عمل ، تقوی ، جنت و توبه ، دارای رابطه معنایی هم نشینی ؛ و با واژه های سلم ، امنیت ، خیر و حسن دارای رابطه ی معنایی جانشینی است .
مطالعات قرآنی
هادی ساعدی؛ مجید معارف
چکیده
از منظر علامه طباطبایی سوره مجموعه‌ای از آیات با غرض معین اطلاق می‌شود. غرض به معنای مقصود خداوند از نزول سوره، اصلی‌ترین محور معرفی و شناخت سوره و عامل تمایز میان سوره‌هاست. با توجه به اهمیت موضوع غرض سورهها و تأکید علامه بر این موضوع، این تحقیق به بررسی خصوصیات غرض و کارکردهایش در خلال تفسیر آیات و سورهها در المیزان فی تفسیر ...
بیشتر
از منظر علامه طباطبایی سوره مجموعه‌ای از آیات با غرض معین اطلاق می‌شود. غرض به معنای مقصود خداوند از نزول سوره، اصلی‌ترین محور معرفی و شناخت سوره و عامل تمایز میان سوره‌هاست. با توجه به اهمیت موضوع غرض سورهها و تأکید علامه بر این موضوع، این تحقیق به بررسی خصوصیات غرض و کارکردهایش در خلال تفسیر آیات و سورهها در المیزان فی تفسیر القرآن پرداخته است. در این تحقیق مشخص شد غرض می‌تواند حالت‌های متعدد (اصلی و تبعی) داشته و یا اینکه دارای مراتب و سطوح مختلف باشد. همچنین کشف غرض سورهها در کارکرد برون‌سوره‌ای، عامل تبیین تمایز سورهها، تعیین ارتباط میان سورهها و جایگاه سورهها به نسبت یکدیگر است. در بررسی‌های درون سوره‌ای می‌توان، ابعاد یکپارچگی ادبی و کلامی آیات یک سوره و پیوستگی‌های غیرخطی موجود در ساختار سوره را به کمک غرض و با محوریت آن کشف نمود. پیوستگی‌های غیر خطی شامل ارتباط جملات معترضه، ارتباط‌های حُکمی میان آیات، تطفّل و بیان زیرموضوعات یک موضوع، و تناسب داستان‌ها و بسمله سوره با غرض سوره. کارکرد مهم دیگر غرض در تفسیر آیات در موضوعات استخراج مفهوم واژگان آیات، تعیین مصادیق آیات، تحلیل ادبی آیات و بررسی وجه تمایز تفسیر دو آیه مشابه در دو سوره متفاوت، قابل مشاهده است.
احمد مهدی زاده؛ جعفر نکونام
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 75-98
چکیده
آیات برائت عبارت از آیات آغازین سوره توبه است که از سوی امام علی(ع) در ذی‌حجه سال نهم هجرت بر حاجیان قرائت شد. سؤالاتی که در این تحقیق بدان پرداخته می‌شود، این است که این آیات دربرگیرنده چند آیه و بر چند واحد نزول مشتمل است و هر واحد نزول از آن، در چه تاریخی نازل شدهاست. راجع به شمار این آیات اختلاف نظر است؛ اما بررسی-های این تحقیق ...
بیشتر
آیات برائت عبارت از آیات آغازین سوره توبه است که از سوی امام علی(ع) در ذی‌حجه سال نهم هجرت بر حاجیان قرائت شد. سؤالاتی که در این تحقیق بدان پرداخته می‌شود، این است که این آیات دربرگیرنده چند آیه و بر چند واحد نزول مشتمل است و هر واحد نزول از آن، در چه تاریخی نازل شدهاست. راجع به شمار این آیات اختلاف نظر است؛ اما بررسی-های این تحقیق بیستوهشت آیه بودن آن را محتملتر نشان میدهد. در خصوص تاریخ نزول آیات برائت، نظر مشهور بر این است که در سال نهم، پس از جنگ تبوک نازل شدهاند؛ ولی با این فرض، جایگذاری آیات سوره توبه بر خلاف ترتیب طبیعی نزول قرآن دانسته -می‌شود؛ زیرا بخش دوم سوره، قبل از آن و پیرامون حوادث جنگ تبوک نازل شدهاست. در این نوشتار، علاوه بر نظر مشهور، احتمالاتی که نزول آیات برائت را قبل از جنگ تبوک می-دانند، بررسی می‌شوند و نشان داده می‌شود که نزول این آیات، طی دو واحد نزول قبل از جنگ تبوک، یعنی مقارن با فتح مکه در ماه رمضان سال هشتم و پس از جنگ حنین در شوال همان سال، بسیار محتمل است؛ در این صورت، آیات سوره توبه به ترتیب طبیعی نزول در کنار هم قرارگرفتهاند.
زینه عرفت پور؛ حمیده سادات محسنی
دوره 1، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 83-113
چکیده
قرآن کریم به‌مثابة متنی ادبی، در شیوۀ بیان، همة اسلوب‌های زبان ادبی را به‌کار گرفته است. یکی از وجوه سادگی و مفهوم‌پذیربودن بیان قرآن تصویری و ملموس‌بودن مفاهیم آن است .درواقع هنر قرآن آن است که از ره‌گذر تصویر و تصویر‌پردازی به معانی و مفاهیم روح می‌بخشد و بر اندام معانی کسوت حیات می‌پوشاند؛ به‌گونه‌ای که حتی مفاهیم انتزاعی ...
بیشتر
قرآن کریم به‌مثابة متنی ادبی، در شیوۀ بیان، همة اسلوب‌های زبان ادبی را به‌کار گرفته است. یکی از وجوه سادگی و مفهوم‌پذیربودن بیان قرآن تصویری و ملموس‌بودن مفاهیم آن است .درواقع هنر قرآن آن است که از ره‌گذر تصویر و تصویر‌پردازی به معانی و مفاهیم روح می‌بخشد و بر اندام معانی کسوت حیات می‌پوشاند؛ به‌گونه‌ای که حتی مفاهیم انتزاعی و موضوعات معنوی و ذهنی و حالات نفسانی همهوهمه جان میگیرند و بهحرکت درمیآیند. در این مقاله، با تکیهبر روش توصیفی ـ تحلیلی، نخست به کلیاتی دربارة تصویر و تصویر‌پردازی هنری براساس دیدگاه سیدقطب پرداخته می‌شود، سپس، عناصر تصویر‌پردازی هنری در صحنههای مربوط به آب، به‌مثابة منشأ حیات و رزقوروزی در قرآن کریم، واکاوی می‌شود. یافتههای این پژوهش نشان میدهند که پرکاربردترین عناصر تصویر‌پردازی هنری در صحنههای مربوط به آب، به‌مثابة منشأ حیات و رزقوروزی، عبارتاند از: تخییل حسی، هماهنگی هنری، توصیف، حرکت، و رنگ.
محمود مکوند
دوره 1، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 83-97
چکیده
واژه قرآنی "محسور" تنها یکبار در آیه بیست و نهم سوره اسراء به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "حسر" دانسته اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی و آراء تفسیری هریک معادلی در برابر واژه نهاده اند. با این همه رهایی از تردید و تحیری که پیشینیان ما طی سده ها گرفتار آن بوده اند ...
بیشتر
واژه قرآنی "محسور" تنها یکبار در آیه بیست و نهم سوره اسراء به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "حسر" دانسته اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی و آراء تفسیری هریک معادلی در برابر واژه نهاده اند. با این همه رهایی از تردید و تحیری که پیشینیان ما طی سده ها گرفتار آن بوده اند جز با تأمل دوباره درباب خاستگاه واژه امکان پذیر نیست. براین اساس در مقاله حاضر پس از بیان آراء و اقوال مذکور به جستجوی واژه و ریشه یابی آن در زبان‌های سامی پرداخته ایم. نشان داده ایم که ریشه "حسر" در عموم زبان‌های سامی به کار رفته است و با آنکه در زبانهایی مانند آرامی، سریانی و جز آن واژه ی "محسور" را نیافته ایم اما در زبان عبری و به صورت مشخص در عهد عتیق واژه را در سیاقی مشترک با کاربرد قرآنی آن بازیافته ایم. در پایان، مبتنی بر این ریشه یابی، معادل‌های پیشینیان را ارزیابی کرده ایم و سپس خود معادل " نیازمند یا نادار" را برای واژه پیشنهاد کرده ایم. جهت درک اهمیت این پژوهش کافی است بدانیم که ریشه یابی واژه افزون بر تبیین معنا و ساخت واژه، نظم آیه را نیز تبیین می کند.
وفادار کشاورزی؛ محمد علی همتی
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 83-103
چکیده
خودبرتربینی و رفتار کبر‌ورزانه‌ی انسان در برابر خدواند یا مخلوقات او یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن با واژه‌ی «استکبار» و مشتقاتش و در عهدین با واژگان متعددی بیان شدهاست. برای شناخت ابعاد گسترده‌ی این مفهومِ کلیدی لازم است واژگان مربوط به آن در کتب مقدس، واژهشناسی و معناشناسی شود و عوامل، ویژگی‌ها و فرجام ...
بیشتر
خودبرتربینی و رفتار کبر‌ورزانه‌ی انسان در برابر خدواند یا مخلوقات او یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن با واژه‌ی «استکبار» و مشتقاتش و در عهدین با واژگان متعددی بیان شدهاست. برای شناخت ابعاد گسترده‌ی این مفهومِ کلیدی لازم است واژگان مربوط به آن در کتب مقدس، واژهشناسی و معناشناسی شود و عوامل، ویژگی‌ها و فرجام کار آنان که به این رذیلهی اخلاقی دچار می‌شوند، تبیین گردد. این جستار به روش تحلیلی- تطبیقی به واژهشناسی و معناشناسی استکبار و تکبّر در عهدین و قرآن پرداخته، عوامل به وجود آورندهی آن را در انسان از طریق آیات هر کدام از کتب مقدس بررسی نموده و با تحلیل ویژگی‌های مستکبران و متکبّران به بیان فرجام شوم آنان از دیدگاه کتب مقدس پرداختهاست. در کتب مقدس واژگان متعددی این مفهوم را بیان نموده، عواملی تقریبا مشابه چون پیروی از هوای نفس، احساس بینیازی و فراموشی قدرت خداوند، زمینه ساز آن و صفاتی چون ادعای خدایی، استهزا و انکارِ اصول اعتقادی به عنوان صفات ایشان و فرجام شومی نظیر گمراهی و هلاکت در دنیا، محرومیت از بهشت و خسران ابدی به عنوان مجازات آنان ذکر شدهاست، هر چند که این مفهوم با تمام ابعادش، در قرآن نمودی ژرفتر و گستردهتر یافته است.
مریم قبادی
دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 85-100
چکیده
هرچند در تعریف واژۀ تأویل اشاره‌ای به عقل نشده است حضور التزامی عقل را در تحلیل هستۀ معنایی آن می‌توان یافت. معانی تأویل(تفسیر، رجوع، آغاز و ابتدا، پایان و عاقبت، مصیر و مرجع، جمع، اصلاح، سیاست، تغییریافتن، تدبیر و تقدیر) از جهات مختلف قابل‌تحلیل‌اند؛ ازجمله‌این‌که تغییر، تحول، صیرورت، بازگشت، و نیز پیوند با ابتدا و انتها، و... ...
بیشتر
هرچند در تعریف واژۀ تأویل اشاره‌ای به عقل نشده است حضور التزامی عقل را در تحلیل هستۀ معنایی آن می‌توان یافت. معانی تأویل(تفسیر، رجوع، آغاز و ابتدا، پایان و عاقبت، مصیر و مرجع، جمع، اصلاح، سیاست، تغییریافتن، تدبیر و تقدیر) از جهات مختلف قابل‌تحلیل‌اند؛ ازجمله‌این‌که تغییر، تحول، صیرورت، بازگشت، و نیز پیوند با ابتدا و انتها، و... ناظر به‌نوعی حرکت جهت‌دار و غایت‌مندند. اساساً، تصور حرکت بدون مقصد و غایت ممکن نیست، هم‌چنان‌که سخن از غایات بدون حرکت بی‌معناست. تمرکز بر این نکته آدمی را به‌وجود نوعی آگاهی، فکر، و اندیشه در نهاد واژۀ تأویل که در اصل و در بنیان اولیۀ آن نیز است، ره‌نمون می‌سازد. درواقع، عقلانیت معنای لازم تأویل است و بدون آن تأویل میسر و بلکه محقق نخواهد شد. ازاین‌رو، در آیۀ 7 سورۀ آل‌عمران معیار و عیار انسانیِ تأویل، افزون بر انتساب به الله(جامع جمیع اسماء وصفات)، رسوخ در علم است.صرف‌نظر از اختلافات مطرح در این زمینه، تمرکز و بلکه تأکید بر علم(اعم از علم الهی یا علم بشری با قید رسوخ) اشارتی دارد به پیوند تأویل با علم و آگاهی و پیداست علم بدون عقلانیت قابل‌تصور نیست. بااین‌حال، این بُعد از تأویل مغفول واقع شده و بلکه ازسوی مخالفان موردانکار قرار گرفته و اساساً تأویل در حد مقوله‌ای فرقه‌ای فروکاسته شده است. حال‌آن‌که پیوند یا به‌تعبیر دقیق‌تر نسبت تأویل و عقلانیت امری جدی و اساسی و البته نیازمند بیان است. این نوشتار با روش تحلیلی درپیِ تبیین این عنصر مقوّم تأویل، با اشاره‌ای گذرا بر ضرورت و چرایی، از خلال ضوابط، اصول و شرایط مطرح‌شده، مقصود خود را جسته و به این نتیجه رسیده است که عقلانیتْ عنصر مقوّم تأویل است و تأویل بدون آن قطعاً تأویل نخواهد بود و شاید سخنی باشد مبتنی‌بر هوی و تفسیر به رأی.
محمود مکوند؛ سلیمان عقدکی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 85-108
چکیده
واژه قرآنی "عَزَّر" سه‌بار در قرآن به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "ع-ز-ر" دانسته‌اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده‌اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی، آراء تفسیری و همچنین بافت آیات، هریک در برابر واژه معادلی نهاده اند. گرچه به نظر می رسد معادل‌های پیشنهادی مترجمان پیش از هر چیز مبتنی بر بافت آیات ...
بیشتر
واژه قرآنی "عَزَّر" سه‌بار در قرآن به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "ع-ز-ر" دانسته‌اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده‌اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی، آراء تفسیری و همچنین بافت آیات، هریک در برابر واژه معادلی نهاده اند. گرچه به نظر می رسد معادل‌های پیشنهادی مترجمان پیش از هر چیز مبتنی بر بافت آیات بوده است و همین امر، کار را برای ایشان دشوار کرده است. با این همه انتخاب برابرنهادهای مناسب برای واژه و رهایی از تردید و تحیری که پیشینیان ما طی سده ها گرفتار آن بوده اند جز با تأمل دوباره درباب خاستگاه واژه و ریشه شناسی آن امکان پذیر نیست. براین اساس در مقاله حاضر به جستجوی واژه و ریشه یابی آن در زبان‌های سامی پرداختهایم. نشان داده ایم که سه ریشه "ع-ز-ر"، "ع-ذ-ر" و "ع-د-ر" در زبان‌های عربی، عبری، سریانی و آرامی معنایی نزدیک به هم دارند و مفهوم بنیادین میان این سه ریشه "احاطه کردن و در میان گرفتن" است و مفهوم مشترک واژه در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی همانا "حمایت کردن" است که خود برخاسته از معنای بنیادین پیشگفته و نوعی استعاره مفهومی است.
شادی نفیسی؛ مهدیه حق اللهی
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 91-120
چکیده
یکی از مسائل پایهای تاریخ نگارش قرآن کریم، خط مورد استفاده در زمان ظهور اسلام در مناطق عربنشین است. یافتن منشاء و زمان ایجاد این خط در درک میزان دسترسی مسلمانان به شیوههای مناسب کتابت، به منظور انتقال مکتوب متن مقدسشان بسیار تاثیرگذار است. گزارشهای اسلامی، مطالب پراکنده و متناقضی را در زمینه نحوه ایجاد خط عربی نقل ...
بیشتر
یکی از مسائل پایهای تاریخ نگارش قرآن کریم، خط مورد استفاده در زمان ظهور اسلام در مناطق عربنشین است. یافتن منشاء و زمان ایجاد این خط در درک میزان دسترسی مسلمانان به شیوههای مناسب کتابت، به منظور انتقال مکتوب متن مقدسشان بسیار تاثیرگذار است. گزارشهای اسلامی، مطالب پراکنده و متناقضی را در زمینه نحوه ایجاد خط عربی نقل کردهاند. بر همین اساس آراء متفاوتی در زمینه منشاء خط عربی، زمان ایجاد آن و نحوه انتقال آن به حجاز از سوی محققان مسلمان و مستشرقان مطرح شده است. از سوی دیگر در دهههای اخیر با افزایش اکتشاف شواهد مادی در مناطق عرب نشین، شاهد اعلام نتایج مسلّمی از سوی کهن خط شناسان در زمینه خط عربی هستیم. از جمله این دستاوردها اثبات نشات گرفتن خط عربی از خط نبطی، نمایش تطور چند صد ساله این خط در انتقال به خط عربی و همچنین استفاده از این خط در بازه 200 ساله پیش از ظهور اسلام در مناطق مختلف شمالی شبه جزیره است. بنابراین مقایسه گزارشها و آراء به وجود آمده با شواهد مادی، علاوه بر نشان دادن نقص گزارشها در این زمینه، آرائی را که منشاء خط عربی را از خطوط جنوبی و یا سُریانی در نظر گرفتهاند و یا عدم وجود خط مناسب و در دسترس مسلمانان در هنگام ظهور اسلام و همچنین احتمال نگارش قرآن به سایر خطوط را مطرح کردهاند، رد میکند.
روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
پیوستگی آیات در سوره‌های قرآن از دیرباز مورد توجه قرآن‌پژوهان و دانشمندان علوم قرآنی بوده است. از آنجا که در نگاه نخست، ارتباط و پیوستگی میان الفاظ و عبارات قرآن خیلی روشن نبوده و ممکن است پیام قابل درکی از آن دریافت نشود لذا برخی قرآن را از ارتباط ساختاری برخوردار نمی‌دانند. مقاله پیش رو، سورۀ سبأ را از این دیدگاه مطالعه موردی قرار ...
بیشتر
پیوستگی آیات در سوره‌های قرآن از دیرباز مورد توجه قرآن‌پژوهان و دانشمندان علوم قرآنی بوده است. از آنجا که در نگاه نخست، ارتباط و پیوستگی میان الفاظ و عبارات قرآن خیلی روشن نبوده و ممکن است پیام قابل درکی از آن دریافت نشود لذا برخی قرآن را از ارتباط ساختاری برخوردار نمی‌دانند. مقاله پیش رو، سورۀ سبأ را از این دیدگاه مطالعه موردی قرار داده و بر اساس مدل ارتباطی نیل رابینسون (Neal Robinson)، که بر پایة تکرار شدن الفاظ استوار است، به تحلیل امکان پیوستگی آیات این سوره پرداخته است. با تعیین بخشهای سوره، مشخص شد که اگر تنها بخشهای پنجگانه مورد بررسی قرار گیرد صرفاً رابطه تقارن بین بخش اول و پنجم در سوره نمایان خواهد بود ولی چنانچه بخشها بر اساس ارتباط معنایی به چند زیربخش تقسیم شوند، نظم معکوس بین زیربخشهای سوره خود را نشان خواهد داد. زیر بخش اول از بخش اول و زیر بخش آخر از بخش آخر یعنی آیات ابتدایی و انتهایی سوره نیز به عنوان تابلوی افتتاح و اختتام سوره هستند. از رابطه نظم معکوس در سوره سبأ می‌توان رابطه ولایت با معاد را مشخص نمود.
فاطمه حبیبی؛ فتحیه فتاحی زاده
چکیده
حرکت، مفهومی اولیه، جهانی و پیچیده است که در زبان های گوناگون، با عناصر روساخت متفاوتی بازنمایی می شود. مطالعات تالمی در واقع شروع مطالعات زبان شناسی شناختی در موضوع حرکت محسوب می شود؛ تالمی روابط نظام مند میان روساخت ها و ژرفﹾ ساخت های زبانی را تبیین نموده است. مقاله حاضر به بررسی مفهوم سازی فعل حرکتی ذَهَبَ در قرآن بر مبنای الگوی ...
بیشتر
حرکت، مفهومی اولیه، جهانی و پیچیده است که در زبان های گوناگون، با عناصر روساخت متفاوتی بازنمایی می شود. مطالعات تالمی در واقع شروع مطالعات زبان شناسی شناختی در موضوع حرکت محسوب می شود؛ تالمی روابط نظام مند میان روساخت ها و ژرفﹾ ساخت های زبانی را تبیین نموده است. مقاله حاضر به بررسی مفهوم سازی فعل حرکتی ذَهَبَ در قرآن بر مبنای الگوی واژگانی شدگی تالمی پرداخته است.پیکره پژوهش حاضر56آیه مشتمل بر ماده«ذَهَبَ»است که از این تعداد، 48 روساخت فعل «ذَهَبَ» مشاهده شد و پس از تحلیل داده ها در بافت قرآنی، 28 نمونه استعاری و 20 مورد غیراستعاری و به معنای حرکت فیزیکیِ رفتن کشف شد. در مرحله بعد بسامد و نحوه کاربست مؤلفه های رویداد حرکت استخراج و نقش آن در بهبود و تدقیق تفسیر آیات قرآن مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمامی چهار مؤلفه اصلی رویداد حرکت و دو مؤلفه فرعی در گزاره های مورد مطالعه وجود دارد و بالاترین بسامد در میان مؤلفه های اصلی، مربوط به مؤلفه مسیر وجزءحرکتی(20مورد)سپس مؤلفه پیکر/زمینه(19مورد)و در مؤلفه های فرعی، سبب(13مورد) است. یکی دیگر از نتایج مقاله حاضر، تبیین وقوع بسط معنایی در روساخت مشترک مفهوم «رفتن» در قالب مفاهیم«برطرف شدن»،«نابود شدن» و «مردن» است.
معصومه ریعان
دوره 3، شماره 4 ، بهمن 1398، ، صفحه 95-114
چکیده
منابع روایی مسلمانان مملو از احادیثی است که مستقیم و غیر مستقیم مردان را بر طرد زنان و عدم مشارکت اجتماعی با آنان ترغیب کرده است. این روایات ذیل تفسیر برخی آیات قرآن کریم در تفاسیر مأثور رواج یافته است. آنان در تفسیر "و لاتؤتوا السّفهاء اموالکم" زنان را مصداق اتم سفاهت دانسته‌اند. روایات عدم مشورت با زنان نیز ذیل آیات «انّ النفس ...
بیشتر
منابع روایی مسلمانان مملو از احادیثی است که مستقیم و غیر مستقیم مردان را بر طرد زنان و عدم مشارکت اجتماعی با آنان ترغیب کرده است. این روایات ذیل تفسیر برخی آیات قرآن کریم در تفاسیر مأثور رواج یافته است. آنان در تفسیر "و لاتؤتوا السّفهاء اموالکم" زنان را مصداق اتم سفاهت دانسته‌اند. روایات عدم مشورت با زنان نیز ذیل آیات «انّ النفس لأمارة بالسوء الاّ ما رحم ربّی» و «انّ من ازواجکم و اولادکم عدواً لکم» آمده و مردان را به عدم تشاور با زنان ترغیب میکند. تاریخ ظهور این گفمان، روایات قرن دوم تا قرن چهارم است که حاصل یک منظومه فکری و روشمندی است که جهت باور درونی در ذات اندیشه و تفکر دینداران، مردان را بر طرد اجتماعی زنان ترغیب کرده است؛ و فرآیند فلسفی- اجتماعی این گفتمان القاء نابرابریهای جنسیتی در تعلیمات دینی و باورهای رسمی جامعه بوده است. ما در این مقاله با تاریخگذاری روایات، به ناسازگاری آنها با روح کلی و گوهر اصیل دین پرداخته و تفاسیر معاصر را در اعراض از رویه تفاسیر روایی مورد بازخوانی قرار دادهایم.
صدیقه ملک لو؛ نصرت نیل ساز؛ مهرداد عباسی؛ خلیل پروینی
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 97-118
چکیده
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیانگذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهرۀ ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطۀ ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن ...
بیشتر
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیانگذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهرۀ ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطۀ ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن براساس توالی تاریخی، تحول تصویر ابراهیم در این سورهها، بهویژه تأکید بر «ملۀ ابراهیم»، «رابطۀ ابراهیم با بنای کعبه و مناسک حج»، «پیوند ابراهیم با اسماعیل و ماجرای قربانی» در سوره‌های مدنی را ترفندی سیاسی برای جلب نظر اهل مکه و معلول ناامیدی پیامبر از حمایت یهودیان مدینه دانست. در مناقشات جدی ودیرینه تعیین ذبیح با وجود شواهد قرآنی و عهدینی مبنی بر ذبیح بودن اسماعیل، دو نکتۀ مهم برخاسته از تعالیم انبیاء در این داستان مورد توجه است: هدف اصلی در ماجرای قربانی، آزمایش نهایت فرمانبرداری ابراهیم و فرزندش در امتثال اوامر الهی است و دیگری تأثیر این واقعه در ترمیم فرهنگ ناپسند قربانی انسان در ادوار کهن است. در این مقاله ضمن تبیین این نظریه ها و اشاره به تأثیرات آن در پژوهش‌های بعدی، به نقد آن خواهیم پرداخت
سید محمد هادی گرامی
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 97-128
چکیده
پژوهش‌های مربوط به اندیشه‌های تفسیری و تاریخ تفسیر یکی از حوزه‌های شناخته شده در مطالعات قرآنی و تفسیری است و کارهای زیادی در این خصوص انجام شده است. با این حال تاکنون پژوهش مستقلی درباره جریان‌ها و گرایش‌های تفسیری در دوره تشیع نخستین براساس یک رویکرد عمیق تاریخی صورت نگرفته است. این بررسی هنگامی مهم‌تر می‌شود که ـ براساس یک ...
بیشتر
پژوهش‌های مربوط به اندیشه‌های تفسیری و تاریخ تفسیر یکی از حوزه‌های شناخته شده در مطالعات قرآنی و تفسیری است و کارهای زیادی در این خصوص انجام شده است. با این حال تاکنون پژوهش مستقلی درباره جریان‌ها و گرایش‌های تفسیری در دوره تشیع نخستین براساس یک رویکرد عمیق تاریخی صورت نگرفته است. این بررسی هنگامی مهم‌تر می‌شود که ـ براساس یک قرائت رایج ـ تصوّر کنیم رویکرد تفسیری در نخستین مکتوبات تفسیری شیعه «باطنی/روایی» بوده است که یکسوی آن پدیده غلوّ قرار داشته است. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از گزارشهای تفسیری برجای مانده از عصر حضرت باقر (ع) گفتمان‌های اصلی تفسیری در دوره ایشان را بر پایه انگاره «تفسیر باطن»، پیجویی کند.
این پژوهش در نهایت با کاربست رویکرد تاریخ انگاره و اندیشه در حوزه تفسیر، نشان خواهد داد که در اوایل سده دوم هجری ردّ پای دو گفتمان اصلی تفسیری در میان امامیه قابل پیجویی است. گروندگان به گفتمان اول ـ که در اینجا از آن به عنوان گفتمان «ظاهر/باطن» یاد می‌شود ـ عمدتا شخصیت‌های وابسته به طیف مفضّل بن عمر جعفی بودند. گروندگان به گفتمان دوم ـ که در اینجا از آن به عنوان گفتمان «تأویل/تنزیل» یاد می‌شود ـ طیف اکثریت امامیه در آن دوره بودند که خوانش گسترده‌تری از مفهوم باطن بر پایه دوگان تنزیل/تأویل را دنبال می‌کردند.
منصوره طالبیان؛ روح الله صیادی نژاد؛ حسین ایمانیان
چکیده
One of the most important aspects of Quran felicity is the rhythm of verses. Beautiful rhythm and sounds have effect on evolutionary and changing the spirit of mankind, the God has mixed the verses of his book with wonderful rhythm.In fact the rhythm of Quran is the first level of attracting audience. This discipline has inseparable connection with meaning structure. So that a small change in rhythm of verses can change the meaning dimension in this study. We want to study the role of tone in illustrating the verses by using descriptive- analytic. The study shows that the smallest vocalic unit ...
بیشتر
One of the most important aspects of Quran felicity is the rhythm of verses. Beautiful rhythm and sounds have effect on evolutionary and changing the spirit of mankind, the God has mixed the verses of his book with wonderful rhythm.In fact the rhythm of Quran is the first level of attracting audience. This discipline has inseparable connection with meaning structure. So that a small change in rhythm of verses can change the meaning dimension in this study. We want to study the role of tone in illustrating the verses by using descriptive- analytic. The study shows that the smallest vocalic unit in this verses have meaning messages and vocals of verses depend on meaning and speech and change according to mode of verses. Presence of weak features in verses represent the silence which happen after blowing in horn and the death that finish the lives of who lives in sky and earth and just God will be remain. Presence of weak features in verses represent the silence which happen after blowing in horn and the death that finish the lives of who lives in sky and earth and just God will be remain.
سیدعبدالمجید طباطبایی لطفی
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 99-117
چکیده
اسامی خاص در هر متنی اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا یکی از عناصر مهم بازتاب‌دهندة فرهنگی‌اند. اهمیت اسامی خاص در متون مقدس، از جمله قرآن، دوچندان است؛ زیرا بخشی از ویژگی‌های تاریخی اعصار گذشته از طریق همین اسامی قابل بازیافت است. در عین حال، بررسی معادل‌گزینی برای اسامی خاص در قرآن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در پی مطالعة ...
بیشتر
اسامی خاص در هر متنی اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا یکی از عناصر مهم بازتاب‌دهندة فرهنگی‌اند. اهمیت اسامی خاص در متون مقدس، از جمله قرآن، دوچندان است؛ زیرا بخشی از ویژگی‌های تاریخی اعصار گذشته از طریق همین اسامی قابل بازیافت است. در عین حال، بررسی معادل‌گزینی برای اسامی خاص در قرآن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در پی مطالعة توصیفی راه‌کارهای معادل‌گزینی انگلیسی برای اسامی خاص قرآنی از سوی جورج سیل، جان میدوز رادول، محمد مارمادوک پیکتال، آرتور جان آربری، و عبدالله یوسف علی است. انتخاب اسامی خاص بر اساس دستهبندی اقتباسی از دائرةالمعارف قرآن کریم صورت گرفته و معیار تشخیص و نامگذاری راه‌کارهای ترجمة اسامی خاص بر اساس الگوی ون کویلی بوده است. تحلیل دادهها هم بهصورت کیفی و هم بهصورت کمی با استفاده از نرمافزار اس.پی.اس.اس انجام شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ترتیب استفاده از راهکارها از بیشتر به کمتر بهترتیب عبارتاند از: جایگزینی با یک معادل در زبان مقصد، ترجمه (اسامی دارای معنای ضمنی خاص)، بازتولید آوایی، بازتولید آوایی به همراه توضیح اضافی در متن یا در پانوشت، و جایگزینی با یک اسم متعارفتر در زبان مبدأ یا مقصد.
