زهره اخوان مقدم؛ زهرا بشارتی؛ زهرا قطبی
چکیده
از جمله چالش‌ها در ترجمه‌ی عبارات بلیغ قرآن به سایر زبان‌ها، قالب تحت‌الفظی است. گاه عنایت به این سبک از ترجمه در عبارات بلیغ سبب دور شدن از مراد الهی می‌گردد. اسلوب «ما أَدراکَ ما...» یکی از اسالیب بلیغی است که مترجمان در رسایی مراد الهی آن به سایر زبان‌ها دچار چالش شده‌اند. این عبارت نیمه انجماد شده، دارای بار معنایی خاصی ...
بیشتر
از جمله چالش‌ها در ترجمه‌ی عبارات بلیغ قرآن به سایر زبان‌ها، قالب تحت‌الفظی است. گاه عنایت به این سبک از ترجمه در عبارات بلیغ سبب دور شدن از مراد الهی می‌گردد. اسلوب «ما أَدراکَ ما...» یکی از اسالیب بلیغی است که مترجمان در رسایی مراد الهی آن به سایر زبان‌ها دچار چالش شده‌اند. این عبارت نیمه انجماد شده، دارای بار معنایی خاصی است که توجه صرف به معنای تحت‌الفظی آن سبب مغفول ماندن سایر ابعاد این نوع گویش می‌گردد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی- توصیفی با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی 45 ترجمه قرآن از قرن سه تا عصر معاصر پرداختهاست و برآن است که به برگزیدهترین حالت وفادار مراد الهی در ترجمه عبارت «ما أَدراکَ ما» دستیابد. نتایج نشان می‌دهد گویاترین ترجمه «چه چیز تو را آگاه کرد که .... چیست» است که می‌توان آن را ترجمه ارتباطی قرآن دانست. برخی مترجمان ترجمه وفادار به مراد الهی را حفظ نمودند اما بیشتر ایشان از حیث صرفی نحوی و توجه به یکپارچه بودن این اسلوب بلیغ و ... به خطا رفتهاند و سبب نارسایی پیام الهی در ترجمه‌ی این اسلوب برای مخاطبان شده‌اند.
مطالعات قرآنی
محمد تیموری؛ محمدرضا آرام؛ سید محمد رضوی
چکیده
]چکیدهدر رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابۀ واحدی پیوسته»، سوره‌های قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد می‌توان ارتباط منسجم و هماهنگ میان آیات سوره را کشف و از طریق بررسی متن و ارتباطات لفظی، ادبی و محتوایی سوره، ساختار آن را ...
بیشتر
]چکیدهدر رویکرد تفسیری «وحدت سوره» و « سوره به مثابۀ واحدی پیوسته»، سوره‌های قرآن کریم دارای ساختاری منسجم و منظم هستند لذا برای فهم بهتر هر سوره بایستی به روح کلی و ساختار آن توجه شود. با این رویکرد می‌توان ارتباط منسجم و هماهنگ میان آیات سوره را کشف و از طریق بررسی متن و ارتباطات لفظی، ادبی و محتوایی سوره، ساختار آن را به دست آورد و با استخراج موضوع محوری سوره به تفسیر اجزاء آن پرداخت. برای فهم تصویر و هندسه باطنی سوره با این رویکرد کل نگر و ساختارشناسانه، در وهله اول بایستی آیات، پاراگراف بندی (بخشبندی) شوند. در این نوشتار «سوره فتح» ابتدا به روشی نو (بدون توجه به محتوای آیات و صرفاً براساس شواهد لفظی) بخشبندی میشود، سپس پاراگرافهای همسیاقِ دارای وحدت موضوعی، به صورت یک «فصل» دسته‌بندی شده و در نهایت موضوع محوری سوره استخراج می‌گردد. کلیه مراحل بخشبندی، فصلبندی و استخراج موضوع محوری سوره، براساس اصول پاراگرافبندی است.کلید واژهها: قرآن کریم؛ پاراگرافبندی؛ انسجام سوره؛ ساختارشناسی؛ موضوع محوری سوره، شواهد لفظی؛ فتح
مطالعات قرآنی
فاطمه احمدوند
چکیده
ثعالبی از پرکارترین ادیبان عربی‌نگار ایران بوده است. وی که با بزرگان سیاسی دولت‌های ایرانی هم‌نشینی داشته، دو اثر تحفه-الوزارء و آداب‌الملوک را با موارد متعددی از اقتباس‌های قرآنی در اندیشه سیاسی تحریر کرده است. پژوهش حاضر با بررسی و دسته‌بندی اقتباس‌های قرآنی این دو اثر، براساس رهیافت توانش ارتباطی دل‌هایمز که بر اهمیت فضای ...
بیشتر
ثعالبی از پرکارترین ادیبان عربی‌نگار ایران بوده است. وی که با بزرگان سیاسی دولت‌های ایرانی هم‌نشینی داشته، دو اثر تحفه-الوزارء و آداب‌الملوک را با موارد متعددی از اقتباس‌های قرآنی در اندیشه سیاسی تحریر کرده است. پژوهش حاضر با بررسی و دسته‌بندی اقتباس‌های قرآنی این دو اثر، براساس رهیافت توانش ارتباطی دل‌هایمز که بر اهمیت فضای گفتمانی زایش هر متن تکیه دارد و با فهم تاریخی- فرهنگی پژوهشهای آذرتاش آذرنوش در باب چالش فارسی و عربی در عصر ثعالبی، نشان داده است که کارکرد اقتباس‌های قرآنی ثعالبی تفسیر و ترویج اندیشههای دینی نبوده است، بلکه او در چارچوب فرهنگ بزرگان سیاسی عربگرا، از اقتباس قرآنی بهعنوان ابزار ادبی برای کارکرد ارتباطی و عامل ایجاد حداکثر ارتباط با مخاطب و تسهیل گفتمانی این ارتباط بهره جسته است. به عبارت دیگر، این پژوهش نقش بافتار فرهنگی – گفتمانی در رویکرد به استفاده از اقتباس قرآنی در این دو اثر از ثعالبی را نشان داده است. شیوه این پژوهش کتابخانهای و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده است و از تحلیل تاریخی نیز برای شناخت زمینههای بحث استفاده شده است.
احمد زارع زردینی؛ حمید حمیدیان؛ فخرالسادات علوی؛ مریم امینی
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 1-23
چکیده
در دوره معاصر، مواجه با انبوهی از آثار تفسیری در مباحث وجودگرایانه از جمله انسان در متن زندگی، آزادی، انتخاب، مسئولیت، تفرد، اضطراب، معنایزندگی و... دال بر شکلگیری گفتمان وجودگرایی در تفسیر متون دینی است. در این مقاله پس از تحلیلوبررسی، این رویکرد به مثابه یک گرایش جدید تفسیری معرفی شدهاست. برای تبیین زوایای مختلف این گرایش، ...
بیشتر
در دوره معاصر، مواجه با انبوهی از آثار تفسیری در مباحث وجودگرایانه از جمله انسان در متن زندگی، آزادی، انتخاب، مسئولیت، تفرد، اضطراب، معنایزندگی و... دال بر شکلگیری گفتمان وجودگرایی در تفسیر متون دینی است. در این مقاله پس از تحلیلوبررسی، این رویکرد به مثابه یک گرایش جدید تفسیری معرفی شدهاست. برای تبیین زوایای مختلف این گرایش، به مقایسه گرایش وجودگرایی با گرایشهای عرفانی، اجتماعی و تربیتی در تفسیر پرداختهشدهاست و نسبت هریک با گرایش وجودگرایی مورد بررسی قرارگرفتهاست. نتایج باهمنگری این سه گرایش تفسیری با گرایش وجودگرایانه حاکی از آناست که ضمن اشتراک این گرایشها در برخی ویژگیها، نسبت همسویی بینشان برقراراست و هیچیک در مقابل این گرایش قرار ندارند. معرفت نفس، اهمیت تدبرگرایی در تفسیر، تأکید بر خودسازی، نحوه تعامل با عقل و عدم اعتماد مطلق بر آن و... از مشترکات گرایشتفسیری عرفانی با گرایش وجودگرایی است. اهمیتدادن به بعد عملی زندگی، داشتن رویکرد انتقادی، استفاده از نثر جذاب و قابل فهم برای عموم و همچنین تقلیدناپذیری از ویژگیهای مشترک گرایش اجتماعی با وجودگرایی است اما از جهت جایگاه عقل و اعتماد بر عقل در تفسیر با گرایش وجودگرایی همسو نبوده تا جایی که برخی به تفسیر اجتماعی، تفسیر عقلانی نام نهادهاند. لزوم توجه به انسانشناسی صحیح قرآنی، اهتمام به نیاز انسان عصر حاضر و مسئولیتهای فردی و توجه به انسان به عنوان موجودی مختار از مسائل مشترک میان گرایش وجودگرایی و گرایش تربیتی است.
ناهید جعفری دهکردی؛ خشایار قاضی زاده
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 19-42
چکیده
با ظهور اسلام هنر کتابت و کتاب‌آرایی جایگاه والایی نزد مسلمانان پیدا کرد. چرا که صفحات کتاب الهی همواره محمل غنی‌ترین هنرها و آرایه‌های هنری بودند که زیبایى‌شناسى آن بیانگر پیوند نظام‌مندی بین عناصر تصویری و متن قرآن می‌باشد. یکی از این ویژگیها در نظمی موسوم به تقارن بازتابی نمود پیدا کردهاست. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی ...
بیشتر
با ظهور اسلام هنر کتابت و کتاب‌آرایی جایگاه والایی نزد مسلمانان پیدا کرد. چرا که صفحات کتاب الهی همواره محمل غنی‌ترین هنرها و آرایه‌های هنری بودند که زیبایى‌شناسى آن بیانگر پیوند نظام‌مندی بین عناصر تصویری و متن قرآن می‌باشد. یکی از این ویژگیها در نظمی موسوم به تقارن بازتابی نمود پیدا کردهاست. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف شناخت ویژگیهای زیباییشناسانه، تقارن بازتابی موجود در سوره بقره کتابتشده در قرآن1529 آستان قدس رضوی را مورد تدقیق قرار می‌دهد. و سپس کانونِ قرارگرفتن حروف را در دیگر نسخ مشابه مطابقت می‌دهد. نتایج حاصل از مطالعات کتابخانهای برپایه علم آمار نشانگر این مطلب است که کاتبان این مصاحف، بیآنکه تحت تأثیر مستقیم کار همدیگر باشند، توانستهاند به نظم هندسی و آهنگین واحدی در بطن آیات نزدیک شوند. چنین امری علاوه بر توصیف هنر زیبای ایرانی، بیانگر اعجاز مستتر در کلام الهی است که پیروان خویش را مفتون خویش ساختهاست.
هادی جاهد؛ فیروز حریرچی؛ سید ابراهیم دیباجی
دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 19-41
چکیده
الفاظ در زبان عربی و تمدن اسلامی در بستر زبان شناسی تولید شده اند و در قالب محتوای ارزشمند انسانی گسترش یافته اند.هر لفظ و اصطلاح، سرگذشت و خاستگاه متمایزی نسبت به دیگر الفاظ داشته است. الفاظ در بافت زبان شناختی فرهنگ و تمدن اسلامی ، ریشه ی فرهنگی مستحکم دارند.بررسی خاستگاه بومی کلمه و اصطلاح بنیادین در فرهنگ اسلامی -ایرانی و پیش از ...
بیشتر
الفاظ در زبان عربی و تمدن اسلامی در بستر زبان شناسی تولید شده اند و در قالب محتوای ارزشمند انسانی گسترش یافته اند.هر لفظ و اصطلاح، سرگذشت و خاستگاه متمایزی نسبت به دیگر الفاظ داشته است. الفاظ در بافت زبان شناختی فرهنگ و تمدن اسلامی ، ریشه ی فرهنگی مستحکم دارند.بررسی خاستگاه بومی کلمه و اصطلاح بنیادین در فرهنگ اسلامی -ایرانی و پیش از اسلامی بر اساس فرایندهای واجی در « جناح » افزایش و یا کاهش واج ها مورد نظر است.در این مقاله به خاستگاه بومی لفظ بنیادین جناح ، در زبان مفسران اسلامی و لغت شناسان قدیم و معاصر پرداخته شده است.ریش هی معناشناختی این لفظ با توجه به فرایند حذف ، ک اهش و افزایش معناشناختی در زبان شناسی مراحل انتقال معنایی از زبان هند و اروپایی به شاخه زبانی سامی را طی کرده است. این مقاله به فرایند حذف آواشناختی، صرفی،واجی، معناشناختی در لفظ قرآنی با توجه به اهمیت ماهیت و محدوده معنایی گناه دراعتقادات بنیادین اسلامی « جناح » به ایجاد مفهومی عمومی در میان تمامی انسان ها در هر نقطه « جناح » پرداخته است. لفظ از زمین در حرکت به سمت خوبی ها و دوری از تاریکی مطلق اشاره دارد.مفهوم گناه در ریشه های عقلی و نقلی با مشابهت میان الفاظ مختلف گناگ،گناه،جناح، سیر تحول معنایی و مفهومی را از شاخه زبانی هند و اروپایی به شاخه زبان های سامی طی کرده است.
زهرا حیدری آبروان؛ شهرام همت زاده
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 19-38
چکیده
جایگاه «رب» در میان اسامی خداوند، بسیار محوری است، زیرا هم دچار چندمعنایی بوده و میتواند بر بسیاری از صفات الهی دلالت کند که این مسأله مترجم را دچار مباحث گزینشی خواهد نمود، و هم در مفهوم غیرالهی در برخی آیات قرآن مورداستفاده قرار گرفته است. این کاربرد در وجه غیرالهی در زبان‌هایی مانند روسی، مخاطبان بعضاً تازه‌مسلمان با ...
بیشتر
جایگاه «رب» در میان اسامی خداوند، بسیار محوری است، زیرا هم دچار چندمعنایی بوده و میتواند بر بسیاری از صفات الهی دلالت کند که این مسأله مترجم را دچار مباحث گزینشی خواهد نمود، و هم در مفهوم غیرالهی در برخی آیات قرآن مورداستفاده قرار گرفته است. این کاربرد در وجه غیرالهی در زبان‌هایی مانند روسی، مخاطبان بعضاً تازه‌مسلمان با پیشزمینههای غیرتوحیدی را دچار مسائل عقیدتی خواهد کرد. برهمین اساس، مسأله پژوهش چنین تعریف شده است: چالشهای ترجمه واژه «رب» و راه حل آن چیست و آیا بازنمود صحیحی از این واژه در ترجمه‌های روسی قرآن کریم صورت گرفته است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به نحوه ترجمه این واژه پرداخته و رهاورد پژوهش آن بوده است که استفاده از سیاق در سه سطح، بهترین روش برای دستیابی به مفهوم این واژه و موارد مشابه آن در بحث چندمعنایی است که البته هیچیک از مترجمان روسی قرآن بدان توجه نداشتهاند.
مژگان کاوسی؛ فروغ پارسا
چکیده
قرآن کریم سرشار از آموزه‌های صلح آمیز و مهرگستر و دین اسلام از آغاز پیدایی منادی صلح و رحمت برای همه انسان‌ها بوده است. خداوند متعال در سراسر قرآن و شروع هر سوره با صفت رحمان و رحیم نام برده شده و احترام به کرامت انسانی و تنوع فرهنگی، هم زیستی مسالمت آمیز و تشویق به همکاری و هم‌افزایی در شمار آموزه های پر بسامد این کتاب آسمانی است. در ...
بیشتر
قرآن کریم سرشار از آموزه‌های صلح آمیز و مهرگستر و دین اسلام از آغاز پیدایی منادی صلح و رحمت برای همه انسان‌ها بوده است. خداوند متعال در سراسر قرآن و شروع هر سوره با صفت رحمان و رحیم نام برده شده و احترام به کرامت انسانی و تنوع فرهنگی، هم زیستی مسالمت آمیز و تشویق به همکاری و هم‌افزایی در شمار آموزه های پر بسامد این کتاب آسمانی است. در این میان آیاتی از قرآن کریم که همگان را به صلح و مدارا دعوت کرده در مناسبات اجتماعی حایز اهمیت ویژه ای هستند. این جستار با توجه به گسترة معنایی صلح در دنیای معاصر به طور خاص تفاسیر مختلف از آیات مربوط به صلح (در برابر جنگ) ، آزادی عقیده و آزادی بیان را در ادوار مختلف تاریخی بررسی نموده است. مطالعه تطور تاریخی آراء مفسران ذیل آیات منتخب که بنابر ظاهر حاوی آموزه های مداراجویانه و صلح آمیز هستند، نشان می دهد شرایط تاریخی و سیاسی و پیش فرض های مفسّر در فهم و تفسیر او از آیات نقش بسزایی داشته است. این مطالعه از سوی دیگر باین نتیجه رسیده که مفسران دوران معاصر درمقایسه با متقدمان بیشتر به مفاهیم صلح، آزادی، گفتگو و تعامل توجه و تمرکز کرده‌اند.
احمد پاکتچی
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 21-35
چکیده
کاوش در برخی مفاهیم قرآنی، که در آموزه‌های دیگر ادیان ابراهیمی نیز وجود دارند، مجال مناسبی برای مطالعات تطبیقی بین‌الادیانی و بررسی موارد اشتراک و افتراق آنها را فراهم می‌آورد. مفهوم «ذکر» در سیاق آیة 105 سورة انبیاء در شمار نمونه‌هایی است که با مضامین مشابهی در آیات عهد عتیق رایج به کار برده شده است. پژوهش حاضر تلاش کرده با ...
بیشتر
کاوش در برخی مفاهیم قرآنی، که در آموزه‌های دیگر ادیان ابراهیمی نیز وجود دارند، مجال مناسبی برای مطالعات تطبیقی بین‌الادیانی و بررسی موارد اشتراک و افتراق آنها را فراهم می‌آورد. مفهوم «ذکر» در سیاق آیة 105 سورة انبیاء در شمار نمونه‌هایی است که با مضامین مشابهی در آیات عهد عتیق رایج به کار برده شده است. پژوهش حاضر تلاش کرده با بهکارگیری دادههای زبان‌‌شناسی تاریخی از خلال دیدگاه مفسران قرآن کریم و نیز شارحان عهدین در خصوص معنای آیه و مفهوم ذکر در آن به تبیینی بین‌الادیانی از مفهوم قرآنی نایل آید.
الهه شاه پسند
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 21-39
چکیده
دربارۀ ماهیت قرائات خلاف رسم مصحف، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ یکی از آنها دیدگاه ابوعبید قاسم بن سلام است؛ چنانکه او می‌گوید، مشایخ او قرائات خلاف رسم را برای بیان وجهِ قرائت موافق رسم، و تفسیر آن مورد استفاده قرار می‌داده‌اند. صبغۀ ادبی-معنایی‌ای که این دیدگاه به ماهیت قرائات داده، آن را قابل تأمل کرده است. به خصوص اینکه قرائات ...
بیشتر
دربارۀ ماهیت قرائات خلاف رسم مصحف، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ یکی از آنها دیدگاه ابوعبید قاسم بن سلام است؛ چنانکه او می‌گوید، مشایخ او قرائات خلاف رسم را برای بیان وجهِ قرائت موافق رسم، و تفسیر آن مورد استفاده قرار می‌داده‌اند. صبغۀ ادبی-معنایی‌ای که این دیدگاه به ماهیت قرائات داده، آن را قابل تأمل کرده است. به خصوص اینکه قرائات یک سده بعد، در زمان ابن‌مجاهد، وجهۀ حدیثی یافت. این تغییر رویکرد، موجب شکلگیری گفتمانی جدیدی شد که در نتیجۀ آن، ابهاماتی دربارۀ ماهیت قرائات مخالف رسم مصحف ایجاد شد؛ تا آنجا که حدود دو قرن بعد، ابن‌حزم اندلسی این قرائات را ناشی از وهم قاریان شمرد و تفاوت مصحف ابن‌مسعود با مصحف رایج را انکار کرد. این مقاله به منظور اثبات دیدگاه ابوعبید، قرائت ابن‌مسعود را در معانی القرآن فراء، به عنوان یکی از استادان ابوعبید، مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که فراء قرائت ابن‌مسعود را به عنوان ابزاری ادبی-معنایی به‌کار برده است. استفاده از قرائت ابن‌مسعود در مقام ارائۀ دیگر وجوه ادبیِ ممکن برای بیان الفاظ آیه، حجت دانستن آن برای دیگر قرائات، ذکر آن به عنوان «معنیِ» الفاظِ آیه و نیز تأیید یا رد دیگر برداشت‌های تفسیری به واسطۀ آن، شاهدی بر این ادعاست.
فاطمه حاجی اکبری؛ حسین ستار
چکیده
شاید در میان فرق بازمانده و مشهور اسلام، اسماعیلیان تمایل بیشتری به فهم باطنی قرآن از خود نشان داده باشند. ارتباط و شباهت برقرار کردن میان دو سطح ظاهر و باطن یا همان تأویل و معرفت قلبی از جمله مشترکات صوفیه و اسماعیلیه به شمار می‌رود. دو گروه در کنار اهتمام به برپاداشتن ظاهر شریعت، در پی کشف بواطن قرآن بوده و حتی در آیات فقهی نیز از ...
بیشتر
شاید در میان فرق بازمانده و مشهور اسلام، اسماعیلیان تمایل بیشتری به فهم باطنی قرآن از خود نشان داده باشند. ارتباط و شباهت برقرار کردن میان دو سطح ظاهر و باطن یا همان تأویل و معرفت قلبی از جمله مشترکات صوفیه و اسماعیلیه به شمار می‌رود. دو گروه در کنار اهتمام به برپاداشتن ظاهر شریعت، در پی کشف بواطن قرآن بوده و حتی در آیات فقهی نیز از تأویل بهره جستهاند. در دیدگاه صوفیه علم تأویل آیات منحصر در فرد خاصی نبوده و دستیابی به آن به جدیت در تهذیب و مراقبه بر می‌گردد، در حالیکه در فرقه اسماعیلیه تأویل مختص به افرادی است که در سلسه مراتب دعوت قرار میگیرند، به همین خاطر تأویلهای این گروه بیشتر فرقهای مینمایاند و در راستای تایید عقاید اسماعیلی است، در حالیکه تأویلهای صوفیان بر تجربهی شخصی افراد استوار و بیشتر با مقامات صوفیان تطبیق داده میشود. این پژوهش بر آن است، با بررسی تأویلاتِ فقهی قاضی نعمان مغربی (بنیانگذار فقه اسماعیلی) و عبدالرزاق کاشانی(اندیشمند اصیل عرفانی) اشتراک و افتراق رویکردهای تأویلی ایشان را در پیوند فقه و عرفان استخراج و تببین کند.
فتحیه فتاحی زاده؛ فریده امینی
دوره 3، شماره 4 ، بهمن 1398، ، صفحه 23-43
چکیده
لقیامه یکی از اسامی آخرت در قرآن است که در همه کاربردها به صورت ترکیب یوم‌القیامه بکار رفته است،کاربردهای قرآنی حاکی از آن است مراد ازیوم‌القیامه زمان داوری است،در آثار لغویان این مفهوم از ماده [ق‌وم] و به معنای برخاستن از قبر یا ایستادن در برابر خداوند ذکر شده است،مفسران در خصوص این مفهوم بر دو نظرند:برخاستن از قبر و ایستادن در برابر ...
بیشتر
لقیامه یکی از اسامی آخرت در قرآن است که در همه کاربردها به صورت ترکیب یوم‌القیامه بکار رفته است،کاربردهای قرآنی حاکی از آن است مراد ازیوم‌القیامه زمان داوری است،در آثار لغویان این مفهوم از ماده [ق‌وم] و به معنای برخاستن از قبر یا ایستادن در برابر خداوند ذکر شده است،مفسران در خصوص این مفهوم بر دو نظرند:برخاستن از قبر و ایستادن در برابر خداوند را به عنوان معنای این مفهوم ذکر کرده اند.مطالعه این ماده در خانواده زبانهای سامی گویای ساختارِ خلاق طرحواره تصوری قائم بودن که از مبنایی بدنمند برخوردار است،پیش مفهومی است که برای این ماده می‌توان در نظر گرفت سپس این پیش مفهوم در قالب استعاره مفهومی به عنوان ساختارِ خلاقِ دیگر درمعناسازی،در قرآن بکار گرفته شده است و استعاره مفهومی[یوم القیامه دادگاه است] خلق شده است،کلان استعاره ای که استعاره های خرد متعدد بر محورآن انسجام یافته اند و مفهوم «القیامه» را در قرآن برای مخاطب مفهوم سازی می کنند،مفهوم سازی های صورت گرفته پیرامون مفهوم «القیامه» و تفاوت آن با مفهوم «بعث» دیگر مسئله ای است که به آن پرداخته شده است و نتایج حاکی ازآن است که عدم مشابهت در نگاشت های استعاری، عدم مشابهت در معنای حوزه واژگانی را به همراه خواهد داشت.
شهین شیخ سنگ تجن
چکیده
فراگفتمان نگرشی جدید در تحلیل کلام است که در آن نویسنده به طرق مختلف به منظور تعامل با مخاطب حضور خود را در متن نشان می‌دهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی انواع نشانگرهای فراگفتمان تعاملی از قبیل: فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز، نگرش‌نما و تردیدنما بر اساس انگارۀ هایلند و تس (2004) در سوره‌های واقعه، حشر و الرحمن پرداختهایم. ...
بیشتر
فراگفتمان نگرشی جدید در تحلیل کلام است که در آن نویسنده به طرق مختلف به منظور تعامل با مخاطب حضور خود را در متن نشان می‌دهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی انواع نشانگرهای فراگفتمان تعاملی از قبیل: فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز، نگرش‌نما و تردیدنما بر اساس انگارۀ هایلند و تس (2004) در سوره‌های واقعه، حشر و الرحمن پرداختهایم. دلیل انتخاب این سورهها علاوه بر مفاهیم ارزنده و شگرف آیات، تأکید فراوان روایات اسلامی به قرائت مستمر آنهاست که خود نشان دهندۀ اهمیت والای این سه سوره در قرآن است. نتایج بررسی فراگفتمانها در سوره‌های فوق که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان داده است که اولا ًطبقهبندی آیات این سه سوره فراتر از تقسیمبندی هایلند و تس (2004) است. ثانیاً تنها فراگفتمانهای یقین‌نما، خوداظهار، دخیل‌ساز و نگرش‌نما با بسامدهای مختلف در سورهها مشاهده شده‌اند، بطوریکه در سورۀ واقعه و الرحمن دخیلسازها و در سورۀ حشر، نگرشنماها از بسامد بالاتری برخوردار بودهاند. فراگفتمانهای تردیدنما در هیچ یک از سه سوره مشاهده نشدهاند که نشانگر اطمینان، یقین و راستی کلام قرآن نسبت به هر نوع متن نوشتاری دیگر است.
قاسم درزی؛ احد فرامرز قراملکی؛ مهین ناز میردهقان
دوره 1، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 25-52
چکیده
زبان‌‌شناسی شناختی یکی از علوم نوپدید میان‌‌رشته‌‌ای است که به اصول ساختاری زبان از منظر شناخت انسانی می‌‌نگرد. آگاهی بر الگوهای شناختی زبان میتواند فرایند تحقق گفت‌وگوی میان‌‌رشته‌‌ای را تسهیل کند. سه الگوی تأثیرگذار در این علم عبارت‌اند از: «نگرش دائرة‌المعارفی به معرفت»، «طرح‌واره‌‌های تصویری»، و ...
بیشتر
زبان‌‌شناسی شناختی یکی از علوم نوپدید میان‌‌رشته‌‌ای است که به اصول ساختاری زبان از منظر شناخت انسانی می‌‌نگرد. آگاهی بر الگوهای شناختی زبان میتواند فرایند تحقق گفت‌وگوی میان‌‌رشته‌‌ای را تسهیل کند. سه الگوی تأثیرگذار در این علم عبارت‌اند از: «نگرش دائرة‌المعارفی به معرفت»، «طرح‌واره‌‌های تصویری»، و «استعاره». در این میان، استعاره اهمیت ویژهتری دارد و بهمنزلة محوری که دو الگوی دیگر پیرامون آن قرار دارند در نظر گرفته شده است. استعاره به همراه دو الگوی دیگر میتواند بهمنزلة باب ورود به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای در نظر گرفته شود. کلام بهوسیلۀ آنها ظرفیت ویژهای برای طرح مباحث میان‌‌رشته‌‌ای بهدست می‌آورد. از این منظر، بررسی تفاسیر مختلف از واژۀ قرآنی «شاکله» حاکی است که ظرفیت میان‌‌رشته‌‌ای بالای این واژه بهدلیل وجود الگوهای شناختیِ پیشگفته در آن است. تفسیر این واژه به «طریقت»، «توان و طاقت»، «طبیعت»، و «حال و ملکه» امکان پژوهش در رشتههایی از جمله جامعهشناسی، روانشناسی، و فلسفه را پدید آورده است.
نرجس توکلی محمدی؛ اعظم پویازاده
دوره 1، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 25-54
چکیده
سخن از پیوستگی و انسجام متن قرآن پیشینه ای دیرین در سنت قرآن پژوهی مسلمانان دارد. در این میان، آرا و رویکردهای معاصر به این مسئله در میان قرآن پژوهان غربی جایگاهی ویژه یافته و محل منازعه بر سر پیوستگی و گسستگی متن قرآن کریم شده است. به رغم باور عموم قرآن پژوهان غربی به پراکندگی متن قرآن، در دوران معاصر دستهای از ایشان با اتکا به دانشهای ...
بیشتر
سخن از پیوستگی و انسجام متن قرآن پیشینه ای دیرین در سنت قرآن پژوهی مسلمانان دارد. در این میان، آرا و رویکردهای معاصر به این مسئله در میان قرآن پژوهان غربی جایگاهی ویژه یافته و محل منازعه بر سر پیوستگی و گسستگی متن قرآن کریم شده است. به رغم باور عموم قرآن پژوهان غربی به پراکندگی متن قرآن، در دوران معاصر دستهای از ایشان با اتکا به دانشهای ادبی و زبانی در پی اثبات انسجام و پیوستگی این متن مقدس بر آمده اند. در این میان، نیل رابینسون نخستین فردی است که با کاربست نظریات جدید زبان‌‌شناسی، به مخالفت با رویکرد غالب پرداخته و پیوستگی متن قرآن کریم، بهویژه در سوره های بلند مدنی را مورد بررسی قرار داده است. نظر به اهمیت جایگاه رابینسون و روش وی،مقاله حاضرعهدهدار تحلیل روش رابینسون در این باره است.بررسی آخرین آثار رابینسون،که به پیوستگی سوره آل عمران اختصاص دارد، نشان می‌دهد که وی، بی آنکه سخن از تحلیل گفتمان به میان آورده باشد، از مولفه های تحلیل گفتمان از جمله پردازش صعودی و پردازش نزولی متن و نیز راهبردهای تحلیلی گفتمان بهره برده و از این رهگذر پیوستگی درونی و معنایی آیات را نشان داده است. لذا می‌توان گفت روش مورد استفاده رابینسون در اثبات پیوستگی، روش تحلیل گفتمان است.
بگم عقبه؛ حامد خانی(فرهنگ مهروش)؛ ارسطو میرانی
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 25-45
چکیده
در قرآن کریم اوصاف مختلفی برای قلب ذکر شده که جمع میان آنها و بازنمودن تصویری واضح از ماهیت قلب در آن را دشوار کرده است. از یک سو، برخی اوصاف قلب در قرآن کریم حاکی از آن هستند که مراد از قلب، همان اندامی است که در قفسۀ سینه جای دارد و از نگاه دانش معاصر، وظیفۀ گردش خون در بدن را به انجام می‌رساند. از دیگر سو، برخی اوصاف دیگر قلب را مرکز ...
بیشتر
در قرآن کریم اوصاف مختلفی برای قلب ذکر شده که جمع میان آنها و بازنمودن تصویری واضح از ماهیت قلب در آن را دشوار کرده است. از یک سو، برخی اوصاف قلب در قرآن کریم حاکی از آن هستند که مراد از قلب، همان اندامی است که در قفسۀ سینه جای دارد و از نگاه دانش معاصر، وظیفۀ گردش خون در بدن را به انجام می‌رساند. از دیگر سو، برخی اوصاف دیگر قلب را مرکز عواطف و احساسات و تعقل، یعنی همۀ فعالیتهای ارادی انسان بازمینمایانند. اینگونه، کوششهای متعددی تا کنون برای نظریهپردازی در بارۀ ماهیت قلب در قرآن صورت گرفته، و نظریات مختلفی ارائه شده است. بنا ست در این مطالعه با مرور و دسته‌بندی کاربردهای مختلف قلب در قرآن کریم راهی برای درک بهتر ماهیت آن بیابیم. به نظر میرسد پذیرش این که مراد از قلب در قرآن همین اندام بدنی باشد، با شواهد قرآنی سازگارتر است؛ گرچه البته اسباب و علل وصف این اندام همچون مرکز ادراک نیازمند مطالعات مردمشناسانۀ دیگری است که پیشینۀ این درک را در تمدنهای مختلف بکاود. مطالعه در شکل کنونی آن کوششی است برای شناخت مقطعی از تحولات تاریخی انگارۀ قلب در فرهنگ اسلامی.
قاسم درزی؛ زهرا بشارتی
چکیده
نگاهی کل‌نگر و سیستمی، یکی از جدیدترین روی‌آوردها در شناسایی و استخراج ساختارها و گفتمان‌های حاکم بر متون می‌باشد. استخراج ساختارها و گفتمان‌های مرتبط با جنسیت در قرآن و نهج‌البلاغه برهمین نگاه کل‌نگر و سیستمی مبتنی است. دو گفتمان اساسی را در این ارتباط می‌توان مشاهده کرد: گفتمان مردانه و گفتمان تساوی‌طلبانه-زنانه. با وجودیکه ...
بیشتر
نگاهی کل‌نگر و سیستمی، یکی از جدیدترین روی‌آوردها در شناسایی و استخراج ساختارها و گفتمان‌های حاکم بر متون می‌باشد. استخراج ساختارها و گفتمان‌های مرتبط با جنسیت در قرآن و نهج‌البلاغه برهمین نگاه کل‌نگر و سیستمی مبتنی است. دو گفتمان اساسی را در این ارتباط می‌توان مشاهده کرد: گفتمان مردانه و گفتمان تساوی‌طلبانه-زنانه. با وجودیکه گفتمان مردانه و گونه‌های آن به‌شکل گسترده‌ای در قرآن قابل رصد است امّا موارد متعددی مرتبط با گفتمانِ تساوی‌طلبانه و زنانه نیز قابل مشاهده است. هیچ‌گاه در قرآن کریم صریحاً نگاه‌هایی که همراه با تعمیم، جنس زن را مورد هجمه قرار داده باشد قابل مشاهده نیست. در نهج البلاغه نیز شاهد ظهور و بروز وسیع رویکرد مردانه هستیم امّا در مواردی نیز به ظاهر هجمه‌هایی به جنسِ زن مشاهده میشود. از این جهت تمایز بارزی میان گفتمان قرآن ونهج البلاغه در اتخاذ رویکرد مردانه دیده میشود. این در حالیست که کاربست گفتمان تساوی‌طلبانه-زنانه در نهج‌البلاغه در وضعیتِ کمینه و حداقلی آن است. سبک قرآن کریم در کاربستِ تلفیقیِ گفتمان‌های مرتبط با جنسیت نمایش‌گر سبکِ پیشرو آن است و میتواند به عنوان ملاکی برای جرح و تعدیل روایاتی که رویکردی مخالف با آنرا اتخاذ کرده‌اند و نقد متنی آنها به حساب بیاید.
رضا روحانی
چکیده
یکی از مباحث پردامنه در حوزة علوم قرآن و وحی قرآنی، بحث زبان و بیان قرآن است. مقالة حاضر پرداختی نظری- انتقادی دارد به ابعادی از زبان وحی و معانی انزال و نزول در قرآن کریم. داعیة نویسنده آن است که به اجمال نشان دهد و احیاناً تبیین کند که با توجه به مباحث جدید در علوم زبانی و ادبی، مباحث و مسائل و ابعاد تازه‌ای درخصوص زبان قرآن قابل طرح ...
بیشتر
یکی از مباحث پردامنه در حوزة علوم قرآن و وحی قرآنی، بحث زبان و بیان قرآن است. مقالة حاضر پرداختی نظری- انتقادی دارد به ابعادی از زبان وحی و معانی انزال و نزول در قرآن کریم. داعیة نویسنده آن است که به اجمال نشان دهد و احیاناً تبیین کند که با توجه به مباحث جدید در علوم زبانی و ادبی، مباحث و مسائل و ابعاد تازه‌ای درخصوص زبان قرآن قابل طرح است که همچنان یا همیشه نیازمند بررسی و دقتهای لازم واژگانی، تفسیری و نظری است. نویسنده در این نوشتار با روش نقلی و عقلی، و نیز رویکرد هرمنوتیکی و تفسیری، به طرح مباحث و مسائل و استنباط از ادله و شواهد میپردازد، در این مسیر، ابتدا به تقریر بحث نزول زبانی قرآن، به همراه معرفی ادله و شواهد درونمتنی میپردازد، و سپس در دو بخش اصلی، مسائل، و معانی و ابعاد مختلفِ نزول و تنزل زبانی قرآن را بررسی لفظی، معنایی و نظری میکند، و با طرح مباحثی نظری و تفسیری میکوشد مخاطب را به این تأمل یا نتیجه برساند که نظریة سنتی وحی زبانی، به شرط تحلیل، تفسیر، پیشفرض صحیح و رویکردهای تازه، همچنان می-تواند مقبول باشد و در فهم مسائل تازه و رفع شبهات نوین کارگشا گردد.
سیدمحمود طیب حسینی؛ محمدحسین شیرزاد؛ محمدحسن شیرزاد
چکیده
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی ...
بیشتر
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی تاریخی، قدیمترین معنای ریشه «أجر» در زبانهای سامی پیجویی شود، سیر تحولات معناییِ واژه «اجر» از زبان پیشاسامی تا عربیِ قرآنی به مطالعه گذاشته شود و وجوه معناییِ این واژه در آیات قرآنی بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که واژه «اجر» برای افاده سه معنا در قرآن کریم به کار رفته است: نخست، معنای «دستمزد» که قدیمترین معنای این واژه است و در 24 آیه قرآنی دیده می شود؛ دوم، معنای «پاداش» که در 70 آیه قرآنی به چشم می خورد؛ و سوم، معنای «مهریه» که تنها در 5 آیه قرآنی مشاهده می شود. از دیگر دستاوردهای مطالعه حاضر، پاسخ به این پرسش است که چرا قرآن کریم از واژه «اجر» برای اشاره به مفهوم «مهریه» بهره جسته است.
نصرت نیل ساز؛ هادی زینی ملک اباد
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 31-56
چکیده
میراث مکتوب کهن سرشار از اطلاعاتی است که هسته اولیه شکلگیری علوم مختلف را روشن می‌سازد. مجازالقرآن ابوعبیده معمر بن‌مثنی از مهمترین آثار حوزه پژوهشهای ادبی و زبانی است که تأثیر زیادی بر آثار بعدی گذاشته است. در این مقاله با تبیین جایگاه مجازالقرآن در میان تفاسیر و تحلیل مبانی و الگوهای تفسیری آن، به تحلیل مفهوم مجاز و کارکردهای ...
بیشتر
میراث مکتوب کهن سرشار از اطلاعاتی است که هسته اولیه شکلگیری علوم مختلف را روشن می‌سازد. مجازالقرآن ابوعبیده معمر بن‌مثنی از مهمترین آثار حوزه پژوهشهای ادبی و زبانی است که تأثیر زیادی بر آثار بعدی گذاشته است. در این مقاله با تبیین جایگاه مجازالقرآن در میان تفاسیر و تحلیل مبانی و الگوهای تفسیری آن، به تحلیل مفهوم مجاز و کارکردهای آن در مجازالقرآن پرداخته شده است. با تحلیل جایگاه مجازالقرآن در میان تفاسیر، وثاقت و مهارتهای ابوعبیده می‌توان به حوزه مفهومی مجاز و نیز تحلیل درست دیدگاه دانشمندان در مورد اثر پیبرد و پشتوانه علمی تحلیل متن مجازالقرآن را نیز کشف نمود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ابوعبیده برای تبیین ماهیت و حوزه معنایی مجاز، پس از بیان مبانیاش نسبت به زبان قرآن و تبیین علت نیاز به تفسیر، از ابزارهای تفسیری مختلفی مانند تبیین واژگان، صرف و نحو، علوم بلاغت و قرائات بهره جسته است. همچنین باید اشاره کرد که معنای اصطلاح مجاز در گذر زمان تطور یافته و نخستین کاربرد آن در مجازالقرآن تفسیری بوده، اما در دورههای بعد در معنای خاص ادبی و در مقابل حقیقت به کار رفته است.
اعظم پویازاده؛ روح الله طالبی؛ حسام قربانی
چکیده
شیوه عبادت مریم (س) که آیه 43 سوره آل عمران از آن خبر می دهد، همواره در طول تاریخ تفسیر قرآن مورد بحث بوده است. طبق این آیه فرشتگان مریم را به قنوت، سجده و رکوع با رکوع کنندگان امر میکنند. دو پرسش مهم در مورد این آیه قابل طرح است: یک این که آیا انجام این عبادت تشریعی جدید است و دیگر آن که چنین عبادتی ریشه در تاریخ سنت یهود ...
بیشتر
شیوه عبادت مریم (س) که آیه 43 سوره آل عمران از آن خبر می دهد، همواره در طول تاریخ تفسیر قرآن مورد بحث بوده است. طبق این آیه فرشتگان مریم را به قنوت، سجده و رکوع با رکوع کنندگان امر میکنند. دو پرسش مهم در مورد این آیه قابل طرح است: یک این که آیا انجام این عبادت تشریعی جدید است و دیگر آن که چنین عبادتی ریشه در تاریخ سنت یهود دارد یا نه. نوشته حاضر کوشیده است علاوه بر به نمایش گذاشتن تعارضات آرای مفسران در این باب، با رویکردی تحلیلی-تاریخی این نقطه مبهم در تاریخ تفسیر قرآن را بکاود و با رجوع به متن مقدس یهودیان و مهم ترین تفسیر آن ، یعنی تلمود، به پاسخی قانع کننده دست یابد. نتیجه حاصل از این کاوش عبارت است از این که به گواهی تاریخ یهود، عبادت مذکور در آیه نمازی متداول میان یهودیان و مختص به مردان بوده که به شکل جمعی برگزار می شده است. قرآن هم از آن عبادت گزارش تاریخی می دهد و بنابراین ، مریم امر شده تا همان نماز را به همراه دیگران برپای دارد. از این روی، همراهی مریم با مردان در این نماز تشریع جدیدی بوده است.
علی اسودی؛ خدیجه احمدی بیغش
چکیده
ترجمه متون مقدس و در رأس آن قرآن کریم، از ضروریات تبلیغی دین اسلام به شمار می‌آید. توجه به رسالت فرا زمانی و فرا مکانی قرآن، دانشوران بسیاری را در طول تاریخ اسلام بر آن داشت تا اقدام به ترجمه قرآن کنند. از جمله آنها، دقت در ترجمه تکواژ "غیر" وصفی در قرآن کریم است. حال سوال این است که تکواژ "غیر" وصفی، به صورت دقیق بر چه معنایی دلالت می ...
بیشتر
ترجمه متون مقدس و در رأس آن قرآن کریم، از ضروریات تبلیغی دین اسلام به شمار می‌آید. توجه به رسالت فرا زمانی و فرا مکانی قرآن، دانشوران بسیاری را در طول تاریخ اسلام بر آن داشت تا اقدام به ترجمه قرآن کنند. از جمله آنها، دقت در ترجمه تکواژ "غیر" وصفی در قرآن کریم است. حال سوال این است که تکواژ "غیر" وصفی، به صورت دقیق بر چه معنایی دلالت می کند. ارزیابی و نقد توصیفی تحلیلی نمونه‌هایی از ترجمه‌های مشهور معاصر از واژة «غیر»، و در نهایت معرفی ترجمه پیشنهادی، حاکی از آن است که به دلیل رفع ابهام ذاتی این اسم، باید دائماً به جهت معنا اضافه گردد. از این رو"غَیر"، یا به معنای صفت است، و یا در موضع استثناء قرارمیگیرد. مقایسه میزان دقت مترجمین در تشخیص نوعیت واژة "غَیر"، در برخی آیات قابل توجه بوده، و در برخی مواضع نیازمند بازنگری در ترجمه است.مقایسه میزان دقت مترجمین در تشخیص نوعیت واژة "غَیر"، در برخی آیات قابل توجه بوده، و در برخی مواضع نیازمند بازنگری در ترجمه است.
مطالعات قرآنی
یحیی جهانگیری سهروردی؛ نسیم تیموری
چکیده
فهم مسأله «زمان» از دیرباز، یکی از مسائل جدی و رمزآلود بشر بوده که برای درک آن تلاش بسیار نموده است. فیلسوفان، فیزیکدانان و الهی‌دانان برای کشف حقیقت آن کوشیده و تعاریف گوناگونی ارائه داده‌اند. کاوش معنای این مفهوم در کتابی که آفریننده‌اش به دقت و حکمت آن را جاودانه فروفرستاده، میتواند در کشف حقیقت معنای زمان، یاریگر باشد. ...
بیشتر
فهم مسأله «زمان» از دیرباز، یکی از مسائل جدی و رمزآلود بشر بوده که برای درک آن تلاش بسیار نموده است. فیلسوفان، فیزیکدانان و الهی‌دانان برای کشف حقیقت آن کوشیده و تعاریف گوناگونی ارائه داده‌اند. کاوش معنای این مفهوم در کتابی که آفریننده‌اش به دقت و حکمت آن را جاودانه فروفرستاده، میتواند در کشف حقیقت معنای زمان، یاریگر باشد. این پژوهش با واکاوی واژه «یوم» در آیات 47 سوره حج، 5 سوره سجده و 4 سوره معارج و نیز آیه 19سوره کهف و آیه 259 سوره بقره در تلاش است با روش توصیفیـتحلیلی به معنای زمان در بیان قرآن دست یابد. واکاوی آیات مذکور بر این مطلب اشعار دارد که گذر زمان در شرایط مختلف و بر افراد متفاوت یکسان نیست. کشف این مفهوم از معنای زمان، میتواند فهم مسائل مختلف الهیاتی از جمله معاد، امکان زیست طولانی و غیرعادی برخی از معصومین (ع) را موجه و منطقی سازد. این برداشت زمانی تقویت میشود که به یافته دانشمندان به تعداد حرکات در عالم ـکه هر شیء یک حرکت داردـ زمان وجود دارد.
مطالعات قرآنی
حمیده حسنی حسین آبادی؛ دل ارا نعمتی پیرعلی؛ سوسن آل رسول؛ عبدالمجید طالب تاش
چکیده
در تحلیل یک متن ادبی، اجزای مهم آن و نحوه کارکرد آن اجزا در متن قابل کشف است. در مقاله حاضر که حاصل بخشی از تحقیق گسترده ای درباره سوره احزاب می باشد، این سوره به عنوان یک متن مستقل و تام بر اساس قواعد تحلیل متن ادبی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع محوری سوره احزاب که با توجه به قواعد تحلیل متن، تعیین شده است، اطاعت از خدا و رسول است و ...
بیشتر
در تحلیل یک متن ادبی، اجزای مهم آن و نحوه کارکرد آن اجزا در متن قابل کشف است. در مقاله حاضر که حاصل بخشی از تحقیق گسترده ای درباره سوره احزاب می باشد، این سوره به عنوان یک متن مستقل و تام بر اساس قواعد تحلیل متن ادبی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع محوری سوره احزاب که با توجه به قواعد تحلیل متن، تعیین شده است، اطاعت از خدا و رسول است و لذا لفظ کلیدی سوره نیز اطاعت است . غرض این سوره اصلاح سبک زندگی مؤمنین در سایه اطاعت از خدا، رسول و مطهرین از رجس است از این رو در ضمن تناسب کاملی که میان آیات وجود دارد، افراد مطاع و مورد تأیید الله را معرفی کرده است.در این پژوهش پس از بررسی هر سیاق و تعیین موضوع و کلمات کلیدی هر سیاق، موضوع محوری سوره و کلمه کلیدی سوره تعیین شده است سپس با استفاده از کلمه کلیدی اطاعت سیاق های سوره مورد تحلیل قرار گرفته است. پژوهشهای انجام شده در سوره احزاب تاکنون با چنین شیوهای به تحلیل این سوره نپرداختهاند و از این جهت، نوآوری برای این پژوهش محسوب میشود.
روح الله صیادی نژاد؛ فاطمه حسن خانی؛ محمود عباسی
چکیده
بر خلاف تصور عده‌ای که کشف معانی موجود در یک متن را وابسته به بررسی لایه‌های بیرونی آن می‌دانند گروه دیگر با اعتقاد به وجود انسجام و پیوند تنگاتنگ میان لفظ و معنا، قسمت عمده بازتولید این معانی را در درون خود ساختار قلمداد میکنند. این شیوه که با نام تحلیل ساختارگرایانه شناخته میشود قابل تطبیق بر سوره های قرآن نیز است. در این جستار ...
بیشتر
بر خلاف تصور عده‌ای که کشف معانی موجود در یک متن را وابسته به بررسی لایه‌های بیرونی آن می‌دانند گروه دیگر با اعتقاد به وجود انسجام و پیوند تنگاتنگ میان لفظ و معنا، قسمت عمده بازتولید این معانی را در درون خود ساختار قلمداد میکنند. این شیوه که با نام تحلیل ساختارگرایانه شناخته میشود قابل تطبیق بر سوره های قرآن نیز است. در این جستار تلاش شده است با در پیش گرفتن روش توصیفی –تحلیلی به تحلیل سوره فل بر اساس اندیشه ساختارگایان پرداخته شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که غرض خداوند در سوره فیل، تنها از مجرای الفاظ و واژگان منتقل نمیشود بلکه شیوه ارتباط واژگان در یک نگاه بوطیقایی خود القاء کننده اهداف خاص است. اجزای تشکیل دهنده این سوره در سطوح مختلف نشانهها اعم از صامتها و مصوتها، واژگان و ترکیبات با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند و همگی در قالب یک مجموعه به هم پیوسته یک هدف کلی را دنیال میکنند و آن ترسیم عاقبت دو گروه حق و باطل از مجرای قدرت نمایی های دو گروه و اثبات قدرت برای یکی و نفی از دیگری است.
