پژوهشی
مطالعات قرآنی
علیرضا نوبری؛ حامد بیات
چکیده
فرعون در راستای مواجهه با موسی (ع) و منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل بر اساس الگویی عمل کرده است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوا درصدد ترسیم الگوی بیان‌شده و نیز تبیین انواع و میزان فراوانی تقابل فرعون علیه موسی (ع) و منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل بر اساس قرآن کریم است. فرعون در این راستا طی دو مرحله: قبل از ظهور موسی (ع) و پس از ظهور او ...
بیشتر
فرعون در راستای مواجهه با موسی (ع) و منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل بر اساس الگویی عمل کرده است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوا درصدد ترسیم الگوی بیان‌شده و نیز تبیین انواع و میزان فراوانی تقابل فرعون علیه موسی (ع) و منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل بر اساس قرآن کریم است. فرعون در این راستا طی دو مرحله: قبل از ظهور موسی (ع) و پس از ظهور او برای رهبری منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل از تقابلهای: نظامی غیرمتعارف، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تبلیغاتی استفاده کرده است. بیشترین تمرکز فرعون در مرحله اول بر جنگ نظامی (38%) و اقتصادی (31%) بود. جنگ تبلیغاتی (48%) و نظامی (29%) نیز در مرحله دوم بیشترین نوع مواجهه بود. فرعون در مرحله اول با ایجاد تفرقه در جامعه، منتظران موسی (ع) از بنی‌اسرائیل را با آلفرعون درگیر کرده و پادشاهی میکرد اما پس از ظهور موسی (ع) ابتدا از تقابل تبلیغاتی ضعیفی بهره برد، اما با مشاهده مقاومت موسی (ع) و منتظران ایشان از بنی‌اسرائیل از جنگ ترکیبی استفاده کرد. سپس به همراه سپاهیانش بهمواجهه نظامی شدید روی آورد که در همین مواجهه کشته شد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
مهسا علی‌داد ابهری؛ محسن قاسم پور
چکیده
مبحث سجده فرشتگان بر آدم از جهت خوانش مضامین و تفحص در حواشی آن، یکی از مسائل قرآنی مورد مناقشه میان مفسران بوده است. در این میان دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی درخور التفات و شایسته تعمق است. ایشان این واقعه را تمثیل حقیقتی می‌نامد که بنا به دیدگاه صدرایی در عالم مثال نزولی و در مراتب بالاتر از عالم ماده رخ می‌دهد و هدف اصلی یادکرد آن ...
بیشتر
مبحث سجده فرشتگان بر آدم از جهت خوانش مضامین و تفحص در حواشی آن، یکی از مسائل قرآنی مورد مناقشه میان مفسران بوده است. در این میان دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی درخور التفات و شایسته تعمق است. ایشان این واقعه را تمثیل حقیقتی می‌نامد که بنا به دیدگاه صدرایی در عالم مثال نزولی و در مراتب بالاتر از عالم ماده رخ می‌دهد و هدف اصلی یادکرد آن را یادآوری مقام انسانیت و تواضع فرشتگان و گوشزد کردن خطر عدوات شیطان میداند. در این مقوله تمرکز ایشان بر تبیین دشمن و روشهای فریب اوست. مفسر روند همراهی روح را با جسم پس از استواء بر مبنای نظریه جسمانیهالحدوث و روحانیهالبقا قابل توجیه میداند. تفکیک عوالم طولی و تبیین خصوصیات و قواعد هریک و اصرار بر عدم اختلاط قواعد، اعتقاد به استقرار عرفان قرآنی در بالاترین مراتب معرفتشناسی و لزوم بهره‌مندی از آن در حل معضلات و اختلافات تفسیری، مرجعیت قرآن به هنگام تباین روایات با آن و خوانش روایات در راستای منطق فهم خود از اهم مبانی معرفتشناسی ایشان در این باب است.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
علی آقاجانی
چکیده
شورا یکی از مهم‌ترین مفاهیم در علوم سیاسی و در تفسیرسیاسی-موضوعی قرآن است که رابطه وثیقی با مشارکت سیاسی دارد. بر این پایه سوال اصلی تحقیق آن است که ماهیت شورا در قرآن چیست و چه رهیافتی بدان، رهیافت مطلوب قرآن است؟ فرضیه پژوهش مبتنی بر روش تفسیر موضوعی آن است که شورا از مفاهیمی است که مشارکت سیاسی از آن قابل‌استخراج و استنطاق ...
بیشتر
شورا یکی از مهم‌ترین مفاهیم در علوم سیاسی و در تفسیرسیاسی-موضوعی قرآن است که رابطه وثیقی با مشارکت سیاسی دارد. بر این پایه سوال اصلی تحقیق آن است که ماهیت شورا در قرآن چیست و چه رهیافتی بدان، رهیافت مطلوب قرآن است؟ فرضیه پژوهش مبتنی بر روش تفسیر موضوعی آن است که شورا از مفاهیمی است که مشارکت سیاسی از آن قابل‌استخراج و استنطاق بوده و قابلیت ظرفیت سنجی در مفاهیم مدرن را دارد که بر اساس این ظرفیت سنجی می‌توان گفت از منظر قرآن شورا، به‌مثابه مفهومی امضایی متفاوت از مشورت بوده و در عرصه عمومی سیاسی گونه‌ای از الزام را به‌ویژه در عصر غیبت معصوم دارد و با این نگاه، رکن مهم رهیافت مشارکت سیاسی حداکثری مشروط(واکارگزارانه) تلقی می‌شود. رهیافت واکارگزارانه(حداکثری‌مشروط) در رابطه با آیات شورا و نسبت به مشارکت سیاسی، در مرحله انتخاب رهبر باوجود پذیرش نص و نصب الهی اما برای مشارکت سیاسی مردم موضوعیت قائل است. مشورت با مردم و یا نمایندگان مردم امری تزیینی قلمداد نمی‌شود. مشورت امری لازم است و هم التزام به نتیجه مشورت بالاجمال امری ضرور است. بر این پایه در عصر غیبت، مشارکت سیاسی عمومی و مشورت با مردم هم در انتخاب رهبری است و هم در جریان تصمیمات سیاسی مشروط به رعایت شرایط و زمینه‌های پیشینی به نحو الزامی جاری می‌شود و شرعیت حدوث و بقای دولت دینی با آن گره خورده است.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
فاطمه بهجت؛ حسین بستان نجفی
چکیده
بهره‌مندی از روشهای برون‌دینی مانند روش نشانه‌شناسی در تلفیق با روشهای درون‌دینی فهم متن تفسیری گامی در طراحی روش بدیع و تکمیل روشهای پیشین فهم آیات قرآن است. این پژوهش که با روش تحلیلی - توصیفی صورت گرفته و به‌نوعی مطالعه درجه دوم در حوزه روش‌شناسی محسوب می‌شود به‌منظور گشودن راهی برای تکمیل و توسعه روش تفسیر موضوعی ...
بیشتر
بهره‌مندی از روشهای برون‌دینی مانند روش نشانه‌شناسی در تلفیق با روشهای درون‌دینی فهم متن تفسیری گامی در طراحی روش بدیع و تکمیل روشهای پیشین فهم آیات قرآن است. این پژوهش که با روش تحلیلی - توصیفی صورت گرفته و به‌نوعی مطالعه درجه دوم در حوزه روش‌شناسی محسوب می‌شود به‌منظور گشودن راهی برای تکمیل و توسعه روش تفسیر موضوعی شهید صدر به بررسی «روش مدلیابی تفسیر موضوعی- نشانهشناختی» پرداخته است که در نهایت به تلفیق فرایند کشف مدلولهای مفهومی روابط همنشینی و جانشینی با روش تفسیر موضوعی منجر شد. تلفیق در مرحله روش اجتهادی به عنوان بخشی از فرایند روش استنطاق صورت گرفت. برای تبیین چگونگی و رهاورد این تلفیق، از روش معناشناسی قرآن ایزوتسو استفاده شد که در ترکیب با روش تفسیر موضوعی، مکانیسم تکثر و کشف لایههای عمیق معانی را فراهم میآورد که شامل: جهانبینی بالنده، خرده نظامهای فرهنگی، نزدیک شدن به دال مرکزی و درون متنیت است. برای عینیسازی کاربست این مدل، به ساخت نمونههایی از روابط همنشین و جانشین در آیات مربوط به داستان موسی (ع) و فرعون پرداختیم. با تحلیل نشانهها سلسلهای از روابط همنشین و جانشین و لایههای عمیق معانی حاصل از این روابط آشکار شد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
مرضیه دهقان نیری؛ سید علی اصغر سلطانی؛ مهدی مقدسی نیا
چکیده
قرآن به‌عنوان کتاب مقدس اسلامی، شامل انواع گفتگوهای افراد در موقعیتهای متفاوت است. بنابراین میتواند همانند متون گفتگو محور، به لحاظ زبانشناسی موردبررسی قرار گیرد. در این راستا پژوهش پیشرو به بررسی گفتگوهای موسی(ع) و فرعون در قرآن میپردازد. ازآنجاکه مدل نظری گرایس که به‌عنوان مدلی مناسب برای بررسی گفتگوها و تعاملات ...
بیشتر
قرآن به‌عنوان کتاب مقدس اسلامی، شامل انواع گفتگوهای افراد در موقعیتهای متفاوت است. بنابراین میتواند همانند متون گفتگو محور، به لحاظ زبانشناسی موردبررسی قرار گیرد. در این راستا پژوهش پیشرو به بررسی گفتگوهای موسی(ع) و فرعون در قرآن میپردازد. ازآنجاکه مدل نظری گرایس که به‌عنوان مدلی مناسب برای بررسی گفتگوها و تعاملات افراد به‌شمار میرود، چارچوب نظری پژوهش حاضر است. این مدل مشهور به «اصل همیاری گرایس» است که شامل چهار اصل کمیت، کیفیت، ربط و شیوه برای داشتن ارتباط ایدهآل است هرچند به خاطر برخی از دلایل، این اصول مورد خلل قرار میگیرند. پژوهش پیشرو در پی پاسخ به دو سؤال اساسی است: آیا اصول گرایس در گفتگوی موسی(ع) و فرعون در قرآن قابل‌مشاهده است؟ کاربرد و عدم کاربرد اصول گرایس در گفتگوی موسی(ع) و فرعون چگونه است؟ به‌این‌منظور تمامی آیههای گفتگویی موسی(ع) و فرعون در قرآن، دادههای پژوهش حاضر هستند که پس‌از بازسازی داستان، بر اساس اصول همکاری تحلیل شدهاند و کاربرد و نقش این اصول بیان شده است. ازاین‌رو روش اتخاذی پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بررسی این گفتگوهای قرآنی نیز (همچون دیگر متنهای گفتگویی) نشان از کاربرد و عدم کاربرد این اصول (نقض اصول گرایس) دارند. برخی از آیات شامل کاربرد چند اصل به‌طور همزمان هستند.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
فرزانه فهیم؛ سهیلا جلالی کندری؛ نرگس نظرنژاد
چکیده
یکی از راه‌های کاربست آیات قرآن کریم، بازخوانی و تبیین آن‌ها به گونه‌ای است که انسان معاصر بتواند خود را مخاطب آیات قرآن بیابد و احساس کند که قرآن میتواند درمان دردهای امروزین او باشد. اگزیستانسیالیسم، به عنوان مکتبی انسان‌محور، این ظرفیت را دارد که از منظر آن، به آیات قرآن نگریسته شود و با رویکردی وجودی، بستر مناسبی برای بازخوانی ...
بیشتر
یکی از راه‌های کاربست آیات قرآن کریم، بازخوانی و تبیین آن‌ها به گونه‌ای است که انسان معاصر بتواند خود را مخاطب آیات قرآن بیابد و احساس کند که قرآن میتواند درمان دردهای امروزین او باشد. اگزیستانسیالیسم، به عنوان مکتبی انسان‌محور، این ظرفیت را دارد که از منظر آن، به آیات قرآن نگریسته شود و با رویکردی وجودی، بستر مناسبی برای بازخوانی آیات قرآن فراهم آورد. در مقالة حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با محوریت مضامین وجودیِ تفرد، اختیار و موقعیتهای مرزی، آیاتی از قرآن کریم بازخوانی و تبیین شدهاند؛ با این هدف که نشان داده شود چگونه می‌توان با تغییر منظر و قراردادن پرسش‌های نوین در برابر قرآن کریم، پیام قرآن را برای مخاطبان آن شنیدنیتر و جذابتر کرد. مضامین مطرح شده در اگزیستانسیالیسم و قرآن، به علت درهم تنیدگی وجود انسان، یکدیگر رابطه تنگاتنگی دارند، و آیات انتخابشده در این پژوهش که از رویکرد وجودی بررسی میشوند، تاکنون از چنین منظری تفسیر و تبیین نشدهاند. مواجهۀ علمی از دیدگاهی فلسفی و اگزیستانسیالیستی با آیات قرآن، روشی نوین برای فهم دقیق و کاربردی این کتاب جاودان است.
