پژوهشی
مطالعات قرآنی
مصطفی دشتی آهنگر؛ محمدگل محمودزایی؛ اسحاق میربلوچزایی
چکیده
دردوران معاصر، علوم انسانی رویکردهای جدیدی به پدیده‌های انسانی دارد که می‌تواند خوانش‌هایی نو از متون کهن به دست دهد. این پژوهش قصد داردبادیدگاه ساختارگرایانه به بررسی و تحلیل ساختار روایت‌های داستان آدم از منظر رویدادهای هسته‌ای در سه تفسیر قرانی (ترجمۀ تفسیر طبری، کشف‌الاسرارو‌عده‌الابرار و روض‌الجنان‌وروح‌الجَنان) بپردازد. ...
بیشتر
دردوران معاصر، علوم انسانی رویکردهای جدیدی به پدیده‌های انسانی دارد که می‌تواند خوانش‌هایی نو از متون کهن به دست دهد. این پژوهش قصد داردبادیدگاه ساختارگرایانه به بررسی و تحلیل ساختار روایت‌های داستان آدم از منظر رویدادهای هسته‌ای در سه تفسیر قرانی (ترجمۀ تفسیر طبری، کشف‌الاسرارو‌عده‌الابرار و روض‌الجنان‌وروح‌الجَنان) بپردازد. با توجه به اینکه این تفاسیر داستان را از متن مقدس قرآن روایت کرده‌اند، رویدادهای هسته‌ای هر یک از این داستان‌ها در تفاسیر فوق یکسان است و از الگوی واحدی پیروی میکنند، اما هر تفسیر در جزییات تفاوت‌هایی با دیگر تفاسیر دارد. مسئله‌ی اصلی این است که به رغم منبع واحد این تفاسیر (قرآن)، چرا با یکدیگر اختلاف دارند و دیگر اینکه این اختلافات چه چیزهایی را به ما نشان می‌دهند. بررسی‌ها نشان داد جزییات روایی هر تفسیر تفاوت‌هایی با دیگر متون دارد که ناشی از دیدگاه و دورة خاصی است که تفسیر در آن نوشته شده است.نکته‌ی مهم دیگر که از منظر روایت‌شناسی اهمیت دارد این است که این داستان در ده رویداد هسته‌ای قابل تلخیص است و این رویدادهای ده‌گانه نیز در نهایت، به چهار واحد بنیادین قابل تقلیل هستند؛ این چهار واحد الگویی کلی را می‌سازد که بر طیف وسیعی از روایات مذهبی و تفاسیر آنها قابل انطباق است.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
محمد علی همتی؛ عبدالرسول هادیان شیرازی؛ مهدی عبداللهی پور؛ وفادار کشاورزی
چکیده
مفسران و در پیِ ایشان، مترجمان، در معنای دو مفهوم «أَلاَّ تُکَلِّمَ» و «سَوِیًّا» از آیه‌ی 41 سوره‌ی آل‌عمران و آیه 10 سوره مریم - که در مورد بشارت حضرت زکریا به حضرت یحیی و واکنش ایشان به این بشارت است - اختلاف دیدگاه دارند. سیر تاریخی تفسیر دو آیه‌ی مورد بحث، نشان می‌دهد که مفسران عبارت «أَلاَّ تُکَلِّمَ» را دو گونه ...
بیشتر
مفسران و در پیِ ایشان، مترجمان، در معنای دو مفهوم «أَلاَّ تُکَلِّمَ» و «سَوِیًّا» از آیه‌ی 41 سوره‌ی آل‌عمران و آیه 10 سوره مریم - که در مورد بشارت حضرت زکریا به حضرت یحیی و واکنش ایشان به این بشارت است - اختلاف دیدگاه دارند. سیر تاریخی تفسیر دو آیه‌ی مورد بحث، نشان می‌دهد که مفسران عبارت «أَلاَّ تُکَلِّمَ» را دو گونه تفسیر کرده‌اند؛ یکی عدم قدرت زکریا در سخن گفتن و دیگری اختیاری بودنِ سخن نگفتن زکریا؛ و در مواردی یک مفسر از دو آیه، دو تفسیر مختلف ارائه دادهاست. در مورد واژهی «سَوِیًّا» نیز گاهی آن را حال برای فاعل «أَلاَّ تُکَلِّمَ» و گاهی نیز صفت برای «لَیالٍ» عنوان نمودهاند. روایات متعدی نیز در این زمینه وارد شده که از نظر سند مشکل دارند. اختلاف نظر مفسران بر ترجمه‌های فارسی و لاتین این عبارات تاثیر گذاشته و سبب پیدایش ترجمههایی مختلف گردیدهاست. از طرف دیگر این موضوع در عهد جدید نیز آمدهاست که می‌تواند مؤید برخی دیدگاهها باشد. این پژوهش با روش کتابخانهای و رویکرد تاریخی تطبیقی برای رسیدن به معنای صواب از عبارات مذکور صورت پذیرفتهاست. نتایج حکایت از عدم توانایی حضرت زکریا در سخن گفتن دارد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
فریده محمدزاده شهرآبادی؛ عاطفه زرسازان
چکیده
واژه «مخلّفون» 4 بار در قرآن آمده؛ یک بار در سوره توبه و سه بار در سوره فتح. در پژوهش حاضر با توجه به همنشینی «مخلّفون» در سوره‌های «توبه» و «فتح» با واژگان «فرح»، «قعود»، «کراهت»، «قول»، «استیذان» و «اعراب» و بر محور جانشینی با «مُعذّرون» و بر محور تقابل معنایی با «مؤمنون»، ...
بیشتر
واژه «مخلّفون» 4 بار در قرآن آمده؛ یک بار در سوره توبه و سه بار در سوره فتح. در پژوهش حاضر با توجه به همنشینی «مخلّفون» در سوره‌های «توبه» و «فتح» با واژگان «فرح»، «قعود»، «کراهت»، «قول»، «استیذان» و «اعراب» و بر محور جانشینی با «مُعذّرون» و بر محور تقابل معنایی با «مؤمنون»، مشخص شد «مخلّفون» جاگذاشتهشدگان از جهاد در راه خدا هستند که در اثر نفاق، ضعف ایمان یا نادانی از امر خداوند تمرّد مینمایند. مخلّفون سوره فتح افراد گمراهی هستند که با بهانههای واهی و عذرخواهی از همراهی رسولالله(ص) در جهاد تمرّد کرده و سعی در تغییر حکم الهی دارند. خداوند بعد از تنبیه آنان، با دعوت به شرکت در جهادی سختتر، فرصتی دیگر به آنان اعطاء مینماید که در صورت اجابت مستحق اجر الهی و در صورت تمرّد، سزاوار آتش سوزان جهنم میشوند. مخلّفون منافق در سوره توبه، از جاگذاشتهشدن در جهاد شاد شده و از جهاد همراه رسولالله(ص) کراهت دارند، در اموال بخل ورزیده و مردم را از جهاد منع میکنند و لذا سزاوار آتش سوزان جهنم میشوند.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
کرم سیاوشی؛ علیرضا علیخانیان
چکیده
آیه 34 سوره نساء یکی از آیات چالشی در حوزه مباحث زنان و خانواده است. چالش بخش میانی آیه، مرتبط با مفهوم واژه " قانتات" است که باتوجه‌به معنای اصیل لغوی و کاربرد قرآنی قنوت، پذیرش دیدگاههای گوناگون مطروحه از سوی بیشتر مفسران فریقین دشواری است. از سویی زنان نواندیشان مسلمان در دوره معاصر دیدگاههای سنتی را برنتافته، به بازاندیشی معنای ...
بیشتر
آیه 34 سوره نساء یکی از آیات چالشی در حوزه مباحث زنان و خانواده است. چالش بخش میانی آیه، مرتبط با مفهوم واژه " قانتات" است که باتوجه‌به معنای اصیل لغوی و کاربرد قرآنی قنوت، پذیرش دیدگاههای گوناگون مطروحه از سوی بیشتر مفسران فریقین دشواری است. از سویی زنان نواندیشان مسلمان در دوره معاصر دیدگاههای سنتی را برنتافته، به بازاندیشی معنای " قانتات" پرداخته و نظریه متفاوتی را ارائه نمودهاند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی سامان‌یافته است. بررسی پیشینه موضوع، ارائه تحقیق جامع و مستقلی را دراین‌رابطه نشان نمی‌دهد. نتیجه، بیانگر آن است که دیدگاههای مفسرانی که با تعابیری مانند: «مطیعات، مطیعات لله، مطیعاتٌ للّه فی أزواجهن، مطیعاتٌ للّه تعالی قائماتٌ بحقوق الأزواج، مطیعاتٌ لأزواج، مطیعاتٌ لله و لأزواجهن، مطیعاتٌ للّه قائماتٌ بما یجب علیهن من حقوق اللّه و حقوق أزواجهن» و مشابه آنها مقصود از " قانتات " را ارائه نمودهاند از دقّت لازم برخوردار نیست؛ چرا که معنای دقیق لغوی یا کاربرد قرآنی "قنوت" یا هر دو را با هم موردتوجه قرار نداده‌اند. گرچه مفسران معدودی هرچند با تعابیر نه‌چندان کامل مقصود درست و دقیق از قانتات را بیان کرده‌اند. علاوه‌برآن نگارنده دیدگاه خود را با تبیینی جامع و دقیق از واژه قانتات ارائه نموده است.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
رضا روحانی
چکیده
چکیدهنزول یا تنزّل قرآن کریم در وجوه مختلف زبانی، ادبی و روشی صورت گرفته است. در مقاله حاضر، با روشی توصیفی، تحلیلی و هرمنوتیکی کوشش شده که به ابعاد نظری و معانی مختلف نزول یا تنزیل ادبی قرآن پرداخته شود، و روش‌ها، عوامل مختلف این امر بازنمایی و اختصاراً تحلیل شود. نسبت‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های زبان و ادبیات با زبان و ادبیات قرآن ...
بیشتر
چکیدهنزول یا تنزّل قرآن کریم در وجوه مختلف زبانی، ادبی و روشی صورت گرفته است. در مقاله حاضر، با روشی توصیفی، تحلیلی و هرمنوتیکی کوشش شده که به ابعاد نظری و معانی مختلف نزول یا تنزیل ادبی قرآن پرداخته شود، و روش‌ها، عوامل مختلف این امر بازنمایی و اختصاراً تحلیل شود. نسبت‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های زبان و ادبیات با زبان و ادبیات قرآن از مقدمات مقال است، و اهمّ اختلافات از حیث اهداف و انگیزههای هریک معرفی شده است. در بخش دوم، معانی و ابعاد متعدد نزول یا تنزیل ادبی قرآن، و برخی روش‌ها و دسته بندیهای قابل ذکر در خصوص انواع و شیوههای تنزّل قرآن معرفی شده که در ساحت زبان و ادبیات قابل استنباط است. درنهایت با ذکر عوامل مختلف تنزیل ادبی قرآن، و با تأکید بر عوامل معطوف به خواننده، تأکید و تبیین شده است که چگونه توجه به مجموعه این نسبت‌ها و تفاوتها، و معانی و ابعاد می‌تواند مخاطب را از قبول فرضیات اشتباه باز دارد و راه انتقاد بر آن فرضیات را بازگشایی کند.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
امیرحسین حسین زاده ایوری؛ محمد حسین اخوان طبسی
چکیده
در قرآن کریم شاهد استفاده از ماده م‌لء در صورت‌های مختلف هستیم که در سه گروه می‌توان آنها را دسته‌بندی نمود: 1)تصاریف مختلف از ریشه مَلَءَ به‌معنای پُر کردن(10 مرتبه کاربرد)، 2)ملأ به‌معنای اشراف و بزرگان قوم(28 مرتبه کاربرد)، 3)کاربرد ملأ أعلی(2 مرتبه کاربرد).. در این پژوهش بناداریم تا با استفاده از روش پژوهش ریشه‌شناختی از طریق مطالعه‌ای ...
بیشتر
در قرآن کریم شاهد استفاده از ماده م‌لء در صورت‌های مختلف هستیم که در سه گروه می‌توان آنها را دسته‌بندی نمود: 1)تصاریف مختلف از ریشه مَلَءَ به‌معنای پُر کردن(10 مرتبه کاربرد)، 2)ملأ به‌معنای اشراف و بزرگان قوم(28 مرتبه کاربرد)، 3)کاربرد ملأ أعلی(2 مرتبه کاربرد).. در این پژوهش بناداریم تا با استفاده از روش پژوهش ریشه‌شناختی از طریق مطالعه‌ای کتابخانهای به دنبال ارائه معنا و تفسیری نوین و روشمند برای کاربرد ملأ در قرآن کریم هستیم. از رهگذر تحلیل دادهها این نتیجه حاصل شد که همسانی صورت دو واژه ملأ (یک به‌معنای بزرگ قوم و دیگری به‌معنای پر کردن)، صرفا نوعی اشتراک لفظی است. کاربرد ملأ از ریشه ملی به‌معنای سخن گفتن تشکیل شده و پس از تغییر و تحولات ساختاری بهصورت مَلَأ درآمده است که علیرغم ایده راغب، معنای اصلی آن برابر سخنگویان و سخنوران قوم است. نکته مهم آنکه از رهگذر تحلیل کاربردهای قرآنی ملأ نیز نتایج پژوهش حاضر تقویت میشود بدین معنا که مقوله سخنگفتن یکی از مهمترین جنبههای شخصیتی گروه ملأ است، حال آنکه تاکنون مفسران قرآن کریم بدان توجهی نداشتهاند و نوآوری پژوهش حاضر تأکید برهمین خصوصیت شخصیتی ایشان است.
