پژوهشی
مطالعات قرآنی
حامد شیوا پور
چکیده
یکی از دستاوردهای بسیار مهم اخلاق و فرهنگ بشری، این قانون کلی است که باید با دیگران چنان رفتار کنیم که انتظار داریم آنها با ما چنین رفتار کنند و از سوی دیگر نباید با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست نداریم با ما رفتار کنند. این قانون که صورت مثبت آن با نام «قانون زرین» و صورت منفی آن با نام «قانون سیمین» اخلاق خوانده می‌شود ...
بیشتر
یکی از دستاوردهای بسیار مهم اخلاق و فرهنگ بشری، این قانون کلی است که باید با دیگران چنان رفتار کنیم که انتظار داریم آنها با ما چنین رفتار کنند و از سوی دیگر نباید با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست نداریم با ما رفتار کنند. این قانون که صورت مثبت آن با نام «قانون زرین» و صورت منفی آن با نام «قانون سیمین» اخلاق خوانده می‌شود در دل یک قانون اخلاقی بزرگتر قرار می‌گیرد که بر اساس آن انسان باید چنان رفتار کند که بتواند به رفتار خود صورت یک قانون کلی ببخشد. این قانون تحت عنوان «ضابطه جهان‌شمول اخلاق» نامیده می‌شود و در بسیاری از ادیان و فرهنگهای گوناگون نشانی از آن را می‌توان یافت.این قانون اخلاقی جهان‌شمول را در متون دینی اسلامی یعنی قرآن و روایات معصومان علیهمالسلام نیز می‌توان جستجو کرد. در این مقاله، شواهد متعددی از تعالیم اخلاقی قرآن که از منظر ضابطه جهان‌شمول اخلاق می‌توان به آنها نگریست، بررسی خواهد شد. نتیجه این بررسی، ارائه چشماندازی جدید در نگریستن به تعالیم یا نظام اخلاقی قرآن خواهد بود.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
فردین دارابی؛ روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
در نقد و بررسی جریان هرمنوتیک به دنبال این مطلب هستیم که آیا مطالعات روشی در پژوهش‌های قرآنی معاصر جهان اسلام به‌مثابه یک جریان هست یا خیر؟پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی به بررسی مطالعات هرمنوتیکی در پژوهش‌های قرآنی میپردازد و با تحلیل مضمون ارتباط آنها را با یکدیگر مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهد. با بررسی های انجام شده باید گفت ...
بیشتر
در نقد و بررسی جریان هرمنوتیک به دنبال این مطلب هستیم که آیا مطالعات روشی در پژوهش‌های قرآنی معاصر جهان اسلام به‌مثابه یک جریان هست یا خیر؟پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی به بررسی مطالعات هرمنوتیکی در پژوهش‌های قرآنی میپردازد و با تحلیل مضمون ارتباط آنها را با یکدیگر مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهد. با بررسی های انجام شده باید گفت پارادایم هرمنوتیک فلسفی مفسرمحور که نسبی‌گرایی فهم از آن استنباط می‌شود و هرمنوتیک روشی (متن) که متن محور و مؤلف محور است و به‌صورت مطلق‌گرایی به فهم متون دینی میپردازد، موجب بروز دوقطبی بین مسلمانان شده است. به‌تبع آن به لحاظ مطلق‌گرایی و نسبی‌گرایی مباحث «هرمنوتیک کلاسیک» با رویکرد مطلق‌گرایی و شاخصة «هرمنوتیک مدرن» نسبی‌گرایی و «هرمنوتیک پسامدرن» که از نقد هرمنوتیک مدرن نشأت می‌گیرد و در آن یک مفسر محوری وجود ندارد و فارغ از متن هرکسی می‌تواند نقش مفسر محوری را ایفا کند و همه هم صحیح هستند. فی‌الجمله در نسبی‌گرائی و مطلق‌انگاری میان مستشرقان و اندیشمندان جهان اسلام هم‌صدایی خاصی وجود دارد اما در تقابل با دانشمندان ایران است و نتایج عکس وجود دارد و به لحاظ دیدگاه دورة تاریخی میان اندیشمندان مستشرق، جهان اسلام و ایران سنخیت و قرابت بیشتری وجود دارد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
جلیل اله فاروقی هندوالان؛ الهه خسروپرست؛ محمد حسین زنجیری
چکیده
پژوهش حاضر با تکیه‌بر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام میپردازد؛ لذا ابتدا داده‌ها بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری گردید سپس بر اساس این نظریه تحلیل شد. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در تقابل با گفتمان مخالفان با دال مرکزی «شرک» قرار ...
بیشتر
پژوهش حاضر با تکیه‌بر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام میپردازد؛ لذا ابتدا داده‌ها بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری گردید سپس بر اساس این نظریه تحلیل شد. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در تقابل با گفتمان مخالفان با دال مرکزی «شرک» قرار می‌گیرد. مخالفان بهمنظور حفظ هژمونی و قدرت خود اقدام به طرد و حاشیه رانی گفتمان خداوند از طریق ایجاد شک و دودلی، بهانهجویی و نافرمانی میکنند اما خداوند، در مقابل، از طریق برجستهسازی گفتمان خود به بازنمایی هژمونی خود میپردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد خداوند مدلولی است مقتدر که در کنار دال شناور «مهربان بودن»، «عقاب دهنده» نیز هست. در نظام معنایی گفتمان خداوند برخی از دالها مانند دال شناور «یکتا بودن» در تضاد با دال محوری گفتمان مخالفان در بازنمایی گفتمان هژمونیک خداوند نقش عمدهای را ایفا نمودهاند.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
رحمان عشریه
چکیده
املاء یکی از سنت‌های الهی به معناى مهلت دادن و به تأخیر انداختن عذاب است. نوشتار پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی و با دو رویکرد روابط جانشینی وهم نشینی، مؤلفه‌های معنایی واژه‌ی «اِملاء» و مشتقات آن را در قرآن کریم مورد کاوش و تحلیل معنایی قرار داده است، براین پایه، واژگان: «خیر»، «أخذ»، «کید»، «ازدیاد»، «استهزاء» ...
بیشتر
املاء یکی از سنت‌های الهی به معناى مهلت دادن و به تأخیر انداختن عذاب است. نوشتار پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی و با دو رویکرد روابط جانشینی وهم نشینی، مؤلفه‌های معنایی واژه‌ی «اِملاء» و مشتقات آن را در قرآن کریم مورد کاوش و تحلیل معنایی قرار داده است، براین پایه، واژگان: «خیر»، «أخذ»، «کید»، «ازدیاد»، «استهزاء» با محوریت روابط همنشینی و در بخش دیگر، واژگان: «استدراج»، «إمهال»، «إنظار»، «اَجل»، «تَمتیع»، «تأخیر»، «ذَر»، «مَد»، با محوریت روابط جانشینی با واژه «اِملاء» مورد ارزیابی لغوی، صرفی و معناشناختی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که املاء یکی از سنت‌های الهی است و با توجه به شرایط حاکم بر کافران معاند، این فرصت به سود آنان نخواهد بود چرا که این امر برای هلاکت و نابودی آنان در نظر گرفته شده است. براین پایه واژه‌ی املاء وقتی به خدای متعال نسبت داده می‌شود عقوبتی از سوی خداوند در قبال کافرین است برخلاف کاربرد واژه امهال و انظار که معنایی اعم از عقوبت یا غیر آن را میرساند و در مفهوم آن توقع بهبودی اوضاع و رفع عذاب نیز وجود دارد ونیز در مفهوم استدراج، سقوط تدریجی قرار دارد و املاء به چگونگی این سقوط تدریجی اشاره دارد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
قادر قادری؛ عبدالاحد غیبی؛ محمد جهانگیری اصل
چکیده
قرآن کریم نگارشی تا حدودی متفاوت از زبان عربی دارد، یکی از موارد اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز رسم‌الخط آن است که از دیرباز موردتوجه قرآن‌پژوهان و دوست دارانِ زبان عربی بوده و با گذر زمان، به علمی تبدیل گشته که چگونگی رسم‌الخط و نگارش مصحف از موضوعات مهمِّ آن است. باوجود اندک مخالفان، غالب صاحب‌نظران علوم قرآنی، به اعجاز معنایی رسم‌الخط ...
بیشتر
قرآن کریم نگارشی تا حدودی متفاوت از زبان عربی دارد، یکی از موارد اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز رسم‌الخط آن است که از دیرباز موردتوجه قرآن‌پژوهان و دوست دارانِ زبان عربی بوده و با گذر زمان، به علمی تبدیل گشته که چگونگی رسم‌الخط و نگارش مصحف از موضوعات مهمِّ آن است. باوجود اندک مخالفان، غالب صاحب‌نظران علوم قرآنی، به اعجاز معنایی رسم‌الخط در قرآن معتقدند و تابه‌حال آثار ارزشمندی در این خصوص از خود به یادگار گذاشته‌اند؛ اما بااین‌وجود، بازتاب این بُعد از اعجاز قرآنی در ترجمه‌های بیشتر مترجمان مغفول مانده است. با توجه به این‌که قرآن کریم لزوماً به زبان‌های مختلف و به‌خصوص زبان فارسی ترجمه می‌شود اهتمام به انعکاس تمام جنبه‌های معنایی آن از ضروریات یک ترجمة متعادل است. بر این اساس، مقالة حاضر با روش تحلیلی-نقدی، درصدد ارزیابی میزان بازتاب اعجاز معنایی رسم‌الخط قرآن کریم در ترجمة جدید قرآن از عبدالعزیز سلیمی است که در سال 1397 ش، به چاپ رسیده است. بررسی رسم‌الخطِ برخی از واژگان قرآنی و بازتاب معانی آنها در ترجمة مذکور، نشان می‌دهد باوجود قابلیت انعکاس بار معنایی رسم‌الخط در ترجمه، مترجم توجه چندانی به این موضوع نداشته‌اند. ازاینرو با تأمل بیشتر در رسم‌الخط مفردات قرآن، می‌توان بر غنا و گیرایی ترجمه‌ها افزود.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
مهدی عبداللهی پور
چکیده
واژه «صدّیقه» ازجمله واژگان تکامَدی است که در آیه 75 سوره مائده، به‌کارگیری شده است. مفسران در خصوص تفسیر آیه و واژه «صدیقه»، سه دسته شده‌اند: برخی اصلاً به تفسیر آیه یادشده نپرداخته؛ دسته‌ای دیگر، به‌رغم تفسیر آیه، از پرداختن به تکامَد واژگانی «صدیقه»، عبور کرده‌اند؛ اما دسته سوم، مفسرانی هستند که ضمن تفسیر آیه ...
بیشتر
واژه «صدّیقه» ازجمله واژگان تکامَدی است که در آیه 75 سوره مائده، به‌کارگیری شده است. مفسران در خصوص تفسیر آیه و واژه «صدیقه»، سه دسته شده‌اند: برخی اصلاً به تفسیر آیه یادشده نپرداخته؛ دسته‌ای دیگر، به‌رغم تفسیر آیه، از پرداختن به تکامَد واژگانی «صدیقه»، عبور کرده‌اند؛ اما دسته سوم، مفسرانی هستند که ضمن تفسیر آیه یادشده، واژه موردبحث را برابر نظر تفسیری خویش معنا نموده و بدین قرار، این واژه، معرکه آرای این‌دسته از مفسران واقع شده است. تصدیق‌کننده، تصدیق‌کننده مؤمن، صادق (=راستگو) و پارسا و باتقوا معناهایی هستند که از سوی مفسران در تفسیر این واژه ارائه گردیده است. افزون بر منابع تفسیری، واژه «صدّیقه»، معرکه آرای مترجمان فارسی و انگلیسی نیز قرار گرفته و آنان هم در ترجمه این واژه دچار اختلاف شده‌اند؛ ازاینرو، حتی برخی، ترجمه‌های غریبی همچون «ولیه» یا «قابل‌اعتماد» را برای این واژه در نظر گرفته‌اند که در هیچ منبع لغوی یا تفسیری دیده‌شده است؛ پژوهش حاضر که با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی-تحلیلی، برای رسیدن به‌معنای صواب واژه «صدیقه» سامان‌یافته، دلیل خطای مفسران و مترجمان، در ارائه مفهوم این واژه را دومطلب انگاشته‌است؛ نخست، تکیه صرف آنان بر توجه به‌معنای اصل «ص‌دق» -و نه ساختار صدیقه- که سهل ممتنعی را عجالتا پدیدآورده‌است؛ درحالی‌که عموم ارباب لغت، میان این‌دو، تفاوت قائل‌شده‌اند؛ دوم، توجه به پاکدامنیِ حضرت مریم (س) و شیوه خاص باردارشدن ایشان؛ ضمن‌اینکه، کمبود روایت تفسیری در این‌خصوص نیز، فهم معنای دقیق واژه موردبحث را پیچیده‌ترنموده‌است. ازاینرو، با ملاحظه آرای لغت‌شناسان، ازیک‌سو؛ و بادرنگ در سیر معنایی آیات و درنظرگرفتن سیاق، از سوی دیگر؛ سرانجام معنای تفسیری مرجح برای این واژه، «تصدیق‌کننده مؤمن» پیشنهاد شده است.
