پژوهشی
مطالعات قرآنی
حامد شیوا پور
چکیده
یکی از دستاوردهای بسیار مهم اخلاق و فرهنگ بشری، این قانون کلی است که باید با دیگران چنان رفتار کنیم که انتظار داریم آنها با ما چنین رفتار کنند و از سوی دیگر نباید با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست نداریم با ما رفتار کنند. این قانون که صورت مثبت آن با نام «قانون زرین» و صورت منفی آن با نام «قانون سیمین» اخلاق خوانده می‌شود ...
بیشتر
یکی از دستاوردهای بسیار مهم اخلاق و فرهنگ بشری، این قانون کلی است که باید با دیگران چنان رفتار کنیم که انتظار داریم آنها با ما چنین رفتار کنند و از سوی دیگر نباید با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست نداریم با ما رفتار کنند. این قانون که صورت مثبت آن با نام «قانون زرین» و صورت منفی آن با نام «قانون سیمین» اخلاق خوانده می‌شود در دل یک قانون اخلاقی بزرگتر قرار می‌گیرد که بر اساس آن انسان باید چنان رفتار کند که بتواند به رفتار خود صورت یک قانون کلی ببخشد. این قانون تحت عنوان «ضابطه جهان‌شمول اخلاق» نامیده می‌شود و در بسیاری از ادیان و فرهنگهای گوناگون نشانی از آن را می‌توان یافت.این قانون اخلاقی جهان‌شمول را در متون دینی اسلامی یعنی قرآن و روایات معصومان علیهمالسلام نیز می‌توان جستجو کرد. در این مقاله، شواهد متعددی از تعالیم اخلاقی قرآن که از منظر ضابطه جهان‌شمول اخلاق می‌توان به آنها نگریست، بررسی خواهد شد. نتیجه این بررسی، ارائه چشماندازی جدید در نگریستن به تعالیم یا نظام اخلاقی قرآن خواهد بود.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
فردین دارابی؛ روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
در نقد و بررسی جریان هرمنوتیک به دنبال این مطلب هستیم که آیا مطالعات روشی در پژوهش‌های قرآنی معاصر جهان اسلام به‌مثابه یک جریان هست یا خیر؟پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی به بررسی مطالعات هرمنوتیکی در پژوهش‌های قرآنی می‌پردازد و با تحلیل مضمون ارتباط آنها را با یکدیگر مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهد. با بررسی های انجام شده باید گفت ...
بیشتر
در نقد و بررسی جریان هرمنوتیک به دنبال این مطلب هستیم که آیا مطالعات روشی در پژوهش‌های قرآنی معاصر جهان اسلام به‌مثابه یک جریان هست یا خیر؟پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی به بررسی مطالعات هرمنوتیکی در پژوهش‌های قرآنی می‌پردازد و با تحلیل مضمون ارتباط آنها را با یکدیگر مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌دهد. با بررسی های انجام شده باید گفت پارادایم هرمنوتیک فلسفی مفسرمحور که نسبی‌گرایی فهم از آن استنباط می‌شود و هرمنوتیک روشی (متن) که متن محور و مؤلف محور است و به‌صورت مطلق‌گرایی به فهم متون دینی می‌پردازد، موجب بروز دوقطبی بین مسلمانان شده است. به‌تبع آن به لحاظ مطلق‌گرایی و نسبی‌گرایی مباحث «هرمنوتیک کلاسیک» با رویکرد مطلق‌گرایی و شاخصة «هرمنوتیک مدرن» نسبی‌گرایی و «هرمنوتیک پسامدرن» که از نقد هرمنوتیک مدرن نشأت می‌گیرد و در آن یک مفسر محوری وجود ندارد و فارغ از متن هرکسی می‌تواند نقش مفسر محوری را ایفا کند و همه هم صحیح هستند. فی‌الجمله در نسبی‌گرائی و مطلق‌انگاری میان مستشرقان و اندیشمندان جهان اسلام هم‌صدایی خاصی وجود دارد اما در تقابل با دانشمندان ایران است و نتایج عکس وجود دارد و به لحاظ دیدگاه دورة تاریخی میان اندیشمندان مستشرق، جهان اسلام و ایران سنخیت و قرابت بیشتری وجود دارد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
جلیل اله فاروقی هندوالان؛ الهه خسروپرست؛ محمد حسین زنجیری
چکیده
پژوهش حاضر با رویکردی زبان‌شناختی و با تکیه‌بر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام می‌پردازد. برای این منظور، ابتدا داده‌های این تحقیق بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری سپس براساس نظریه لاکلا و موفه تحلیل گردید. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در ...
بیشتر
پژوهش حاضر با رویکردی زبان‌شناختی و با تکیه‌بر نظریه لاکلا و موفه به بررسی گفتمان خداوند متعال در مقابل مخالفان در سوره انعام می‌پردازد. برای این منظور، ابتدا داده‌های این تحقیق بر مبنای نظریه داده- بنیاد کدگذاری سپس براساس نظریه لاکلا و موفه تحلیل گردید. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که گفتمان خداوند با دال مرکزی «توحید» در تقابل با گفتمان غیرمؤمنان با دال مرکزی «شرک» قرار می‌گیرد. غیرمؤمنان به‌منظور حفظ استیلا و قدرت خود، از طریق ایجاد شک و دودلی، بهانه‌جویی و نافرمانی اقدام به طرد و حاشیه رانی گفتمان خداوند می‌کنند اما خداوند، در مقابل، از طریق برجسته‌سازی گفتمان خود به بازنمایی هژمونی خود می‌پردازد. با توجه به نتایج پژوهش می‌توان بیان نمود که خداوند مدلول مقتدری است که در کنار دال شناور «مهربان بودن»، «عقاب دهنده» نیز هست. نظام معنایی گفتمان خداوند نشان می‌دهد برخی از دال‌ها در بازنمایی گفتمان هژمونیک خداوند نقش عمده‌ای را ایفا نموده‌اند. یکی از این دال‌ها، دال شناور «یکتا بودن» است؛ این دال به مدلولی که نظام هماهنگ و منسجم در عالم را خلق نموده اداره می‌نماید اشاره دارد. این دال با دال محوری گفتمان غیرمؤمنان که متمرکز بر پرستیدن الهه‌ها و معبودان متعدد است در تضاد است و نمی‌تواند آن را بپذیرد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
رحمان عشریه
چکیده
املاء یکی از سنت های الهی به معناى مهلت دادن و به تاخیر انداختن عذاب است. نوشتار پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی و با دو رویکرد روابط جانشینی وهم نشینی، مؤلفه‌های معنایی واژه‌ی «اِملاء» ومشتقات آن را در قرآن کریم مورد کاوش و تحلیل معنایی قرار داده است، براین پایه، واژگان: «خیر»، «أخذ»، «کید»،«ازدیاد»، «استهزاء» ...
بیشتر
املاء یکی از سنت های الهی به معناى مهلت دادن و به تاخیر انداختن عذاب است. نوشتار پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی و با دو رویکرد روابط جانشینی وهم نشینی، مؤلفه‌های معنایی واژه‌ی «اِملاء» ومشتقات آن را در قرآن کریم مورد کاوش و تحلیل معنایی قرار داده است، براین پایه، واژگان: «خیر»، «أخذ»، «کید»،«ازدیاد»، «استهزاء» با محوریت روابط همنشینی و در بخش دیگر، واژگان: «استدراج»، «إمهال»، «إنظار»، «اَجل»، «تَمتیع»، «تأخیر»، «ذَر»، «مَد»، با محوریت روابط جانشینی با واژه «اِملاء» مورد ارزیابی لغوی، صرفی و معناشناختی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که املاء یکی از سنت های الهی است و با توجه به شرایط حاکم بر کافران معاند، این فرصت به سود آنان نخواهد بود چرا که این امر برای هلاکت و نابودی آنان در نظر گرفته شده است. براین پایه واژه‌ی املاء وقتی به خدای متعال نسبت داده می شود عقوبتی از سوی خداوند در قبال کافرین است بر خلاف کاربرد واژه امهال و انظار که معنایی اعم از عقوبت یا غیر آن را می رساند و در مفهوم آن توقع بهبودی اوضاع و رفع عذاب نیز وجود دارد ونیز در مفهوم استدراج، سقوط تدریجی قرار دارد و املاء به چگونگی این سقوط تدریجی اشاره دارد.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
قادر قادری؛ عبدالاحد غیبی؛ محمد جهانگیری اصل
چکیده
قرآن کریم نگارشی تا حدودی متفاوت از زبان عربی دارد، یکی از موارد اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز رسم‌الخط آن است که از دیرباز موردتوجه قرآن‌پژوهان و دوست دارانِ زبان عربی بوده و با گذر زمان، به علمی تبدیل گشته که، چگونگی رسم‌الخط و نگارش مصحف از موضوعات مهمِّ آن است. باوجود اندک مخالفان، غالب صاحب‌نظران علوم قرآنی، به اعجاز معنایی ...
بیشتر
قرآن کریم نگارشی تا حدودی متفاوت از زبان عربی دارد، یکی از موارد اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز رسم‌الخط آن است که از دیرباز موردتوجه قرآن‌پژوهان و دوست دارانِ زبان عربی بوده و با گذر زمان، به علمی تبدیل گشته که، چگونگی رسم‌الخط و نگارش مصحف از موضوعات مهمِّ آن است. باوجود اندک مخالفان، غالب صاحب‌نظران علوم قرآنی، به اعجاز معنایی رسم‌الخط در قرآن معتقدند و تابه‌حال آثار ارزشمندی در این خصوص از خود به یادگار گذاشته‌اند. اما بااین‌وجود، بازتاب این بُعد از اعجاز قرآنی در ترجمه‌های بیشتر مترجمان مغفول مانده است. با توجه به این‌که قرآن کریم لزوماً به زبان‌های مختلف و به‌خصوص زبان فارسی ترجمه می‌شود اهتمام به انعکاس تمام جنبه‌های معنایی آن از ضروریات یک ترجمة متعادل است. بر این اساس، مقالة حاضر با روش تحلیلی-نقدی، درصدد ارزیابی میزان بازتاب اعجاز معنایی رسم‌الخط قرآن کریم در ترجمة جدید قرآن از عبدالعزیز سلیمی است که در سال 1397ش، به چاپ رسیده است. بررسی رسم‌الخطِ برخی از واژگان قرآنی و بازتاب معانی آنها در ترجمة مذکور، نشان می‌دهد باوجود قابلیت انعکاس بار معنایی رسم‌الخط در ترجمه، مترجم توجه چندانی به این موضوع نداشته‌اند. ازاین‌رو با تأمل بیشتر در رسم‌الخط مفردات قرآن، می‌توان بر غنا و گیرایی ترجمه‌ها افزود.
پژوهشی
مطالعات قرآنی
مهدی عبداللهی پور
چکیده
واژه «صدّیقه» ازجمله واژگانی است، که در آیه75سوره مائده، به‌کارگیری شده‌است. مفسران درخصوص تفسیر آیه و واژه «صدیقه»، سه‌دسته شده‌اند: برخی اصلا به تفسیر آیه نپرداخته؛ دسته‌ای دیگر، به‌رغم تفسیر آیه، ازپرداختن به واژه «صدیقه»، عبورکرده‌اند؛ اما دسته سوم، مفسرانی هستند، که ضمن تفسیر آیه یادشده، واژه موردبحث را ...
بیشتر
واژه «صدّیقه» ازجمله واژگانی است، که در آیه75سوره مائده، به‌کارگیری شده‌است. مفسران درخصوص تفسیر آیه و واژه «صدیقه»، سه‌دسته شده‌اند: برخی اصلا به تفسیر آیه نپرداخته؛ دسته‌ای دیگر، به‌رغم تفسیر آیه، ازپرداختن به واژه «صدیقه»، عبورکرده‌اند؛ اما دسته سوم، مفسرانی هستند، که ضمن تفسیر آیه یادشده، واژه موردبحث را برابر نظر تفسیری خویش معنا نموده‌اند؛ تصدیق‌کننده، تصدیق‌کننده مومن، صادق(=راستگو)، پارساوباتقوا معناهایی هستند، که ازسوی مفسران در تفسیر این واژه ارائه‌گردیده‌است. افزون‌بر منابع تفسیری، واژه «صدّیقه»، معرکه آرای مترجمان فارسی و انگلیسی نیز قرارگرفته و آنان هم در ترجمه این واژه دچار اختلاف‌شده‌اند! پژوهش حاضر، که با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی-تحلیلی، برای رسیدن به‌معنای صواب واژه «صدیقه» سامان‌یافته، دلیل خطای مفسران و مترجمان، در ارائه مفهوم این واژه را دومطلب انگاشته‌است؛ نخست، تکیه صرف آنان بر توجه به‌معنای اصل «ص‌دق» -و نه ساختار صدیقه- که سهل ممتنعی را پدیدآورده‌است؛ درحالی‌که عموم ارباب لغت، میان این‌دو، تفاوت قائل‌شده‌اند؛ دوم، توجه به پاکدامنیِ حضرت‌مریم(س) و شیوه خاص باردارشدن ایشان؛ ضمن‌اینکه، کمبود روایت تفسیری در این‌خصوص نیز، فهم معنای دقیق واژه مورد بحث را پیچیده‌ترنموده‌است. ازاین‌رو، باملاحظه آرای لغت‌شناسان، ازیک‌سو؛ و بادرنگ در سیر معنایی آیات و درنظرگرفتن سیاق، ازسوی دیگر؛ سرانجام معنای تفسیری مرجح برای این واژه، «تصدیق‌کننده مومن» پیشنهاد شده‌است.
