فرزانه تاج آبادی؛ عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 1-18
چکیده
نظمآهنگ حاصل از چینش و نظم همخوانها و واکهها در واژهها و در هر آیه و سوره از قرآن کریم، نمودی از اعجاز بیانی این کتاب الهی محسوب میشود. در میان عوامل متعددی که این نظمآهنگ را شکل میدهند، توازن و هماهنگی آوایی فواصل قرآنی نقش برجستهای را ایفا میکند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با تکیه بر مشخصات و ویژگیهای ...
بیشتر
نظمآهنگ حاصل از چینش و نظم همخوانها و واکهها در واژهها و در هر آیه و سوره از قرآن کریم، نمودی از اعجاز بیانی این کتاب الهی محسوب میشود. در میان عوامل متعددی که این نظمآهنگ را شکل میدهند، توازن و هماهنگی آوایی فواصل قرآنی نقش برجستهای را ایفا میکند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با تکیه بر مشخصات و ویژگیهای نظام واجی زبان عربی، واج پایانی تمام فواصل قرآنی(کلمه انتهای هر آیه)، مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا الگوی خاصی برای توازن آوایی انتهای فواصل قرآنی وجود دارد و آیا میتوان به کمک آن تمایزی بین سورههای مکی و مدنی ایجاد کرد. دادههای تحقیق از پیکره عربی قرآنی (The Quranic Arabic Corpus) دانشگاه لیدز و با استفاده از روش دادهکاوی متن استخراج شد. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که با لحاظ کردن زنجیره حاصل از تمامی واجهای پایانی کل فواصل هر سوره، نمیتوان الگوی مشخصی برای توازن آوایی فواصل آیات ارائه داد ولی نظم خاصی از نظر شیوه تولید و محل تولید بر زنجیرههای دوتایی حاصل از واج پایانی فواصل آیه آغازی و آیه پایانی سورهها حاکم است که میتواند به عنوان معیاری برای تمایز میان سورههای مکی و مدنی توسط رایانه مورد استفاده قرارگیرد.
ناهید جعفری دهکردی؛ خشایار قاضی زاده
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 19-42
چکیده
با ظهور اسلام هنر کتابت و کتاب‌آرایی جایگاه والایی نزد مسلمانان پیدا کرد. چرا که صفحات کتاب الهی همواره محمل غنی‌ترین هنرها و آرایه‌های هنری بودند که زیبایى‌شناسى آن بیانگر پیوند نظام‌مندی بین عناصر تصویری و متن قرآن می‌باشد. یکی از این ویژگیها در نظمی موسوم به تقارن بازتابی نمود پیدا کردهاست. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی ...
بیشتر
با ظهور اسلام هنر کتابت و کتاب‌آرایی جایگاه والایی نزد مسلمانان پیدا کرد. چرا که صفحات کتاب الهی همواره محمل غنی‌ترین هنرها و آرایه‌های هنری بودند که زیبایى‌شناسى آن بیانگر پیوند نظام‌مندی بین عناصر تصویری و متن قرآن می‌باشد. یکی از این ویژگیها در نظمی موسوم به تقارن بازتابی نمود پیدا کردهاست. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف شناخت ویژگیهای زیباییشناسانه، تقارن بازتابی موجود در سوره بقره کتابتشده در قرآن1529 آستان قدس رضوی را مورد تدقیق قرار میدهد. و سپس کانونِ قرارگرفتن حروف را در دیگر نسخ مشابه مطابقت میدهد. نتایج حاصل از مطالعات کتابخانهای برپایه علم آمار نشانگر این مطلب است که کاتبان این مصاحف، بیآنکه تحت تأثیر مستقیم کار همدیگر باشند، توانستهاند به نظم هندسی و آهنگین واحدی در بطن آیات نزدیک شوند. چنین امری علاوه بر توصیف هنر زیبای ایرانی، بیانگر اعجاز مستتر در کلام الهی است که پیروان خویش را مفتون خویش ساختهاست.
قاسم درزی
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 43-75
چکیده
علوم شناختی ابزارهایی را از روانشناسی، علوم کامپیوتر، زبانشناسی، انسانشناسی، فلسفه و عصبشناسی با هم ترکیب میسازد تا عملکردهای هوش انسان را توضیح دهد. پیچیدگی "هوش" و "ذهن" موجب شده است برای بررسی زیرساختها و روساختها در این ارتباط، به مشارکت و همافزاییِ این شِش رشتۀ نیاز باشد. تمام این شش رشته باید دائما با یکدیگر ...
بیشتر
علوم شناختی ابزارهایی را از روانشناسی، علوم کامپیوتر، زبانشناسی، انسانشناسی، فلسفه و عصبشناسی با هم ترکیب میسازد تا عملکردهای هوش انسان را توضیح دهد. پیچیدگی "هوش" و "ذهن" موجب شده است برای بررسی زیرساختها و روساختها در این ارتباط، به مشارکت و همافزاییِ این شِش رشتۀ نیاز باشد. تمام این شش رشته باید دائما با یکدیگر در تعامل باشند و دادههای تازۀ خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند و از این طریق از آسیب تحویلانگاری نسبت به شناخت مصون بمانند. همین امر موجب میشود علوم شناختی به عنوان یک فرارشته مورد نظر قرار بگیرد. علومِ شناختی از دو جهت برای مطالعات میانرشتهای قرآن کریم میتوانند مفید باشند: اول از این جهت که میتوانیم ارتباطِ یک فرارشته با مطالعات قرآنی را تبیین و ارزیابی کنیم؛ ثانیاً اینکه علوم انسانی، و بهشکل خاص، مطالعاتِ قرآنی بهجهتِ ارتباطِ ناگسسستنیشان با متن(Text ) ، ترجمانی از دو مقولۀ ذهن و فرهنگ خواهند بود. از طرف دیگر، علوم شناختی نیز ارائۀ تفاسیرِ مناسب از ذهن و فرهنگ را در محوریتِ مباحث خود دارند. لذا کاربردِ علومِ شناختی در مطالعاتِ قرآنی گریزناپذیر خواهد بود. در این ارتباط علوم شناختی میتوانند دستآوردهای اساسیِ ذیل را برای مطالعات قرآنی در بر داشته باشند: 1- میتوانند ذهن و فرآیندهای ذهنی را ترسیم نمایند. بهشکل خاص در مطالعاتِ قرآنی، بوسیلۀ علوم شناختی میتوان فهمید که ادراکِ مفسِّر به چه شکلی صورت میپذیرد. همچنین میتوان زبان طبیعی و نحوۀ شکلگیری و عملکردِ آنرا تبیین کرد؛ 2- علوم شناختی میتوانند به تبیین و توضیحِ دستآوردهایِ ذهنی و فرهنگی و بهشکل ویژه، ادراکاتِ تفسیری از آیاتِ قرآن بپردازند. زبانشناسی شناختی، روانشناسی شناختی، عصبشناسی و هوش مصنوعی از اساسیترین علوم هستند که میتوانند پژوهشگر را در دستیابی به چنین چیزی یاری نمایند. هر یک از این علوم نیز روشها و ویژگیهای خاص خود را برای یاری رساندن به مطالعات قرآنی در بر خواهند داشت.
احمد قرایی سلطان آبادی
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 77-96
چکیده
آموزه ی تحدی، پیوندی ناگسستنی با متن قرآن و قابلیتهای ذاتی آن دارد. لذا دور از واقع نیست اگر راز تحدیناپذیری قرآن به عناصر درونمتنی نسبت داده شود. در این رهیافت، متن بنا بر یافتههای حوزه نشانهشناسی، نظامی از نشانهها یا مجموعهای از دال ومدلولهاست که در پیوند با یکدیگر به متن ویژگی جامعیت، اختلافناپذیری و ...
بیشتر
آموزه ی تحدی، پیوندی ناگسستنی با متن قرآن و قابلیتهای ذاتی آن دارد. لذا دور از واقع نیست اگر راز تحدیناپذیری قرآن به عناصر درونمتنی نسبت داده شود. در این رهیافت، متن بنا بر یافتههای حوزه نشانهشناسی، نظامی از نشانهها یا مجموعهای از دال ومدلولهاست که در پیوند با یکدیگر به متن ویژگی جامعیت، اختلافناپذیری و مانند ناپذیری دادهاند. با روش تحلیل و تطبیق محتوای آموزهی تحدی با دادههای علمی به ویژه حوزهی نشانه شناسی متن این نتایج به دست میآید که اوّلا مسئله تحدی و راز اعجاز قرآن متعلق به نظام نشانهای حاکم بر متن و شبکه پیچیده ارتباطیآیات است، ثانیا متن در سطح مطلوبی از نظم و انسجام درونی، ساختار و اسلوب بیانی، روابط جانشینی وهمنشینی، شبکه تولید معنا، نظام نشانهها و همگرایی دلالتها و... قرار دارد که همه این قابلیتها، اساس نظریهی استواری متن در تحدی را تشکیل میدهند. نظریهای که در همه حال بازنمود این واقعیت است که متن و سازههای آن هر مخاطبی را به گفتگو فرا میخواند و در عین دعوت مستمر و همگانی به تحدی قادر است در کنشگرمخالف خود واکنشهایی چون تسلیم، اعتراف و انصراف از معارضه ایجاد کند.
صدیقه ملک لو؛ نصرت نیل ساز؛ مهرداد عباسی؛ خلیل پروینی
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 97-118
چکیده
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیانگذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهرۀ ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطۀ ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن ...
بیشتر
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیانگذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهرۀ ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطۀ ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن براساس توالی تاریخی، تحول تصویر ابراهیم در این سورهها، بهویژه تأکید بر «ملۀ ابراهیم»، «رابطۀ ابراهیم با بنای کعبه و مناسک حج»، «پیوند ابراهیم با اسماعیل و ماجرای قربانی» در سورههای مدنی را ترفندی سیاسی برای جلب نظر اهل مکه و معلول ناامیدی پیامبر از حمایت یهودیان مدینه دانست. در مناقشات جدی ودیرینه تعیین ذبیح با وجود شواهد قرآنی و عهدینی مبنی بر ذبیح بودن اسماعیل، دو نکتۀ مهم برخاسته از تعالیم انبیاء در این داستان مورد توجه است: هدف اصلی در ماجرای قربانی، آزمایش نهایت فرمانبرداری ابراهیم و فرزندش در امتثال اوامر الهی است و دیگری تأثیر این واقعه در ترمیم فرهنگ ناپسند قربانی انسان در ادوار کهن است. در این مقاله ضمن تبیین این نظریه ها و اشاره به تأثیرات آن در پژوهشهای بعدی، به نقد آن خواهیم پرداخت
شهرام همت زاده؛ زهرا حیدری ابروان
دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1397، صفحه 119-133
چکیده
صفات تجسیم در برخی از آیات قرآن کریم صفاتی هستند که به دلایلی همچون تقریب معنا به ذهن مخاطبین، اعضای جسمانی بندگان را به پروردگار نسبت میدهند. این امر به مسألهای چالش‌برانگیز در حوزة خداشناسی بدل شده؛ زیرا از سویی عادت انسان به باور وجود هرچیز در پی جسمیت قائل‌شدن برای آن است و از سوی دیگر متون دینی بر استحاله این امر تأکید ...
بیشتر
صفات تجسیم در برخی از آیات قرآن کریم صفاتی هستند که به دلایلی همچون تقریب معنا به ذهن مخاطبین، اعضای جسمانی بندگان را به پروردگار نسبت میدهند. این امر به مسألهای چالش‌برانگیز در حوزة خداشناسی بدل شده؛ زیرا از سویی عادت انسان به باور وجود هرچیز در پی جسمیت قائل‌شدن برای آن است و از سوی دیگر متون دینی بر استحاله این امر تأکید دارند. اگرچه؛ در میان مسلمانان، تنها اشاعره بر عدم وجود استحالة مذکور اصرار داشته و کمترین مقدار را به جسمانیت برای خداوند در روز قیامت را قائل هستند. به دلیل آنکه اندیشه مذکور، از ظاهر الفاظ اینگونه آیات قابل برداشت است، اگر مترجم دقت لازم را به‌کار نبندد اثر ارائه‌‌شده، تجسیم را برای مخاطب به باور نزدیک خواهد کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوه بازگردانی این آیات، با روشی تحلیلی- توصیفی در سه ترجمه شاخص روسی قرآن کریم (کراچوفسکی، عثمانف و پروخووا) به تفحص پرداخته و به این پرسش پاسخ گفته که آیا در این ترجمهها امکان برداشت معنای «جسمانیت خداوند» برای مخاطب روسی زبان وجود دارد؟. نتیجه آنکه، با وجود توجه اندک عثمانف به برخی از این تأویلات، هر سه ترجمه با نقصان جدی روبهرو بوده و جسمانیت را القا میکنند. در نتیجه باتوجه به کاستیهای زبان روسی در ارائه تأویل واژگانی در اینگونه آیات، لازم است ترجمهای تفسیری ارائه گردد.
