آزیتا افراشی؛ حنیف افخمی ستوده
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 3-20
چکیده
تحلیل معنی براساس استعاره‌های مفهومی رویکردی جدید در مطالعات معنایی است که در زبان‌شناسی شناختی معرفی شده است. نگارندگان مقالة حاضر بر این باورند که تحلیل‌های زمخشری دربارة معانی حروف اضافه شباهت بسیاری به تحلیل معنی بر مبنای استعاره‌های مفهومی دارد. بر این اساس، در این مقاله هدف این است که دریابیم: 1. آیا تبیین‌های زمخشری دربارة ...
بیشتر
تحلیل معنی براساس استعاره‌های مفهومی رویکردی جدید در مطالعات معنایی است که در زبان‌شناسی شناختی معرفی شده است. نگارندگان مقالة حاضر بر این باورند که تحلیل‌های زمخشری دربارة معانی حروف اضافه شباهت بسیاری به تحلیل معنی بر مبنای استعاره‌های مفهومی دارد. بر این اساس، در این مقاله هدف این است که دریابیم: 1. آیا تبیین‌های زمخشری دربارة معانی حروف اضافه از الگوی منسجمی تبعیت می‌کند؟ و 2. آیا این تبیینها با آنچه اکنون استعارة مفهومی نامیده می‌شود شباهت دارد؟ و 3. آیا تحلیل معنی حروف اضافه براساس استعارة مفهومی میتواند راهکار مفیدی بهشمار آید؟ برای پاسخدادن به این پرسشها تفسیر دوازده آیه را که در آن‌ها حرف اضافه علی بهکار رفته است از تفسیر کشاف تحلیل کردیم. در نهایت این نتیجه بهدست آمد که رویکرد زمخشری دستکم برای توضیح و تفسیر معانی علی در این آیات تابع رویکرد واحدی است که مبانی آن شباهت قابل توجهی با سازوکار استعاره‌های مفهومی دارد.
احمد پاکتچی
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 21-35
چکیده
کاوش در برخی مفاهیم قرآنی، که در آموزه‌های دیگر ادیان ابراهیمی نیز وجود دارند، مجال مناسبی برای مطالعات تطبیقی بین‌الادیانی و بررسی موارد اشتراک و افتراق آن‌ها را فراهم می‌آورد. مفهوم «ذکر» در سیاق آیة 105 سورة انبیاء در شمار نمونه‌هایی است که با مضامین مشابهی در آیات عهد عتیق رایج به کار برده شده است. پژوهش حاضر تلاش کرده با ...
بیشتر
کاوش در برخی مفاهیم قرآنی، که در آموزه‌های دیگر ادیان ابراهیمی نیز وجود دارند، مجال مناسبی برای مطالعات تطبیقی بین‌الادیانی و بررسی موارد اشتراک و افتراق آن‌ها را فراهم می‌آورد. مفهوم «ذکر» در سیاق آیة 105 سورة انبیاء در شمار نمونه‌هایی است که با مضامین مشابهی در آیات عهد عتیق رایج به کار برده شده است. پژوهش حاضر تلاش کرده با بهکارگیری دادههای زبان‌شناسی تاریخی از خلال دیدگاه مفسران قرآن کریم و نیز شارحان عهدین در خصوص معنای آیه و مفهوم ذکر در آن به تبیینی بین‌الادیانی از مفهوم قرآنی نایل آید.
حامد(فرهنگ) خانی(مهروش)
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 37-62
چکیده
چکیده متن کامل تفسیر حکیم ترمذی، مفسر، صوفی، فقیه، و حکیم سدۀ 3ق، بر جای نمانده است. با این حال، در آثار گوناگون او بحث‌های تفسیری فراوان را می‌توان یافت. به یک معنا حتی می‌شود گفت عمدۀ این آثار تفاسیری بر آیات مختلف قرآن هستند. اثرگذاریِ وی در شکل‌گیری و تکاملِ آموزه‌های صوفیانه، شناخت آرای تفسیری و روش او برای فهم قرآن را ضروری ...
بیشتر
چکیده متن کامل تفسیر حکیم ترمذی، مفسر، صوفی، فقیه، و حکیم سدۀ 3ق، بر جای نمانده است. با این حال، در آثار گوناگون او بحث‌های تفسیری فراوان را می‌توان یافت. به یک معنا حتی می‌شود گفت عمدۀ این آثار تفاسیری بر آیات مختلف قرآن هستند. اثرگذاریِ وی در شکل‌گیری و تکاملِ آموزه‌های صوفیانه، شناخت آرای تفسیری و روش او برای فهم قرآن را ضروری می‌کند؛ هم‌چنان که رویکرد ویژۀ وی به حکمت و اندیشه‌ها و علوم باستانی رایج در ماوراء‌النهر نگاه او به جایگاه علوم بشری در فهم دین، و سر آخر، پیش‌گامی‌اش در تفسیر موضوعی قرآن و نظریه‌پردازی برای تأویل نیز مستلزم همین هستند. وانگهی، فهم قرآن از نگاه وی دو ساحت مختلف را در بر می‌گیرد: ظاهر قرآن و باطنش، که شناخت هر یک از این دو محتاج کاربرد روشی متفاوت از دیگری است. بناست که در این مطالعه فقط روش وی را برای فهم ظاهر قرآن بکاویم؛ یعنی همان که در ادبیات حکیم ترمذی «تفسیر» خوانده می‌شود و با «تأویل» یا روش فهم باطن قرآن تقابل آشکاری دارد. بدین منظور، کوشش‌های وی برای فهم قرآن را در سطوح مختلف الفاظ، عبارات، سوره‌ها، و کل قرآن به‌مثابۀ متنی واحدْ بازشناسی و نوآوری‌هایش را در این زمینه‌ها مرور خواهیم کرد؛ هم‌چنان که بر شیوه‌های او برای تفسیر موضوعی قرآن کریم تأکید می‌ورزیم و بدان‌ها نظری ویژه خواهیم داشت.
محمد باقر سعیدی روشن
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 63-97
چکیده
معناشناسی شناختی متأخرترین و هم‌زمان مطرح‌ترین دیدگاه در میان نظریه‌های معناشناسی معاصر است که طی چهار دهة گذشته نشو و نما یافته است. در اهمیت این نظریه همین بس که ذهن اندیشمندان گوناگونی را به خود معطوف کرده است. مبانی و مؤلفه‌های این نظریه کدام است؟ آیا می‌توان این دیدگاه را پارادایمی موجه در زبان‌شناسی و معناشناسی دانست ...
بیشتر
معناشناسی شناختی متأخرترین و هم‌زمان مطرح‌ترین دیدگاه در میان نظریه‌های معناشناسی معاصر است که طی چهار دهة گذشته نشو و نما یافته است. در اهمیت این نظریه همین بس که ذهن اندیشمندان گوناگونی را به خود معطوف کرده است. مبانی و مؤلفه‌های این نظریه کدام است؟ آیا می‌توان این دیدگاه را پارادایمی موجه در زبان‌شناسی و معناشناسی دانست که پاسخگوی مسائل حوزة زبان و معناست؟ نیز این پرسش برای پژوهشگران مسلمان بسی مهم است که آیا می‌توان این نظریه را چهارچوبی رسا و استوار در خوانش مفاهیم قرآن و معناشناسی معارف آن انگاشت؟ این جستار تلاشی است برای پاسخ به پرسش‌های فوق که به روش تحلیلی ـ تطبیقی تکوین یافته است. مؤلف، ضمن بازخوانی عناصر اصلی نظریة معناشناسی شناختی، به بررسی آن‌ها بهویژه از منظر فلسفة علمی میپردازد و سپس توان و ظرفیت این نظریه را در بازنمایی فرهنگ قرآن مجید و عوالم معنایی آن میسنجد.
سیدعبدالمجید طباطبایی لطفی
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 99-117
چکیده
اسامی خاص در هر متنی اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا یکی از عناصر مهم بازتاب‌دهندة فرهنگی‌اند. اهمیت اسامی خاص در متون مقدس، از جمله قرآن، دوچندان است؛ زیرا بخشی از ویژگی‌های تاریخی اعصار گذشته از طریق همین اسامی قابل بازیافت است. در عین حال، بررسی معادل‌گزینی برای اسامی خاص در قرآن کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در پی مطالعة ...
بیشتر
اسامی خاص در هر متنی اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا یکی از عناصر مهم بازتاب‌دهندة فرهنگی‌اند. اهمیت اسامی خاص در متون مقدس، از جمله قرآن، دوچندان است؛ زیرا بخشی از ویژگی‌های تاریخی اعصار گذشته از طریق همین اسامی قابل بازیافت است. در عین حال، بررسی معادل‌گزینی برای اسامی خاص در قرآن کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در پی مطالعة توصیفی راه‌کارهای معادل‌گزینی انگلیسی برای اسامی خاص قرآنی از سوی جورج سیل، جان میدوز رادول، محمد مارمادوک پیکتال، آرتور جان آربری، و عبدالله یوسف علی است. انتخاب اسامی خاص بر اساس دستهبندی اقتباسی از دائرةالمعارف قرآن کریم صورت گرفته و معیار تشخیص و نامگذاری راه‌کارهای ترجمة اسامی خاص بر اساس الگوی ون کویلی بوده است. تحلیل دادهها هم بهصورت کیفی و هم بهصورت کمی با استفاده از نرمافزار اس.پی.اس.اس انجام شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ترتیب استفاده از راهکارها از بیشتر به کم‌تر بهترتیب عبارتاند از: جایگزینی با یک معادل در زبان مقصد، ترجمه (اسامی دارای معنای ضمنی خاص)، بازتولید آوایی، بازتولید آوایی به همراه توضیح اضافی در متن یا در پانوشت، و جایگزینی با یک اسم متعارفتر در زبان مبدأ یا مقصد.
محسن قاسمپور؛ مهدی مطیع؛ پیمان کمالوند
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1396، صفحه 119-140
چکیده
تأمل در مفهوم اسمای الهی و اوصاف پروردگار از مباحث درخور توجه در حوزة تربیت اسلامی است. خداوند در قرآن همواره از خود با اسمای حسنی یاد کرده و طبعاً معرفت به این اسما باب جدیدی از تجلی جلوه‌های ازلی حق تعالی را در برابر انسان می‌گشاید. در اهمیت بحث از صفات و اسمای الهی همین‌بس که از دیرباز عالمان مسلمان از عارفان و فیلسوفان گرفته ...
بیشتر
تأمل در مفهوم اسمای الهی و اوصاف پروردگار از مباحث درخور توجه در حوزة تربیت اسلامی است. خداوند در قرآن همواره از خود با اسمای حسنی یاد کرده و طبعاً معرفت به این اسما باب جدیدی از تجلی جلوه‌های ازلی حق تعالی را در برابر انسان می‌گشاید. در اهمیت بحث از صفات و اسمای الهی همین‌بس که از دیرباز عالمان مسلمان از عارفان و فیلسوفان گرفته تا مفسران و متکلمان به این موضوع توجه ویژه‌ای کرده و آثاری را رقم زدهاند. تأمل در آیات وحیانی قرآن حاکی از گونههای متفاوت کاربرد اسمای الله است؛ از جملة این ساختارها هم‌نشینی و تأثیر و تأثر اسمای الهی در یکدیگر است. امروزه بررسی واژگان و عبارت قرآنی از منظر معناشناختی و به شیوه‌های متعارف و بهکاررفته بین معناشناسان برجسته مانند ایزوتسویکی از محورهای مهم در حوزة تحقیقات قرآنشناسی محسوب می‌شود؛ و بر این اساس این مقاله پژوهش و جستاری است به روش توصیفی و تحلیلی دربارة برخی اسما و صفات الهی و دریافت حکمتهای تربیتی نهفته در چینش این اسما که بهصورت دوگانه یا چندگانه در قرآن آمده است. توجه به چنین محورهایی بهویژه ما را در فهم و بهکارگیری مؤلفه‌های مهم در فرایند تربیت انسان، در جایگاه جانشین خدا روی زمین، یاری خواهد کرد.
