پژوهشی
فاطمه بهجت؛ حسین بستان نجفی
چکیده
بهره‌مندی از روشهای برون‌دینی، مانند روش نشانه‌شناسی و تلفیق آن با روشهای درون‌دینی فهم متن تفسیری، گامی در طراحی روش بدیع و تکمیل روشهای پیشین فهم آیات قرآن است. این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی صورت گرفته و به نوعی مطالعه درجه دوم در حوزه روش‌شناسی محسوب می‌شود به منظور گشودن راهی برای تکمیل و توسعه روش تفسیر موضوعی ...
بیشتر
بهره‌مندی از روشهای برون‌دینی، مانند روش نشانه‌شناسی و تلفیق آن با روشهای درون‌دینی فهم متن تفسیری، گامی در طراحی روش بدیع و تکمیل روشهای پیشین فهم آیات قرآن است. این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی صورت گرفته و به نوعی مطالعه درجه دوم در حوزه روش‌شناسی محسوب می‌شود به منظور گشودن راهی برای تکمیل و توسعه روش تفسیر موضوعی شهیدصدر به یررسی «روش مدل‌یابی تفسیر موضوعی- نشانه‌شناختی» پرداخته است که در نهایت به تلفیق فرایند کشف مدلولهای مفهومی روابط هم‌نشینی و جانشینی با روش تفسیر موضوعی منجر شد. تلفیق در مرحله روش اجتهادی به عنوان بخشی از فرایند روش استنطاق صورت گرفت. برای تبیین چگونگی و رهاورد این تلفیق، از روش معناشناسی قرآن ایزوتسو استفاده شده است که در ترکیب با روش تفسیر موضوعی، مکانیسم تکثر معانی و کشف لایه‌های عمیق‌تری از معانی را فراهم می‌آورد که شامل: جهان‌بینی بالنده، خرده نظام‌های فرهنگی، نزدیک شدن به دال مرکزی و درون منتیت است. برای تطبیق و عینی‌سازی کاربست این مدل به ساخت نمونه‌هایی از روابط هم‌نشین و جانشین در داستان موسی ع و فرعون در قرآن پرداختیم. با تحلیل نشانه‌ها سلسله‌ای از روابط هم‌نشین و جانشین و لایه‌های عمیق معانی حاصل از این روابط آشکار شد.
پژوهشی
علیرضا نوبری؛ حامد بیات
چکیده
فرعون در راستای مواجهه با موسی (ع) بر اساس الگویی عمل کرده است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوا درصدد ترسیم الگوی بیان شده و نیز تبیین انواع و میزان فراوانی تقابل فرعون بر علیه موسی (ع) بر اساس قرآن کریم است. فرعون در این راستا طی دو مرحله: قبل از ظهور موسی (ع) و پس از ظهور او برای رهبری بنی‌اسرائیل از تقابل‌های: نظامی غیرمتعارف، اقتصادی، ...
بیشتر
فرعون در راستای مواجهه با موسی (ع) بر اساس الگویی عمل کرده است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوا درصدد ترسیم الگوی بیان شده و نیز تبیین انواع و میزان فراوانی تقابل فرعون بر علیه موسی (ع) بر اساس قرآن کریم است. فرعون در این راستا طی دو مرحله: قبل از ظهور موسی (ع) و پس از ظهور او برای رهبری بنی‌اسرائیل از تقابل‌های: نظامی غیرمتعارف، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تبلیغاتی استفاده کرده است. بیشترین تمرکز فرعون در مرحله اول بر جنگ نظامی (38%) و اقتصادی (31%) بود. جنگ تبلیغاتی (48%) و نظامی (29%) نیز در مرحله دوم بیشترین نوع مواجهه بود. فرعون در مرحله اول با ایجاد تفرقه در جامعه، بنی‌اسرائیل را با قبطیان درگیر کرده و پادشاهی میکرد اما پس از ظهور موسی (ع)، او نیز به مواجهه پرداخته و ابتدا از تقابل تبلیغاتی ضعیفی بهره برد، اما با مشاهده مقاومت موسی (ع)، از جنگ ترکیبی استفاده کرد ولی پیروز نشد. سپس فرعون به همراه سپاهیانش به مواجهه نظامی شدید روی آورد که در همین مواجهه کشته شد.
پژوهشی
مهسا علی‌داد ابهری؛ محسن قاسم پور
چکیده
مبحث سجده فرشتگان بر آدم از جهت خوانش مضامین و تفحص در حواشی آن، یکی از مسائل قرآنی مورد مناقشه میان مفسران بوده است. در این میان دیدگاه آیت‌اللّه جوادی‌آملی درخور التفات و شایسته تعمق است. ایشان این واقعه را تمثیل حقیقتی می‌نامد که بنا به دیدگاه صدرایی در عالم مثال نزولی و در مراتب بالاتر از عالم ماده رخ می‌دهد و هدف اصلی یادکرد ...
بیشتر
مبحث سجده فرشتگان بر آدم از جهت خوانش مضامین و تفحص در حواشی آن، یکی از مسائل قرآنی مورد مناقشه میان مفسران بوده است. در این میان دیدگاه آیت‌اللّه جوادی‌آملی درخور التفات و شایسته تعمق است. ایشان این واقعه را تمثیل حقیقتی می‌نامد که بنا به دیدگاه صدرایی در عالم مثال نزولی و در مراتب بالاتر از عالم ماده رخ می‌دهد و هدف اصلی یادکرد آن را یادآوری مقام انسانیت و تواضع فرشتگان و گوشزد کردن خطر عدوات شیطان میداند. در این مقوله تمرکز ایشان بر تبیین دشمن و روشهای فریب اوست. مفسر روند همراهی روح را با جسم پس از استواء بر مبنای نظریه جسمانیةالحدوث و روحانیةالبقا قابل توجیه میداند. تفکیک عوالم طولی و تبیین خصوصیات و قواعد هریک و اصرار بر عدم اختلاط قواعد، اعتقاد به استقرار عرفان قرآنی در بالاترین مراتب معرفت شناسی و لزوم بهره‌مندی از آن در حل معضلات و اختلافات تفسیری، مرجعیت قرآن به هنگام تباین روایات با آن و خوانش روایات در راستای منطق فهم خود از اهم مبانی معرفتشناسی ایشان در این باب است.
پژوهشی
علی آقاجانی
چکیده
سوال اصلی تحقیق آن است که ماهیت شورا در قرآن چیست و چه رهیافتی بدان، رهیافت مطلوب قرآن است؟ فرضیه پژوهش مبتنی بر روش تفسیر موضوعی آن است که شورا از مفاهیمی است که مشارکت سیاسی از آن قابل استخراج و استنطاق بوده و قابلیت ظرفیت سنجی در مفاهیم مدرن را دارد که بر اساس این ظرفیت سنجی می توان گفت از منظر قرآن شورا، به مثابه مفهومی امضایی متفاوت ...
بیشتر
سوال اصلی تحقیق آن است که ماهیت شورا در قرآن چیست و چه رهیافتی بدان، رهیافت مطلوب قرآن است؟ فرضیه پژوهش مبتنی بر روش تفسیر موضوعی آن است که شورا از مفاهیمی است که مشارکت سیاسی از آن قابل استخراج و استنطاق بوده و قابلیت ظرفیت سنجی در مفاهیم مدرن را دارد که بر اساس این ظرفیت سنجی می توان گفت از منظر قرآن شورا، به مثابه مفهومی امضایی متفاوت از مشورت بوده و در عرصه عمومی سیاسی گونه ای از الزام را به ویژه در عصر غیبت معصوم دارد و با این نگاه رکن مهم رهیافت مشارکت سیاسی حداکثری مشروط(واکارگزارانه) تلقی می شود. رهیافت واکارگزارانه(حداکثری مشروط) در رابطه با آیات شورا و نسبت به مشارکت سیاسی، در مرحله انتخاب رهبر با وجود پذیرش نص و نصب الهی اما برای مشارکت سیاسی مردم موضوعیت قائل است. مشورت با مردم و یا نمایندگان مردم امری تزیینی قلمداد نمی شود. مشورت امری لازم است و هم التزام به نتیجه مشورت بالاجمال امری ضرور است.بر این پایه در عصر غیبت، مشارکت سیاسی عمومی و مشورت با مردم هم در انتخاب رهبری است و هم در جریان تصمیمات سیاسی مشروط به رعایت شرایط و زمینه های پیشینی به نحو الزامی جاری می شود.
پژوهشی
فرزانه فهیم؛ سهیلا جلالی کندری؛ نرگس نظرنژاد
چکیده
یکی از راه‌های کاربست آیات قرآن کریم، بازخوانی و تبیین آنها به گونه‌ای است که انسان معاصر بتواند خود را مخاطب آیات قرآن بیابد و احساس کند که قرآن می‌تواند درمان دردهای امروزین او باشد. اگزیستانسیالیسم، به عنوان مکتبی انسان‌محور، این ظرفیت را دارد که از منظر آن، به آیات قرآن نگریسته شود و با رویکردی وجودی، بستر مناسبی برای بازخوانی ...
بیشتر
یکی از راه‌های کاربست آیات قرآن کریم، بازخوانی و تبیین آنها به گونه‌ای است که انسان معاصر بتواند خود را مخاطب آیات قرآن بیابد و احساس کند که قرآن می‌تواند درمان دردهای امروزین او باشد. اگزیستانسیالیسم، به عنوان مکتبی انسان‌محور، این ظرفیت را دارد که از منظر آن، به آیات قرآن نگریسته شود و با رویکردی وجودی، بستر مناسبی برای بازخوانی آیات قرآن فراهم آورد. در مقالة حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با محوریت مضامین وجودیِ تفرد، اختیار و موقعیت‌های مرزی، آیاتی از قرآن کریم بازخوانی و تبیین شده‌اند؛ با این هدف که نشان داده شود چگونه می‌توان با تغییر منظر و قراردادن پرسش‌های نوین در برابر قرآن کریم، پیام قرآن را برای مخاطبان آن شنیدنیتر و جذابتر کرد. مضامین مطرح شده در اگزیستانسیالیسم و قرآن، به علت درهم تنیدگی وجود انسان، یکدیگر رابطه تنگاتنگی دارند، و آیات انتخابشده در این پژوهش که از رویکرد وجودی بررسی میشوند، تاکنون از چنین منظری تفسیر و تبیین نشدهاند. مواجهۀ علمی از دیدگاهی فلسفی و اگزیستانسیالیستی با آیات قرآن، روشی نوین برای فهم دقیق و کاربردی این کتاب جاودان است.
پژوهشی
محمد شعبان پور
چکیده
تعارض منافع، یک موقعیتی است که قضاوت یا رفتار حرفه ای مربوط به منافع با اهمیت به صورت ناروا تحت تاثیر منافع کم اهمیت به مخاطره می افتد و فرد در آن موقعیت،میان دو منافع مذکور تعارض می بیند. این موقعیت در حوزه های مختلف روابط اجتماعی انسان وجود دارد وجزء ناهنجاری های عمومی و از شاخصه های مهم فساد در این حوزه ها شناخته می شود. عدم مدیریت ...
بیشتر
تعارض منافع، یک موقعیتی است که قضاوت یا رفتار حرفه ای مربوط به منافع با اهمیت به صورت ناروا تحت تاثیر منافع کم اهمیت به مخاطره می افتد و فرد در آن موقعیت،میان دو منافع مذکور تعارض می بیند. این موقعیت در حوزه های مختلف روابط اجتماعی انسان وجود دارد وجزء ناهنجاری های عمومی و از شاخصه های مهم فساد در این حوزه ها شناخته می شود. عدم مدیریت آن می تواند پیامدهای مهمی را در پی داشته باشد.ازاین روی، شناخت موقعیت تعارض منافع درفرهنگ قرآن درمقام تقنین وراهنمایی بشرلازم وضروری است. در این مقاله با روش «تحلیل محتوا» ابتداء موقعیت های تعارض منافع در قرآن مجید تبیین می شود و آنگاه راه‌کارهای قرآنی مقابله با این پدیده اجتماعی ارزیابی می گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد که خدای متعال درمقام تشریع، بر اهمیت موضوع تعارض منافع واقف بوده و کوشیده با معرفی موقعیت ها و ارائه راهکارها و بیان پیامدهای عدم توجه به راهکارها، تا حد ممکن از آن پیشگیری کند. راهکارهایی چون ترجیح مصلحت عالی بردانی، ایجاد تعارض منافع مثبت، سرزنش نفع طلبی، رعایت عدالت و ایثار ... از راهکارهایی است که می تواند در پیشگیری و مدیریت تعارض منافع مؤثر واقع شود.
پژوهشی
انسیه عسگری؛ نرگس بهشتی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، باز خوانی وجوه اجتماعی حکم حجاب، از دو منظر متن ( قرآن) و فهم آن (دیدگاه های عالمان دینی معاصر) است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شد، نشان داد، آیه ۵۹ احزاب با معرفی نوع خاصی از پوشش ( جلباب ) به عنوان نماد هویت اجتماعی زن مسلمان، به صراحت حکم حجاب را به وجهی اجتماعی گره زده است. همچنین دستورات متعدد ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، باز خوانی وجوه اجتماعی حکم حجاب، از دو منظر متن ( قرآن) و فهم آن (دیدگاه های عالمان دینی معاصر) است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شد، نشان داد، آیه ۵۹ احزاب با معرفی نوع خاصی از پوشش ( جلباب ) به عنوان نماد هویت اجتماعی زن مسلمان، به صراحت حکم حجاب را به وجهی اجتماعی گره زده است. همچنین دستورات متعدد آیات سوره نور برای حفظ عفت اجتماعی، با جزئیاتی همراه است که بنا به اقتضای شرایط اجتماعی و فرهنگی، می توانند متغیر باشند. از طرفی، سیر تحول دیدگاه اندیشمندان دینی نشان داد با این‌که ایشان بر ضرورت حفظ حجاب، اصرار دارند ولی فهم آن ها از این مقوله تنها در نگرش مشهور منحصر نشد و به تناسب اقتضائات فرهنگی زمانه، تحولات معنا داری را دربرداشت که از باز نگری جزئی تا تغییری بنیادین در نگرش نو اندیشان دینی بدین حکم را در بر می گرفت. برآیند این یافته ها، حاکی از هم خوانی نص و فهم آن در صحه نهادن به وجوه اجتماعی حکم حجاب است.
پژوهشی
یوسف فرشادنیا؛ محمد مهدی آجیلیان مافوق
چکیده
کاربرد شناختی شاخه‌ای از زبان شناسی است و کمک می‌کند، فراتر از معنای تحت اللفظی، به واژه‌ها و گزاره‌ها نظر و به ما امکان می‌دهد بر نحوه ساخت معنا در زمینه‌های خاص تمرکز کنیم. هدف پژوهش حاضر، بررسی رویکردها و جهت‌گیری‌ها در پژوهش‌های کاربردشناختی قرآن در ایران از دریچۀ مرور نظام‌مند است. مطابق یافته‌های آماری، در حوزۀ قرآن، ...
بیشتر
کاربرد شناختی شاخه‌ای از زبان شناسی است و کمک می‌کند، فراتر از معنای تحت اللفظی، به واژه‌ها و گزاره‌ها نظر و به ما امکان می‌دهد بر نحوه ساخت معنا در زمینه‌های خاص تمرکز کنیم. هدف پژوهش حاضر، بررسی رویکردها و جهت‌گیری‌ها در پژوهش‌های کاربردشناختی قرآن در ایران از دریچۀ مرور نظام‌مند است. مطابق یافته‌های آماری، در حوزۀ قرآن، نخستین پژوهش به دهۀ 70 باز میگردد که بیشتر به‌شکل پایان نامه توسط دانشجویان رشتۀ زبان انگلیسی سامان یافته است. تحلیل رویکردها و جهت‌گیری‌ها نشان می‌دهد که دست‌کم سه رویکرد پژوهشی وجود دارد: اول. «تحلیل گفتمان و کنش‌های گفتاری در قرآن»، دوم. «مقایسه ترجمه‌های قرآن کریم» و سوم. «ماهیت شناسی، سنجش و بومی سازی نظریه‌های کاربردشناختی». رویکرد نخست در سه جهت‌گیری، «حل مسئله و شبهه پژوهی»، «استخراج راه‌کارهای قرآنی» و «پیاده سازی و کشف کنش‌های گفتاری» تحلیل شد. رویکرد دوم به مقایسه ترجمه‌ها به گونه‌های متفاوت نظیر تأثیر جنسیت مترجم بر پایۀ نظریه‌های زبانشناختی پرداخته است. رویکرد سوم به ماهیت شناسی، نسبت سنجی با آموزه‌های اسلامی در راستای بومی‌سازی و ارائه اصول و مبانی اهتمام ورزیده است. از جمله آسیب‌های عمده پژوهش‌های کاربردشناختی حوزۀ قرآن، می‌توان به عدم توجه به تبار و اعتبار نظریه‌ها نسبت به متن قدسی قرآن اشاره نمود.
پژوهشی
مرضیه دهقان نیری؛ مهدی مقدسی نیا؛ سید علی اصغر سلطانی
چکیده
قرآن به‌عنوان کتاب مقدس اسلامی، شامل انواع گفتگوهای افراد در موقعیت‌های متفاوت است. بنابراین می-تواند همانند متون گفتگومحور، به‌لحاظ زبان‌شناسی مورد بررسی قرار گیرد. دراین‌راستا پژوهش پیش‌رو به بررسی گفتگوهای موسی(ع) و فرعون در قرآن میپردازد. ازآنجاکه مدل نظری گرایس که به‌عنوان مدلی مناسب برای بررسی گفتگوها و تعاملات افراد ...
بیشتر
قرآن به‌عنوان کتاب مقدس اسلامی، شامل انواع گفتگوهای افراد در موقعیت‌های متفاوت است. بنابراین می-تواند همانند متون گفتگومحور، به‌لحاظ زبان‌شناسی مورد بررسی قرار گیرد. دراین‌راستا پژوهش پیش‌رو به بررسی گفتگوهای موسی(ع) و فرعون در قرآن میپردازد. ازآنجاکه مدل نظری گرایس که به‌عنوان مدلی مناسب برای بررسی گفتگوها و تعاملات افراد به‌شمار می‌رود، چارچوب نظری پژوهش حاضر است. این مدل مشهور به «اصل همیاری گرایس» است که شامل چهار اصل کمیت، کیفیت، ربط و شیوه برای داشتن ارتباط ایده‌آل است هرچند به خاطر برخی از دلایل، این اصول مورد خلل قرار می‌گیرند. پژوهش پیش‌رو در پی پاسخ به دو سوال اساسی است: آیا اصول گرایس در گفتگوی موسی(ع) و فرعون در قرآن قابل مشاهده است؟ کاربرد و عدم‌کاربرد اصول گرایس در گفتگوی موسی و فرعون چگونه است؟ به‌این‌منظور تمامی آیه-های گفتگویی موسی(ع) و فرعون در قرآن، داده‌های پژوهش حاضر هستند که پس‌از بازسازی داستان، براساس اصول همکاری تحلیل شده‌اند و کاربرد و نقش این اصول بیان شده است. ازاینرو روش اتخاذی پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. نتایج این تحقیق حاکی‌ازآن است که بررسی این گفتگوهای قرآنی نیز (همچون دیگر متن‌های گفتگویی) نشان از کاربرد و عدم‌کاربرد این اصول (نقض اصول گرایس) دارند. برخی از آیات شامل کاربرد چند اصل بطور همزمان هستند.
)
.jpg){kind=link}